Әхмәт Фәйзуллин - Тукай. Аучы Мәргән белән Болан кыз әкияте / Тукай. Сказка об охотнике Мэргэне и девушке-оленихе (на татарском языке)

Кырлайның Сәгъди абзый килеп кергәнне Габдулла сизми дә калды. Ул хәтта аны үзен алырга килүче дип тә уйламады. Сәгъди абзый кереп сәлам бирде дә сәкегә килеп утырды, дога кылып алды. Аннан соң исәнлек-саулык сорашырга тотынды, ә үзе һаман күз кырые белән Габдуллага карады. Күз кырыйларыннан колакларына таба тармакланып киткән ягымлы җыерчыклары аны һәрвакыт елмаеп торган кебек күрсәтә иде.

Бераз утырганнан соң, ул Габдуллага таба бөтен гәүдәсе белән борылды да:

– Мәхдүм, минем улым буласың киләме? – дип сорады. Бу вакыт аның күксел-соры күзләрендә әллә никадәр изгелек белән бергә, ниндидер кызгандыра торган ялынычлы моң күренеп тора иде. Әйтерсең Габдулла аның ярдәменә түгел, ул Габдулланың ярдәменә мохтаҗ.

Габдуллага бу кечелекле караш тәэсир иттеме, әллә ул: «Бу әйбәт кешегә хәзер үк риза булмасам, барыбер берәр начар кешегә тап булырмын», – дип курыктымы, үзе дә сизмәстән:

– Килә! – дип куйды…

Җыену озакка сузылмады. Кунакны кыстап утыртырлык сый-мазар булмагач, чәй эчеп тормадылар. Аннан, куллар күтәреп, кыска гына дога кылу булды, һәм барысы да йортка чыкты. Анда туры кашканы нәзек кенә дуга белән җиккән иске читән арба тора иде.

Шунда гына Габдулла үзенең бу йорттан чынлап һәм мәңгегә аерыласын төшенде булса кирәк, борчылып як-ягына каранды: Саҗидә апа кайда?

Саҗидә өй почмагына яшеренебрәк, капкага, Габдулланың китәсе юлына моңсу гына төбәлеп карап тора иде. Әйтерсең әле ул Габдулланы җибәрергәме, юкмы икәнлеген хәл итеп бетермәгән! Габдулла шунда ук апасы янына йөгереп килде һәм, аңа сыеныбрак, шыпырт кына дәште:

– Апа, җибәрмә мине, җиб…

Тамагына кинәт килеп тыгылган ниндидер төер аңа сүзен әйтеп бетерергә ирек бирмәде. Саҗидәнең дә күзенә яшь килеп тыгылган, аңа сөйләве авыр иде. Шулай да аның Габдулладан олырак буласы килде, ул, үзенә кирәк көчне туплап, Габдулла өчен шушы минутта иң кирәк юату һәм тынычландыру сүзләре тапты:

– Син кайгырма, Габдулла. Кырлай ул якын гына. Менә җир башына чыктыңмы, аның тегермәне күренеп кенә тора. Күп булса, өч чакрымлык юл. Без синең белән, кирәк булганда, гел күрешеп торырбыз…

Сәгъди абзый Габдулланы арбага мендереп утыртты да, дилбегәне алып, телен шартлатты. Ат кузгалу белән, үзе дә кырын гына арбага сикереп менеп утырды. Капкадан чыгу белән, арба артына ике малай асылынмакчы булган иде. Сәгъди абзый, әйләнеп, ачуланган сыман:

– Ай, рәхмәт төшкерләре! – дип кычкыруга, тегеләр коелып калдылар.

Габдулла өчен бу кызык кына килеп чыкты, һәм шуның белән әлеге аерылышу кайгысы да таралып киткәндәй булды.

Авылдан чыгып үр менгәнче, аларны вак ташлар өстеннән талгын аккан инешнең җай тавышы озата барды. Чиканас юлына чыгу белән, куерып үскән туйралык шаулавы, яз кошларының шатлыклы тавышы аларны каршы алды. Сәгъди абзый, тирә-ягына каранып:

– Һай, матурланып килә сахралар, – дип, тойгыларына бирелеп алды һәм, дәртләнеп: – На, малкай! – дип куйды. Бу тавышка ат бераз юыртып китте һәм тагын акрынлады.

– На, карале! – дип гаҗәпләнгән сыман, Сәгъди абзый дилбегәне селкетеп куйды. Аның, гаҗәпләнгән сыман: «На, карале!» – дип дәшүе юл буе берничә кат тапкырланды, һәм бу Габдуллага бик кызык һәм бик ягымлы тоелды. Аның, сөйләшәсе килеп:

– Ташаякта атлар арт аякларына басып торалар, аннан соң алар кәнфит ашыйлар, – диде.

– И-и-и, кара инде син. Кәнфит ашыйлар диген, ә? – дип, әллә чынлап, әллә юри генә гаҗәпсенде Сәгъди абзый. – Каланың атлары да кәнфит ашый инде аның, шуңа күрә кала инде ул, сала түгел. Ипекәйгә тук булса, шуның белән бик канәгать инде сала халкы, шулай инде, на, карале!

Сәгъди абзый дилбегәне атның сыртына йомшак кына суктырып алды. Ат моңа игътибар итми, салмак кына атлавында дәвам итте, ләкин Сәгъди абзый инде аны яңадан борчып тормады, үз җаена куйды. Бераз ул күзләрен уйчан гына алдагы юлга текәп барды-барды да:

– Кайгырма, кәнфите булмаса булмас, әмма ипекәй белән катык бар әле, әлхәмделилла! Бездә ач булмассың, улым, иншалла! – диде.

Шуннан икмәк белән катык инде юл буе Габдулланың күңеленнән чыкмады. Аның тизрәк Кырлайга барып җитәсе килде.

Сәгать тә үтмәгәндер, алар яшь кенә бер агачлык алдына килеп чыктылар.

– Менә шул туйралык артында инде Кырлай, – дип, чыбыркы сабы белән төртеп күрсәтте Сәгъди абзый. – Бу менә безнең зират инде…

Алар, зиратны уңда калдырып, авыл урамына килеп керделәр һәм, уңга борылып, өч-дүрт өй аша иске генә читән коймалы, җил капкалы, салам белән япкан кечкенә өй алдына туктадылар.