Вячеслав Адамчик - Чужая бацькаўшчына

Нехта зноў грукнуў у дзверы. Хрысця, уступiўшыся ў валёнкi, накiнуўшы на голаў цёплую суконную хустку, выбегла ў сенi, ужо не пытаючыся, адсунула дзверы.

Парыпваючы намерзлымi ботамi, у хату ўвайшоў i запах холадам, вярнуўшыся з касцёла, стары Корсак. На чорным каўняры кажушка згортваўся ў дробныя кропелькi расы сiвы нахуканы iней.

— Ну й мароз, як звер, — Корсак цёр рукою белую скамянелую шчаку.

— Дак я можа капусты ўвалью — пагрэецеся? — Хрысця адкiнула ў печы стары, што служыў за занавеску, падпалены фартух.

— А дзе ж Змiтрык?

— На сяле. Цеперся як пайшоў.

— Так мо не памру. Разам папалуднуем.

— Дачакаецеся яго, — зазлавала Хрысця. Ей не цярпелася вышмыгнуць з хаты.

Яшчэ з учарашняга дня верасаўскiя дзяўчаты змовiлiся, што збяруцца ў Сабiны, будуць варажыць: як добра ўцямнее, пабягуць да рэчкi слухаць ваду.

Хрысцi ўжо не сядзелася дома. Зняўшы з шастка, абувала свае чорныя з доўгiмi халяўкамi чаравiкi, з-пад якiх выглядвалi вязаныя суконныя шкарпэткi з зялёнымi i ружовымi пасачкамi. I ўжо вышэйшая, спрытная ў гэтых шчытных на высокiм абцасiку чаравiках, падбягала да акна, цiкавала ў растоплены сонцам кусок лёду — цi не iдзе Мiця, каб скоранька накармiць полуднем мужчын ды сысцi з хаты.

— Куды ж выстраiлася? — скiнуў шапку i блiснуў лысiнаю стары Корсак.

— Ай, збегаю на сяло…

— Iдзi ўжо, iдзi. Чаго там… Я тут адзiн упраўлюся, — хiтра ўсмiхнуўся Корсак, наровячы зазiрнуць Хрысцi ў вочы. — Iдзi, паслухай, дзе брэша чужы сабака.

Хрысця надзела яшчэ свой жоўты, вузенькi ў талii, з падстрочанымi паяскамi кажушок i, закручваючы на бягу чырвоную ў чорныя кветкi кашамiравую хустку, схавалася ў сенях.

На дварэ пасля цёмных сеняў вочы засляпiў зыркi снег. Зажмурыўшыся, але ўсё роўна чуючы зеленаватую сляпучую яснасць, Хрысця спусцiлася з надворка на вулiцу. Крохкаю, як сухiя вуглi, сцежкаю пабегла ўздоўж шарага абсiверанага плота. З дрэў сыпаўся дробненькi, як асколкi ад шкла, iней, лускою заблiшчаў на чорнай апусе Хрысцiнага кажушка.

Задыхаючыся ад вострага сухога марозу, Хрысця мiнула глухiя з мяккiмi белымi стрэхамi гумны i завярнула да Мацюшкi Бортнiка.

Плота ў Мацюшкi не было: замест яго на мяжы ад чужога двара роўненькiм радком, адзiн пры адным, стаялi вялiкiя, некалi пазвожваныя з поля, каменнi.

На ружовых у сухiм лiшаi лысiнах белымi пухкiмi аладкамi ляжаў снег. Брудная затаптаная сцежка прашылася мiж пляскатых, няшчытна пакладзеных каменняў.

Мацюшкаў надворак ссунуўся на самы грудок, што пукатым лобам упiраўся ў старыя дуплявыя вербы. На адной чарнела, як спластаваная граблямi куча смецця, бусловае гняздо. Далей пачыналася прысыпаная снегам багна, чарнелi мiж сiняй смугi алешнiку лёхi крывiц, у глыбокiм снезе стаяў, як спалавелае жыта, жаўтлявы з сiнiмi мятлушкамi троснiк.

Улетку яны, дзяўчаты, збiралiся тут на Мацюшкавым надворку, сядзелi на гэтых цёплых пад вечар каменнях. Там, у залiтым туманом алешнiку, рыпеў драч. З балота пахла гнiлою вадою, скошанаю прэснаю асакою, перамешанаю з прэснасаладжавым бабком, горкiм атрутным чэмерам.

Сена выносiлi радзюжкамi з багнiшчаў i сушылi тут пры Мацюшкавым грудку. Там яшчэ можна было знайсцi маладых рудаватых, прынесеных разам з травою жабак. Хлопцы лавiлi iх у жменю i кiдалi дзяўчатам за пазуху— стаяў перапалоханы дзявочы крык.

I цяперака, баючыся, каб не наскочылi ў хату ўсюды дападныя i ўрэдныя верасаўскiя хлопцы, дзяўчаты прысунулi дзверы. Пяклi, мусiць на варажбу, аладкi — над комiнам дрыжала мроiва. Каля дзвярэй пахла горкiм ад смольных дроў дымком.

Хрысця яшчэ раз патрасла за абсiвераную, з чорнымi плямамi ад чужых пальцаў жалезную клямку.

— Хтотака? — адчынiўшы хатнiя дзверы, у сенях за вушаком засапла Мацюшкава Сабiна.

— Сабiначка, гэта я, — абiваючы з чаравiкаў снег, Хрысця прытупнула на драўляных, прымацованых да парога сходах.

У прабоях загрукацела цяжкая жалезная засаўка.

— Вой, а мы цябе цеперся чакаем, — вызiрнула з-за дзвярэй i зморшчыла свой чырванаваты прысадзiсты носiк Сабiна. У завiтках чырванаватых валасоў тонкiм павуцiннем заблыталася сонца.

— Не было ж як адлучыцца, адысцiся з хаты, — Хрысця, спатыкнуўшыся на няроўным вылушчаным току ў сенях, скоранька, па-мышачы прашмыгнула ў хату.

Дух забiў едкi, удушлiвы дым — на прыпеку курылася змазаная ўкручаным у лапiк салам напаленая панiва. Пад трыножкамi ў печы лускалi сухiя яловыя дровы.

Сабiнiна мацi ў рудой суконнай камiзэльцы, зпад якой выпiралi сухiя, гарбатыя, як у жабкi, плечы, перакiдваючы з рукi на руку, нясла да стала на складзены ў чатыры столкi абрус гарачую, яшчэ пруткую аладку.