Eric-Emmanuel Schmitt: Małe zbrodnie małżeńskie

LisaDziś wieczór? Urządzamy cię. I zaczynamy żyć jak dawniej.

GillesCo zrobimy, jeżeli nie odzyskam pamięci?

Lisa(zmieszana) Odzyskasz.

GillesCzarno widzę, skończyłem łykać tabletki.

LisaOdzyskasz.

GillesOd dwóch tygodni słyszę, że wystarczy jakiś wstrząs… Zobaczyłem panią, a jednak nie poznałem. Przyniosła mi pani albumy ze zdjęciami, miałem wrażenie, że oglądam książkę telefoniczną. Wchodzimy tutaj, czuję się jak w hotelu, (zbolały) Niczego nie poznaję. Są jakieś dźwięki, kolory, kształty, zapachy, ale nic nie ma sensu. Nic nie układa się w spójny ciąg. Jest jakiś świat, kompletny, bogaty, wyglądający sensownie, ale błąkam się po nim, nie mogąc znaleźć sobie miejsca. Wszystko ma konsystencję oprócz mnie. Ja gdzieś zniknąłem.

Kobieta siada przy nim i bierze jego dłonie w swoje, żeby go uspokoić.

LisaTen wstrząs nastąpi. Przypadki trwałej amnezji są niezwykle rzadkie.

GillesZ tego, co już o sobie wiem, jestem raczej z gatunku tych, którym zdarzają się rzadkie przypadki. (błagalnie) Co pani zrobi…

LisaCo zrobisz!

GillesCo zrobisz, jeśli się nie odnajdę? Nie będziesz chyba żyć z moim odmóżdżonym sobowtórem, z małpą, która jest do mnie podobna?

Lisa(rozbawiona jego lękiem) Dlaczego nie?

GillesNie, jeśli mnie kochasz, Liso, nie, jeśli mnie kochasz!

Lisa przestaje się śmiać.

GillesJeżeli kochasz mnie, nie możesz kochać mojego bliźniaka. Mojej podobizny! Pustego opakowania! Wspomnienia, które niczego nie pamięta!

LisaUspokój się.

GillesJeżeli mnie kochasz, przyjmiesz mnie oszpeconego, kalekiego, starego, chorego, pod warunkiem jednak, że będę sobą. Jeżeli mnie kochasz, pragniesz mnie, a nie tylko mojego odbicia. Jeżeli mnie kochasz…

Lisa, rozdrażniona, wstaje i zaczyna chodzić po pokoju.

GillesCzy pani mnie kocha?

LisaCzy ty mnie kochasz!

Lisa patrzy na niego z bólem; milczy. Gilles zastanawia się, robiąc pauzy pomiędzy każdym zdaniem.

GillesCzy jestem kochany? Czy jestem miły? Po prostu miły? Jestem kimś nieznajomym. Nawet dla siebie samego. Nawet nie jestem pewny, czy siebie lubię, brakuje mi podstaw…

Wzrusza ramionami. Lisa patrzy na niego dziwnie. Chciałaby coś powiedzieć, ale się powstrzymuje. Pauza.

GillesCzy pani go kochała?

LisaKogo?

GillesJego! Mnie, kiedy jeszcze byłem sobą! Pani męża!

LisaNiech pan się uspokoi.

GillesProszę, mówi mi pani pan! Nie jest pani moją żoną! Muszę opuścić ten dom.

LisaGilles, uspokój się. Gubię się w twoich pytaniach. Nazwałam cię panem odruchowo.

GillesOdruchowo?

LisaTak, zwykły refleks gramatyczny! Zwracasz się do mnie per pani i mówisz mi o sobie jako o nim. Nie wiem już, czego się trzymać.

GillesJa też nie.

LisaO co mnie pytałeś?

GillesCzy kochałaś swojego męża.

Lisa uśmiecha się. Gilles jest zaszokowany tym, że nie odpowiada.

