Вячеслав Адамчик - Чужая бацькаўшчына

Блiснуўшы аблыселаю макаўкаю галавы, Сымон Пыцель схаваўся ў сенях, а Вольга, стоячы з пустымi вёдрамi, крычала ў Сымонавы вокны, завешаныя белымi памярэжанымi фiранкамi:

— Гэта ж я тры дзянёчкi жала, каб цябе зжала якое лiха. Во, палец парэзала, яшчэ нарасць не сышла.

Вольга выставiла руку i азiрнулася, цi бачыць хто яшчэ: у цёмных сухаватых шыбах суседнiх хат раставалi невыразныя здалёк твары — цiкаўныя бабы адыходзiлiся ад вокнаў.

Задраўшы голаў, Вольга яшчэ закрычала ў сляпыя суседнiя вокны:

— Во паглядзеця, людцэ добрыя, ён вады мне не дае!.. То няхай сплоцiць за тыя тры дзянёчкi! А воду я знайду за такую плату! Параблю людзям i знайду…

Але вады Вольга так i не набрала, прыйшлося iсцi ў другi канец вёскi да Залахчынавых — калодзеж быў там пры самым балоце, вада з яго пахла гразёю, гнiлым аерам, як з завонi.

Цяпер, зiркнуўшы на журавель, што вiсеў на вiлаватай бабе — укапаным слупе, — як нейкая вялiкая камарова нага, на вокны Пытлевай хаты — там на белых фiранках мiльгаў, варушыўся нечы цень, — Вольга прыспешыла хаду i, чуючы, як у вушах шумiць гэты моцны ледзяны вецер, скiравала да Мондрых. Яе брала цiкавасць паглядзець на Алесiных малацьбiтоў. Цi ж праўду кажуць у вёсцы, што з адным з iх — маладым i надта харошым — Алеся злюбiлася.

За плотам шумеў, шоргаў аб частаколiны голы вiшаннiк. У мiтуслiвай цемнаце гародчыка звiнелi пустымi галоўкамi ссохлыя кветкi. Шастаючы, як папераю, вецер мёў па надворку, закручваў у горбачку сухое лiсце.

Прытоптваючы нагамi гэта шапаткое чуткае лiсце, Вольга незнарок устрывожыла заядлую сучачку. I тая забурчала, недзе шчэрачы зубы i дзеручыся пад падрубу.

Стулiўшыся ад ветру, што дзьмуў сюды, на ганак, вострым скразняком, Вольга ўчула, як з хаты ў сенi завiшчалi не змазаныя на завесах дзверы i Алеся прытупнула на сучачку:

— Пайшла вон! Абы чалавек да парога, так яе ўжо разбiрае нейкая халера.

Вольга пайшла на жаўтлявую яснасць у пройме дзвярэй i ў хаце ўжо сказала, нагнуўшыся i тручы рукамi настылыя каленi:

— Ну i халадэча, ну i вятрыска.

— I проўда ж, дзе вы бачылi, — азвалася на яе голас старая Мондрыха, што сядзела на лаве над кошыкам, абiраючы i плюхаючы ў саган з вадою картоплi.

— Гэта ж заўсёды так, калi чалавек павесiцца цi памрэ, — зiркнула Вольга на чужых у хаце людзей — што скажуць яны.

Адзiн з iх, немалады ўжо, з чубком натапыраных на лысаватай галаве валасоў, з няголенымi паўпаданымi шчокамi, паплёўваючы на рукi, вiў дратву, зачапiўшы яе за цвiк на слупку печы, другi — малады, чарнявы, гарбаносы, як баран, — сцiснуўшы мiж калень, тачыў трохкантным напiльнiкам сякеру, сыпаў сабе на порткi сiвенькую парахню жалезных апiлак.

— Чорт душу забраў, а цяпер радуецца, скача, — сказаў стары малацьбiт, качаючы наслiненымi далонямi распушчаны кутасiк канапель.

— Цi чулi ж? Дак кажуць, што той Давыдоўскi знарок паслаў Сяргея ў гэтую шасцерню, — Вольга ўсё не спускала вока з маладога малацьбiта.

— Няўжо? — паднялася на лаве старая, вытрасаючы з фартуха ў кошык лупiны.

— Дальбог! — пабажылася Вольга.

— Можа, выдумляюць… — стары малацьбiт шмаргануў рукою па звiтай дратве.

— Ды чаго ўжо людзi не прыкладуць, — Алеся зайшла i стала мiж Вольгай i Iмполем, засланiла яго ад Вользiных зяркатых вачэй.

Толькi нямая, цiха седзячы на лаве, лушчыла ў жоўты палiваны збаночак з сухiх струкоў шарую фасолю ды Iмполь, не ўмешваючыся ў гутарку, шоргаў напiльнiкам па затупленай сякеры.

— Мая ты любко, чаго цяперашнiм часам не бывае, — Вольга нахiлiла голаў, каб яшчэ з-за Алесiнага пляча глянуць на Iмполя, але стрэлася з прыжмуранымi Алесiнымi вачмi, учула, як тая сапе, раздзьмуўшы злыя ноздры, i сумелася:

— Ой, забавiлася я, мае ж удома без вячэры сядзяць.

Шморгнуўшы кажухом аб вушак, адчынiла дзверы, але, мусiць, убачыла, як блiскае зялёнымi вачмi ў цемнаце сяней заядлая сучачка, i ўскочыла ў хату. Крыва засмяялася:

— Дальбог, укусiць!

— Не, яна ўжо не чэпiць, — зняўшы з цвiка дратву, да дзвярэй падышоў стары малацьбiт, наводмаш папхнуў iх рукою i патрос у сенi жоўтым абкураным пальцам: — Сцiхнi, кажу табе.

Вольга прашмыгнула праз сенцы на двор, прыпынiлася за веснiкамi, абвыкаючы да цемнаты, перабiрала ў памяцi: да каго яна яшчэ не схадзiла.

Душу яе, як вада слiзкi зялёны камень, аблiвала радасць, што будуць гаварыць пра смерць Сяргея Рэпкi ў вёсцы цяпер так, як расказала яна. I Вольга не чула нi сораму, нi брыдкасцi, а толькi радасць: ёй нават верылася самой у тое, што яна выдумляла.

На грудку за неглыбокiм, па берагi залiтым цемнатою ровам прыплясканымi каўпакамi стрэх паднiмалiся Лiтаваравы будынкi. Вольга ў Лiтавараў яшчэ не была.