Барыс Пятровіч - Плошча. Гісторыя аднаго каханьня

Алесь замоўк раптам, закончыўшы тым расповед, і толькі цяпер яны адчулі, што зусім замерзьлі ў на­мёце, што закляклі іх целы і што трэба разьмяцца, каб не захварэць. Выйшлі на сьвятло. Было гадзіны дзьве ночы. 2.15 – дастала тэлефон і паглядзела Ма­рыйка. (Між іншым убачыла – мама званіла разоў дзесяць. Але тэлефанаваць ёй ня стала – позна ўжо турбаваць…) Больш за дзьве гадзіны праляцела для яе, як адно імгненьне. Намётавае мястэчка, а яго ўжо можна было назваць так, налічвала… Марыйка адыйшлася ўбок – раз, два, тры… васямнаццаць на­мётаў, з тых першых чатырох, у адным з якіх і “па­­сяліліся” яны з Алесем. Пасярод на дыванках было ўтворана нешта кшталту складу, куды ставілі тэрмасы з гарбатай, прадукты, цёплыя рэчы – усё гэ­та, аказваецца, людзі пачалі прыносіць сюды амаль адразу пасьля ўсталяваньня першых намётаў. Зн­чыць, яны за размовай прапусьцілі шмат важнага і прыемнага. Вакол было шумна і, можна сказаць, весела. Намётавае мястэчка было абкружанае двай­ным колам хлопцаў і дзяўчат са сьцягамі – ахо­ва. Марыйка ўзьлезла на бетонную агароджу ва­кол уваходу ў метро і агледзе­лася. Была глухая ноч, але чалавек пяцьсот заставаліся на плошчы. Мі­ліцыянты, а яны ўжо былі тут, стаялі па­воддаль. Ся­род людзей Марыйцы і Алесю падалося цяплей, чым у намёце. Да іх падыйшоў хлопец, які, па ўсім, стаў галоўным у мястэчку, каб пазнаёміцца: хто яны і адкуль, разьмеркаваць абавязкі. А потым, да раніцы, каб не замерзнуць, яны прыдумлялі ней­кія гульні, таньчылі, бегалі, штурхаліся, стараліся пад­трымаць, падвесяліць адно аднога. Аднак гэта ўда­валася з цяжкасьцю – сама атмасфера не спрыяла весялосьці. Начное неба вісела нізка-нізка і ціснула на іх усім сваім целам і ўвесь час не пакідала адчуваньне, што за імі сочаць сотні вачэй…

З “Дзёньніка” Марыі Б.

“Нас было так мала ў намётавым мястэчку ў першую ноч на плошчы – з 20 на 21 сакавіка... Чаму міліцыянты і амапаўцы не “разабраліся” з намі адразу? Ня думаю, што яны не ўспрынялі нас усур’ёз: маўляў, памерзьне малеча да раніцы, і разьбяжыцца па хатах. Прынамсі, той, хто быў на плошчы тады, так бы не палічыў: намеры ў нас былі якраз сур’ёзныя – стаяць да канца. Хоць якім павінен быць той “канец”, мы ня ведалі: пералік галасоў, прызнаньне гэтых выбараў несапраўднымі, перавыбары? Не, мы разумелі, што спадзявацца на гэта было немагчыма. Дык тады на што? Навошта было гэтае глупства з намётавым гарадком, гэтая адкрытая, на ўвесь белы сьвет роспач, якую назвалі пратэстам? Чаму мы засталіся на плошчы?.. Ды таму, што а-брыд-ла ўсё, таму што нікому не было веры і даверу. Нават так званым кандыдатам, а ня тое, што “ўсенароднаабранаму”. Таму што адчулі мы, што нас у чарговы раз надурылі і ўсе, усе гатовыя зноў скарыцца гэтаму, апусьціць і га­ло­вы і заўтра, як ні ў чым ні бывала, выйсьці на працу… Як рабы… Рабы становішча, у якое самі сябе ўвагналі.

Можа быць, гэтая незразумелая няпэўнасьць з нашага боку і відавочная непадрыхтаванасьць, а таксама абсалютная ўпэўненасьць у незваротнай перамозе з процілеглага боку, і абараніла лагер і пратэстантаў у тую ноч. Пераможцам было не да нас. І ніхто зьверху ня даў каманду разбурыць, разагнаць, зьнішчыць… А назаўтра, з узыходам сонца, было ўжо позна. Таму і прастаяла мястэчка на плошчы больш за трое сутак.

Калі мы паставілі свой намёт, я падняла вочы ўверх і на цёмным небе ўбачыла чараду белых птушак. І адкуль яны ўзяліся тут якраз у гэты момант? Глыбокай ноччу!!! “Гэта добры знак, – сказаў Алесь, які быў побач: – Бог з намі, і ён нам дапаможа…” І я паверыла яму.”

У тую першую ноч ніхто з жыхароў намётавага мяс­тэчка не заснуў і на хвіліну. І ўвесь час з імі быў адзін з кандыдатаў – Мілінкевіч з жонкай. Пад раніцу стала вядома, што ягоных двух сыноў арыштавалі на падыходзе да плошчы з цёплым адзеньнем і адвезьлі ў сьпецпрыёмнік-ізалятар. Да­рэчы, затрыманьні тых, хто адыходзіў з намётавага мястэчка да прыбіральні ці пагрэцца кавай ды гарбатай у бліжэйшай начной кавярні, пачаліся амаль адразу. Як і тых, хто нёс у лагер тэрмасы з кіпнем, ежу, цёплае адзеньне. Значыць, ня ўсе былі разгубленыя зьяўленьнем намётавага мяс­тэчка: міліцыянты пра­цавалі… Але арыштоўвалі людзей пакуль яшчэ не адкрыта, а хаваючыся, вы­скокваючы з двароў, арак – “падваротняў”.

Раніцай горад ажыў, пайшлі першыя аўтобусы. Кіроўцы, праязджаючы паўз плошчу, сігналамі віталі “местачкоўцаў”, тым падтрымліваючы іх і даючы знак, што ведаюць пра іх. Значыць, інфармацыя пра намётавы пратэст усё ж разыйшлася па горадзе праз радыё, інтэрнэт – і гэта цешыла ўсіх. Нягледзячы на стому, панавала радасная ўзрушанасьць, асабліва, калі да іх прыходзіў хто-небудзь са знаёмых, што начавалі дома ці пад’язджаў да прыпынку маршрутны аўтобус. Пачала падыходзіць з намётамі моладзь, і мястэчка стала пашырацца.