Валянцін Акудовіч - Мяне няма - роздумы на руінах чалавека

Урэшце, фэномэн Бога быў ні чым іншым, як татальным адказам на ўсе верагодна магчымыя запытаньні я-чалавека пра зьмест існага і сэнс прысутнасьці яго, я-чалавека, у бытнаваньні быцьця. І тут цяжка пазьбегнуць спакусы, каб ня высунуць меркаваньне, якое б тлумачыла неабходнасьць фэномэну Бога вылучна тым, што Бог сваёй прысутнасьцю, хай і ўскосна, апасродкавана, але адказаў на пытаньне: хто я, чалавек?

Бог — гэта Адказ. А ўсе астатнія яго функцыі — прыкладныя. Зь іх маглі выцярэблівацца багі, але ня мог паўстаць Бог.

Хрысьціянства — эпоха вялікага запытаньня.

Бог — роўнавялікі адказ на яго.

СЛОВАБОГ

Хрысьціянскі Бог нарадзіўся ўва ўлоньні Тэксту і Тэкстам быў узгадаваны як Бог (Біблія — яго фізычнае цела), за што пазьней канстытуяваў Тэкст у якасьці новай рэальнасьці (а-рэальнасьці) быцьця.

Зрэшты, гэта зусім натуральна, бо ў эру Тэксту Бог наўрад ці мог быць нечым іншым, акрамя як мэсіяй-прэзэнтантам Тэксту, яго ідэолягам і містагогам. Зьмешчаны пад вокладку Бібліі, ён мусіў пастуляваць Тэкст у якасьці сакральнай прасторы, каб надаць Тэксту тую значнасьць, якая б адпавядала значэньню Тэксту ў гісторыі быцьця.

Бясспрэчна, Бог — гэта найперш слова. Але слова зрабілася Богам не раней, чым чалавек падрыхтаваў яму мейсца, дзе яно магло вымавіць сябе як Слова.

За тое, што слова само зь сябе ня здолела б стацца Словам — сьведчыць уся папярэдняя гісторыя. Слова бытнавала і ў эру Татэму і ў эру Міту. Але тады ягонае значэньне не выходзіла за межы прыкладных функцыяў, бо яшчэ не было дзе яму разгарнуць усю магуту свайго як камунікатыўнага, так і сакральнага патэнцыялу. Ні ўтаптаны пляц, ні голае поле ні нават высокая гара зь яе магчымасьцямі доўгага рэха не маглі паспрыяць слову абазнацца Словам. Зьдзейсьніцца гэтаму вялікаму наканаваньню дапамаглі рэчы досыць нязначныя: гліняная плітка, каменная скрыжаль, лапік папірусу, кавалак скуры... калі на іх пачалі выцінаць Тэкст, як форму канструкцыі новай рэальнасьці. Вось тут, у трохмернай часавай структуры і прыдаліся раней лятэнтна ўтоеныя якасьці слова, найперш ягоная здольнасьць быць адразу ў парамэтрах было, ёсьць і будзе, а гэта значыць у пазачасавым і адсюль сакральным вымярэньні...

Здольнасьць слова быць каталягізатарам рэальнасьці, камунікатарам соцыюму, фармалізатарам а-рэальнасьці і, можа галоўнае, сакралізатарам Тэксту, — вылучыла слова на ролю, якая вымагала ўнікальнага статусу, сумернага абсалюту.

Так слова сталася Словам.

Праўда, існуе меркаваньне (Дэрыда), што маўленьне (слова) ад свайго пачатку прадугледжвае графізм, пісьмо — Тэкст. Але гэта, здаецца, не зусім так. Графізм ёсьць ня сьледзтвам мовы, а сьледзтвам дзеі, руху. Таму пацьверджаньнем — піктаграма.

Піктаграма фіксавала не маўленьне, а — праз тэхналёгію бачаньня, — дзею. Першапачаткова чалавек перадаваў інфармацыю пра сваё бытаваньне ў прасторы ёсьць нават не ўяўляючы, што гэтую інфармацыю можна транспартараваць у графічна зафіксаваным слове і што ўвогуле слова (гук) палягае магчымасьці быць графічна ўнаяўленым.

Пісьмо зьявілася не таму, што існавала маўленьне, а таму, што ў нейкі там момант адкрылася: графічна зафіксаванае слова значна пераўзыходзіць піктаграму функцыянальна і адсюль яно больш прыдатнае для ўжытку.

Хаця зусім ня выключана, што лексыкаграфія адбылася з прычынаў куды больш глябальных за “эвалюцыю эфэктыўнасьці”, а менавіта — з прычыны спакваля насьпелай неабходнасьці стварэньня мабільнай камунікатыўнай сыстэмы для сэмантычнай прасторы а-рэальнасьці.

Піктаграфія, напэўна, мела ў сабе вялікую патэнцыю да графічнай фіксацыі руху, дзеі, але яна не была прыстасаваная для транспартаваньня знакаў, якія маглі б выяўляць рух лёгікі, падзеі мысьленьня, сюжэты рэфлексіі. Адным словам, піктаграфія не пасавала да графічнага засваеньня прасторы а-рэальнасьці, якая неўпрыкмет апазналася як больш пэрспэктыўная за рэальную рэальнасьць быцьця. Вось чаму піктаграфія саступіла сваё мейсца лексыкаграфіі і такім чынам на мейсцы піктаграфічнага Тэксту узьнік лексыкаграфічны, які з аднолькавым посьпехам фіксаваў і транспартаваў як падзеі рэальнасьці, так і сюжэты а-рэальнасьці.

Аднак апошняе зусім не азначае, што мова сама зь сябе ад свайго пачатку прадугледжвае графізм. Гэтай вэрсіі пярэчыць увесь вопыт пары піктаграфіі. Больш за тое, каб пазьней стратэгіі быцьця не заакцэнтаваліся на а-рэальнасьці, дзе пануючыя рэфлексія, лёгіка, інтэлектуалізм запатрабавалі іншай ад піктаграфіі сыстэмы знакаў, — а надалей адбывалася ў прасторы рэальнасьці, руху, дзеі (як у эру Татэму), то зусім верагодна, што піктаграфічны Тэкст заставаўся б адзінай і дастаткова задавольнай для чалавека формай пісьма. Я нават ня схільны зусім выключаць, што ў нейкім будучым (магчыма, не такім ужо і аддаленым), калі мысьленьне канчаткова асягне сваю мяжу і чалавек усьвядоміць усю марнасьць ды бяссэнсіцу адцягненай рэфлекторыкі і згорне сэнс жыцьця да дзеі адбываньня жыцьця — мадэрнізаваная піктаграма зноў станецца асноўным элемэнтам Тэксту, ці таго, што возьме на сябе ягоную ролю. І хто ведае, можа яна яшчэ калісьці набудзе значэньне якога-небудзь там Піктабога?