Сяргей Календа - На крок назад, на дзень наперад

Паліцэйскі сам у шоку, бо такая недарэчнасьць! Уся аўдыторыя сьмяецца, рагоча, пляскае. Мяне запытваюць, адкуль я, я кажу:

— Belarus.

— What?

— Belarus.

— Aha, OK.

Што тут казаць, ня надта файнае першае знаёмства, ня самыя прыемныя ўражаньні ад нас... Капітан яшчэ ўвесь дзень будзе паказваць розныя кішэнныя сыгналізацыі, спэцыяльная званкі й сьвісткі на вулічнае здарэньне, мы будзем піць гарбату, есьці пячэнькі, я буду штохвіліны перакладаць сваім спадарожніцам лекцыю... На нас будуць пазіраць з усмьешкаю, але з усмешкаю такою, ня злоснаю, усьмешкаю, якую дораць блазнам, дзецям, сьмешным сабачкам... Мы атрымаем стос раздруковак, нейкія дурныя саколкі й кепкі ад паліцэйскага аддзелу, капітан пацісьне мне руку, скажа штосьці незразўмелае але сьмешнае для астатніх, і настане вечар, і да нас прыедуць замоўленыя інвэстарам перакладчыкі.

Першы вечар, гэта Піца Хат разам зь перакладчыцаю й яе бойфрэндам, як гэта тут гучыць. Першы вечар — гэта ўпершыню пакаштаваны сідр, вялікая, неверагодна вялікая піца, сум, жарты пра нашае лахаўство, успаміны пра былое жыцьцё ў Менску й Полацку ад нашых новых знаёмых, пітво, пітво, пітво, і доўгі, марудны, насычаны рамантыкаю й няўлоўным сьвежым новым пахам шпацыр па лёнданскіх вуліцах і цяжкі кароткі сон, забыцьцё, спроба запамятаваць сваё беларускае жыцьцё.

Пералічыць студэнтаў-аднагрупнікаў складана, складана нават назваць усе краіны, прадстаўленыя ў адным вучэбным пакоі, які месьціцца на трэцім паверсе й мае сваёю мэтаю навучаць прасунутых студэнтаў для сваёй сеткі салёнаў — "Vardering Stuff Course": Грэцыя, Італія, Гішпанія, Ірляндыя, Францыя, Алжыр, Кювэйт, Японія, Кітай і мы — Беларусь. Нічога новага, акрамя нас. Вось.

А назаўтра быў вечар барбэкю... Мы доўга ехалі зь сябрамі-перакладчыкамі да іх у госьці, яны жывуць у дамку, дакладней у пакоі ў дамку, які напампаваны мігрантамі, у Трэцяй зоне Лёндана... што такое Трэцяя зона — растлумачыць складана, тое самае, як распавесьці, колькі станцыяў мае ангельская падземка... Трэцяя зона Лёндану — гэта вядома ня цэнтар, але й ня ўскраіна, гэта як паехаць з праспэкта Незалежнасьці ва Уручча. У Трэцяй зоне жывуць збольшага эмігранты, людзі ненадзейныя... увесь раён уяўляе сабою вуліцы, забудаваныя двух- і трохпавярховымі дамкамі часоў разьвіцьця манаполіі... гэта як вуліцы, дзе жывуць працаўнікі з прамысловай часткі Манхэтану, вуліцы-дэкарацыі зь фільмаў "Монці Пайтана" альбо зь фільму "Чамаданы Тульса Люпэра"... ехалі мы паўтары гадзіны... потым ішлі пехатою дваццаць хвілін... было яшчэ сьветла, таму больш-менш бясьпечна... барбэкю ў двары за домам, ангельскі эль, беларуская гарэлка, шатляндскі ўіскі, печанае мяса, кетчуп Хайнц, высьвятленьне, што адзін з нашых навасьпечаных сяброў — гей (пра гэта ня ведалі нават ягоныя старыя сябры зь дзяцінства), расповеды пра Менск, высьвятленьне, што нашая перакладчыца піша вершы... а потым высьвятленьняў было так багата, яны былі такія вясёлыя й шчырыя, каляровыя й пʼяныя, што зьніклі ў дробязях, але засталіся, як агульны цёплы вечар. Нягледзячы на люты, мы сядзелі ў пледах... і толькі позьні вечар адбіваўся сваім неспакоем, калі мы крочылі да начнога аўтобуса, каб дабрацца да Расэл Скуэр — крыкі, бег нейкіх людзей, адзін зь іх абарочваецца... потым чутны стрэл... потым мы ў краме, шнапсы запакаваныя ў папяровыя пакеты, паніка, вусьціш, прыгоды. Да свайго канцавога прыпынку мы не даехалі, бо было вырашана тэрмінова ехаць дапіваць у парк недалёка ад Трафальгарскай плошчы, у парк, дзе днём плавалі качкі й гулялі дзеткі, а газоны былі падстрыжаныя й засаджаныя жоўтымі нарцысамі... мы пілі на палянцы, тапталі нарцысы, хадзілі ссаць пад старажытны ангельскі вяз... нам было выдатна, і паліцыя, якая, патрулюючы, праязджала каля нас разоў пяць, назірала за намі здалёк, але не адважвалася падысьці — бо мы былі ня мы, а нейкія іншыя... дзіўныя, шалёныя прывіды, бо хто яшчэ, як ня прывіды будзе ў цэнтры Лёндана ў парку раскладаць на газэтку на сьвежападстрыжаным газоне закуску й мяць кветкі, толькі прывіды — зялёныя ўпыры з Усходняй Эўропы.

Што казаць пра музэі... сорам, вялікі сорам нам, бо я бачыў, як шмат Шагала прадаецца, як шмат карцін мае той жа Тэйт Мадэрн альбо Нацыянальны музэй... адно тое, калі стаіш перад "Сланечнікамі" ван Гога, альбо перад палотнамі Магрыта, не істотна, галоўнае, што адчуваеш сакральнае спасьціжэньне гісторыі, мізэрнасьць існаваньня, усё падаецца ня вартым увагі, ня вартым жыцьця, і адначасова ўсе шэдэўры, што так разнастайна прадстаўленыя ў шматлікіх музэях, галерэях і салёнах Лёндана, здаюцца зусім ня вартымі таго, як высока іх ацэньваюць, таго, якую значнасьць ім надаюць, усё абвастраецца, усе пачуцьці перамешваюцца, і той самы сум існаваньня становіцца найбольш зразумелым і ясным, мяжа, калі задумваешся пра сваё існаваньне сьціраецца, і нічога больш няма, акрамя асэнсаваньня таго, што ты і ўвесь сьвет — гэта проста ты і ўвесь сьвет, жывёлы, расьліны, чалавек, вада, зямля... усё адно й адначасова ўсё ёсьць розным і прыгожым, адвечным і нязьменным. Толькі дзеля гэтага варта выдаткаваць пару тыдняў свайго жыцьця, каб прайсьціся па галоўных мастацкіх пунктах Лёндана: Далі, Пікаса, Магрыт, Мунк, Кало, Мадыльяні, ван Гог, Клее, Полак, да Вінчы, Рэнуар, Рывера, Манэ, Монэ, Дзюшан, Вэрмеер, Босх, Сысьлей...