GillesJeśli go pani nie kochała, to teraz jest dobry moment, żeby się go pozbyć. Niech pani skorzysta z tego, że on już nie jest nim, to znaczy, że jest mną, żeby wyrzucić go za drzwi. Żeby wyrzucić mnie za drzwi. To znaczy, żeby wyrzucić nas za drzwi. Niech pani zrobi porządek! Nie ma pani odwagi wyznać mi, że nasze małżeństwo nie było szczęśliwe? O to chodzi? Więc skorzystajmy z tego, wyjaśnijmy sytuację. Odchodzę. Niech mi pani powie, żebym sobie poszedł, a pójdę. Nie sprawi mi to trudności, nie wiem już, kim jestem, nie wiem, kim pani jest. Idealna okazja! Niech mi pani powie, żebym sobie poszedł, proszę.

Lisa podchodzi do niego, zdziwiona, że widzi go w takim stanie.

LisaWziąłeś lekarstwa?

Gilles(poirytowany) Na moje cierpienie nie ma lekarstwa! Co to za pomysł kazać mi brać tabletki, jak tylko okażę jakieś uczucie?

Lisa(wybucha śmiechem) Gilles!

GillesW dodatku się ze mnie nabijasz!

Lisa(zachwycona) Gilles, to cudowne, czujesz się lepiej, wracasz do siebie: to jedno z twoich ulubionych zdań: „Co to za pomysł kazać mi brać tabletki, jak tylko okażę jakieś uczucie?”! To ty. To cały ty. Nigdy nie znosiłeś ludzi, którzy uciekają od złości, smutku, lęku czy oburzenia – zażywając środki uspokajające. Masz swoją teorię. nasza epoka jest tak komfortowa, że stara się leczyć sumienie, ale nie uda jej się wyleczyć nas z tego, że jesteśmy ludźmi.

Gilles(mile zaskoczony) Tak?

LisaDodawałeś, że mądrość nie na tym polega, żeby powstrzymywać się od odczuwania, lecz żeby odczuwać wszystko. Jak leci.

GillesNaprawdę? A więc zarówno w sprawach małżeństwa jak metafizyki moją dewizą jest… nic nie robić?

Uradowana tym, że go przez chwilę rozpoznaje, Lisa całuje go w czoło.

Gilles przytrzymuje ją za rękę, jego wargi muskają jej usta.

Gilles(powoli, półgłosem) Nasz związek był… bardzo fizyczny?

Lisa(tak samo) Bardzo.

GillesNie dziwię się.

Trwają tak z twarzą przy twarzy, czując do siebie nieodparty pociąg.

GillesBardzo… w znaczeniu bardzo mocno… czy bardzo często…?

LisaBardzo mocno. Bardzo często.

GillesNie dziwię się.

Chce ją pocałować, lecz ona robi unik.

GillesDlaczego?

LisaZa wcześnie.

GillesTo mógłby być ten wstrząs.

LisaDla mnie też to mógłby być wstrząs.

GillesNie rozumiem.

Znowu próbuje szczęścia, usiłując ją pocałować. Ona go powstrzymuje.

LisaNie. (on nalega) Powiedziałam „nie”.

Oswobadza się z jego objęć spokojnie, lecz stanowczo.

Zbity z tropu Gilles przebiega wzrokiem pokój, po czym, jakby upokorzony, chwyta swoją walizkę.

GillesBardzo mi przykro, odchodzę, nic z tego nie wyjdzie.

LisaGilles!

GillesOdchodzę!

LisaGilles!

GillesTak, tak. Lepiej sobie pójdę.

LisaDokąd?

To pytanie zatrzymuje Gilles'a.

Lisa(łagodnie) Nie masz dokąd iść. (pauza) Twój dom jest tutaj, (pauza) Tutaj.

Gilles krzywi się zaniepokojony.

GillesMy się znamy?

Lisa potakuje z uśmiechem.

GillesNie poznaję pani.

LisaSiebie też nie poznajesz.

GillesA kto mi zaręczy, że nie przyszła pani do szpitala jak do schroniska dla bezdomnych zwierząt? Weszła pani na piętro z chorymi na amnezję, zastanawiając się, którego by tu adoptować. Powiedziała sobie pani, widząc mnie: „Ten jest dosyć przystojny, może nie jest zbyt młody, ale dobrze mu patrzy z oczu, sprawia wrażenie schludnego, wezmę go do siebie i wmówię, że jestem jego żoną”. Nie jest pani przypadkiem wdową?

LisaWdową?

GillesMówiono mi o organizacji wdów zajmującej się handlem mężczyznami, którzy stracili pamięć.