Уладзімір Гніламёдаў - Уліс з Прускі

Ён спыніўся каля яе.

Ганна сказала, як бы і не глянуўшы на Лявонку:

— Не інакш — цыганку ўпадабаў…

— Ты ж бачыла — яна сама падышла.

— І мне цыганка варажыла! — Яна павярнула тварык да Лявонкі.

— Праўда?

— Глядзіць на далонь і кажа: спачатку даведаешся, што такое шчасце, а потым і гаркоту спазнаеш. Сумная хадзіць будзеш…

— Ну, а далей што?

— Пра каханне, кажа, забудзеш і доўга жыць будзеш!

— І ўсё?

Завіточкі на Ганніных скронях страпянуліся, і дзяўчына ўсхвалявана зашаптала:

— А што далей — не скажу. А ты хацеў бы даведацца?

— Хацеў.

Вярнуліся Трахім з Цішкам, прынеслі поўныя запазушшы яблык. Першага пачаставалі пана Адася. Ён па-ранейшаму сядзеў ля кастра, у якім, патрэскваючы, дагарала апошняе голле. І дзяўчаты ахвочыя да яблыкаў.

— Адно толькі даў. Дай два — каб пара была, а то палец саб'еш! — патрабавала Гэлька Бочка, калі Цішка пачаў абдзяляць іх панскаю садавінаю.

Пабегла да сябровак і Ганна і таксама захрумсцела свежым яблыкам.

— І не баіцеся вартаўнікоў?

Трахімка рагатнуў:

— А чаго іх баяцца? Спаткалі мяне аднойчы вартаўнікі. Адзін кажа: «Зарэжам». Другі кажа: «Павесім». А я ім: «Рабіце, кажу, як лепш». А сам — цераз плот і ходу. Толькі яны мяне і бачылі.

Лявонка і не заўважыў, як аказаўся побач з Ясевым Грышкам. Той выглядаў вінавата.

— Неяк дарэмна мы тады патузаліся, — Грышка апусціў вочы.

Лявонка ўздыхнуў, а потым неяк няпэўна прамовіў:

— Калі ўсе крыўды будзем памятаць, то дабра не чакай!

Падышоў шумлівы Трахімка. У начным сутонні віднеліся яго белыя зубы.

— Ну што, браце, у машонцы кіпіць?

— Гэта, можа, у цябе, а ў мяне — не, — жартам на жарт адказаў Лявонка.

Пасля вяселля, якое зацягнулася далёка за поўнач, цыганы, змарыўшыся, пападалі хто дзе, паснулі.

Пачала разыходзіцца і моладзь.

— Дзяўчаты! Каторая ў клуню возьме? — жартаваў Трахімка.

Усе дружна зарагаталі.

Лявонка праводзіў Ганну. Дзяўчына не ўтрымалася і ціха спытала:

— А ты кахаеш мяне?

Замест адказу ён абняў яе і пяшчотна прытуліў да сябе. Яна, мусіць, адчувала і ведала, што ён яе любіць, кахае, але спрабавала даўмецца, за што. За што ён агарнуў яе такім моцным пачуццём? Колькі ні думала, не магла знайсці здавальняючага адказу на гэтае пытанне. Сам жа ён здаваўся ёй прыгажэй за ўсіх на свеце, і, магчыма, таму душу казытала трывога.

— Ой, не ведаю нават, верыць табе ці не.

Не змаўляючыся, яны падышлі да Васілёвай клуні, што высокай гарой узвышалася на фоне начнога неба. І ён адважыўся. Ціха дакрануўся да засаўкі, і дзверы пачалі павольна расчыняцца, але раптам зарыпелі так гучна, што, здалося, пачула ўся Пруска. І ён, і яна застыглі ў здранцвенні. Запахла свежым сенам…

Жыццё цялеснага, плоцевага «нізу» ў прускаўцаў было ахутана маўчаннем. Аб палавым жыцці больш думалі, чым гаварылі. Хіба што ў мужчынскай кампаніі які-небудзь дурань пахваляўся сваімі перамогамі. Часцей пра жанчыну можна было пачуць сярод падлеткаў-пастушкоў, зрэдку — у кампаніі больш дарослых хлопцаў. Прыродная чалавечая сарамлівасць брала верх над спакусай пажадлівасці. І ўсё ж такі прускаўцы, назіраючы за акаляючай прыродай і знаходзячыся з ёю ў глыбокім адзінстве і сувязі, з нейкай затоенай самапавагай адчувалі свой пол. Па меры прыходу сталасці абуджаўся старадаўні інстынкт і няўтольная прага засяваць, апладняць, зачынаць, раджаць. Выпадкі нараджэння дзяцей па-за шлюбам былі не такія ўжо рэдкія. Да нявесты, якая да замуства паспела страціць нявіннасць, адносіліся даволі цярпіма. Асабліва моладзь, якая адчувала сябе ў гэтых адносінах больш свабодна. Але неабходныя перашкоды цялесным страсцям і патрэбам заставаліся. Кожны старанна таіў той пахатлівы агонь, які ў ім палаў, робячы пры гэтым выгляд, што нічога такога няма і не адбываецца. Прускаўскія дзяўчаты саромеліся распранацца дагала нават у сваім жаночым асяроддзі. Нярэдка здаралася нават так, што муж і жонка за ўсё жыццё ні разу не бачылі адно аднаго голымі. Пачынаючы з вяселля, клаліся ў пасцель у начной бялізне і абавязкова гасілі святло…

Ганна пайшла ў цемрадзь клуні першая. Счакаўшы крыху, за ёю падаўся Лявонка. Яшчэ мацней запахла маладое духмянае сена. Водар быў такі, што ажно заказытала ў носе. «Гэта тое, што дзядзька Васіль нядаўна вазіў,— падумаў хлопец, — уперамешку з рачным аерам». І яшчэ запахла яблыкамі. Пэўна, ляжалі недзе ў сене. Пачуўся пошчак салаўя: «Цёх-цёх-цёх!» Яму азваўся другі — танчэйшы: «Фю-фю-фю!»