Альгерд Бахарэвіч - Праклятыя госці сталіцы

– Дзяўчаты, – крыкнуў Кармушкін дзьвюм юным істотам, што ў непрасохлых футболках і міні-спадніцах праходзілі якраз пад вакном – так блізка, што можна было заўважыць адсутнасьць станікаў. – Дзяўчаты, – паўтарыў ён, але зразумеў, што насамрэч усяго толькі шэпча. Дзяўчаты аддаляліся. Кармушкіну было вельмі няёмка. Аднак гэта было ўсё ж прасьцей, чым лезьці на сьлізкі й вузкі гаўбец. Ён заплюшчыў вочы й цяпер ужо напраўду заенчыў:

– Дзяўчаты!

Тыя пачулі, спыніліся, павярнуліся, пашукалі, паціснулі плячыма, потым нарэшце паднялі коратка стрыжаныя галовы ўверх.

– Дзяўчаты, дапамажыце, калі ласка. Мяне тут замкнулі выпадкова, не маглі б вы патэлефанаваць, я вам нумар скажу, і паведаміць, што Сяргей...

Адна зь дзяўчын нецярпліва пацягнула за сабой другую. Другая паморшчылася.

– Гэта праўда, нумар тэлефону – дзьвесьці дваццаць... не, гэта ня той... дзьвесьці...

– Хадзем, Кацька, – і дзяўчаты рушылі наперад, паказаўшы Кармушкіну ладныя сьпіны, з-пад маек выпіралі вострыя лапаткі, патыліцы былі выстрыжаныя так мудрагеліста, што іх можна было прыняць за твары. Каля аркі адна зь іх павярнулася й памахала Кармушкіну рукой:

– Парань, ты ня каціш! Ня каціш!

Кармушкін хацеў паспрабаваць яшчэ, але няўдача раптам забіла ў ім усю рашучасьць. А вуліца, звычайна такая ажыўленая, дзелавая вуліца, была цяпер паўпустая. Кармушкін стаяў на балькончыку, паліў, углядаўся ў прахожых, і чамусьці яму трапляліся адны бамжы. Чорнай кропкай у канцы вуліцы мігцеў засунуты ў будку каля консульства міліцыянт. Справа няўхільна ішла да шарай гадзіны. Кармушкін вярнуўся ў кватэру, пабарабаніў у сьцяну, хаця цудоўна ведаў, што за ёй кватэру здавалі пад офіс, і ў такі час напярэдадні выходнага тамака нікога няма, – і потым бясьсільна апусьціўся ў фатэль.

59.

Заставалася чакаць, пакуль ня ўключыцца тэлефон. Кармушкін паказаў язык партрэту Івана Хруля, дастаў нейкую газэтку за семдзесят дзявяты год і пагрузіўся ў чытаньне. Дакладней, вельмі хацеў пагрузіцца – у галаву палезла ўсялякая дрэнь, як мышы, набеглі пытаньні без адказаў: шкодная рэч для чалавека гэты вольны час, нічога добрага не прыносіць, пачынаеш шукаць сэнс жыцьця ці прыдумваць вершы, замест таго каб наталяцца здаровым адпачынкам і зараджацца моцаю дзеля заўтрашняга радаснага працоўнага дня. Кармушкін трымаў на каленях пажаўцелую газэту, а Іван Хруль паглядаў на яго спадылба са сьцяны, і ўжо не прасіў пустую бутэлечку, а відавочна задумваў нядобрае, фатэль быў мяккі, гадзіньнік цікаў так пяшчотна-падступна-утульна, у пакой запаўзала шарая гадзіна, і танчыла перад Кармушкіным эратычны танец...

Ён прачнуўся ў цемры й не адразу зразумеў, дзе знаходзіцца. Па кватэры былі разьвешаныя нечай не пазбаўленай густу рукой водбліскі ліхтароў, за вакном зноў ішоў дождж, і па няўлоўнай мернасьці ягонага шуму было зразумела, што гэта надоўга. Фортку зачыніць ён забыўся, і цяпер у музэі стала халаднавата. Кармушкін, крэкчучы, падняўся. На сівых валасох Івана Хруля бледна зьзяў прадаўгаваты водсьвет.

Кармушкін прайшоў на кухню, уключыў сьвятло, прыгатаваў гарбату. Тут жа цвынкнуў у суседнім пакоі тэлефон, цвынкнуў ціха, але гэтага хапіла, каб Кармушкін стрымгалоў кінуўся да апарату.

– Іван Мікалаевіч перакульваецца ў труне, – сказаў ясны, выразны, лялечны голас, хутчэй за ўсё, жаночы, і слухаўка хіхікнула.

– Алё! Алё! Гэта Нінэль Пятроўна? Гэта я, Сяргей!

– Перакульваецца ў труне, у труне, – на гэты раз слухаўка ледзьве ня пырснула сьмехам, і побач захіхікаў нехта яшчэ.

– Алё! Хто гэта?

– А чаму перакульваецца? Чаму перакульваецца?

Кармушкін ня ведаў, што сказаць. Цяпер яму стала па-сапраўднаму жудасна.

– Таму што ён заўсёды спаў на левым баку. На левым, на левым. А яны паклалі яго на сьпіну. На сьпіну, на сьпіну.

І слухаўка абрынулася на беднае вуха Кармушкіна тысячай хіхіканьняў, лялечных, гідкіх, бяззубых. Кармушкін выпусьціў слухаўку з рук, і яна пляснулася акурат на належнае месца. Ён падняў яе, але ці варта казаць, што цяпер у ёй зноў панавала цішыня.

Кармушкін ня стаў уключаць сьвятло – уключальнік знаходзіўся там, там, у страшным куце, пад змрочным нагрувашчаньнем цемры. Ён кінуўся на ратавальную кухню, якая перакідвала праз маленькі калідорчык у пакой хісткі сьветлы масток, прабег па гэтым мастку, прыклеіў сябе да кута каля тумбачак. Аддыхаўся, імкнучыся не глядзець у цёмны правал дзьвярэй, запаліў цыгарэту. І тут погляд ягоны, што шалёна рыскаў па прадметах, нібы яны, прадметы, былі ад пачатку хаўрусьнікамі Кармушкіна, – загнаны погляд ягоны ўпаў на кубак з гарбатай. Кармушкіна закалаціла – на чорнай паверхні напою, паволі тонучы, плаваў клок рэдкіх сівых валасоў.