Әхмәт Фәйзуллин - Тукай. Аучы Мәргән белән Болан кыз әкияте / Тукай. Сказка об охотнике Мэргэне и девушке-оленихе (на татарском языке)

– Тимәде, тимәде, – дип кычкырды.

– Тимәс менә, мин килеп салып җибәрсәм! Икенче күзеңнән колак какканыңны сизми дә калырсың, – дип кычкырды күрше урам малае…

– Сукыр, сукыр! Кылый күз! – дип үчекләргә тотындылар башкалары.

Күтәренке күңел белән чыккан Габдулла кинәт сүрелде, аның бөтен ачуы белән шул балалар өстенә ташланасы килде. Тик алар күп, ә Габдулла берүзе генә! Шулвакыт көтелмәгән җирдән Әптелбәр атылып чыкты да, Габдулланы үчекләп торучы малайлар өстенә ташланып, аларны уңлы-суллы селтәп ташлады. Малайлар бер минут эчендә, эрегән төсле, бу урамнан юк булдылар.

Әптелбәр брахмистр малаен:

– Күрше урамнар безнекеләргә тия, ә син карап торасың, – дип битәрләде.

– Ул үзе бит башта, – дип, брахмистр малае нидер әйтергә теләгән иде, Әптелбәр аның сүзен:

– Кит әле син, чухыр! – дип өзеп куйды.

Брахмистр малае, авыз эченнән ырылдашып, кырын-кырын капкага китте һәм, йорт эченә керү белән, башын чыгарып:

– Ә синең әниең чихутка, әтиең телсез, – дип кычкырды.

Әптелбәр:

– Аһ, әле син шулаймы? – дип, аңа ташланды.

Брахмистр малае, йөгереп, өйнең баскычына менеп китте һәм ачы тавыш белән «әти!» дип кычкырды. Әптелбәр килеп өлгергәнче, ул өйалдына кереп алды һәм эчтән, ишекне аз гына кысып ачкан көе, телен чыгарып, үчекләшеп торды.

– Чыгарсың әле! – дип янады Әптелбәр.

Бу хәлне ишетеп, үз өйләренең баскычына чыккан Аннушка:

– Әптелбәр, ташла, Мустафа ул нехороший, чебешкә утырган тавык астындагы йомыркаларны ташый, – диде һәм балаларны су буена төшеп уйнарга чакырды.

Әптелбәр, уйнарга бик теләсә дә, бу тәкъдимне кире какты. Ул өйдә анасының авырып ятуын һәм балык шулпасы теләвен, әтисенең, эшкә урнаша алмый, өйдә эшсез утыруын һәм, мактаныбрак, үзенең өйдә бердәнбер туйдыручы булып калганын сөйләп бирде.

– Мин хәзер Бакалтайга барып, ике җәен тотып алып кайтам, берсен әнигә пешерәбез, икенчесен Печән базарына чыгарып сатабыз да балык сөзә торган зур ятьмә сатып алабыз. Аннан балыкны күп итеп тота башлыйм да теге үлчәү янындагы балыкчы Хисмәтнеке кебек таш кибет ачып җибәрәм. Аннан соң мин балыкны үзем тотмыйм инде, миңа аны тотып китерәләр. Ә мин кибеттә чут салып кына утырам. Сез балык алырга миңа гына килегез, сезгә мин аны бушлай бирермен, яме?

Балалар моңа чын күңелдән риза булдылар һәм Әптелбәрнең юмартлыгына исләре китте.

Габдулла аны Өчиледә адаштырып, Казанга качып килгән иде. Ә ул «Кайда булды минем кечкенә корбаным?» дигән сыман, авылдан авылга күчеп, чакрымнар артыннан чакрымнар үтеп, Казанга, аннан соң Яңа бистәгә килде һәм мыштым гына Вәли абзый өенә керде:

– Ә, менә кайда икән ул?

Ачлык кечкенә Апушны, ниһаять, эзләп тапты.

Иң элек Газизә апаның кәләпүш эше тукталды. Аның товар (хәтфә, кәлинкүр, җеп) бирә торган бае вывескасын «компания» гә алыштырды да мәскәүлеләргә булган бурычыннан сумына егерме дүрт тиен түләп котылды. Шуннан соң ул сабын сәүдәсенә күчте.

Газизә апа, баеның кибетенә килеп:

– Ибраһим абзый, алайса, мин башка берәү белән киңәшеп карыйм әле, – диде.

Ибраһимның яхшы кәләпүшчене җибәрәсе килмәве булырга кирәк:

– Ай, оныта ук язганмын, бикәң сине «кереп чыксын әле» дигән иде бит, йомышы бар шикелле, – диде.

Шул көннән алып Газизә апа байбикәнең өендә аның тегү-чигү эшләрен, туры килгәндә, беррәттән өй эшләрен дә башкарып йөрде. Моның өчен байбикә аңа әчмухалап чәй биреп җибәрә иде:

– Үзебез өчен генә тота торган сәйлүн чәе, йөз дә биш номерлы, эчеп карагыз әле, бик йөрәккә ята торган, бик нәгыз, бик…

Вәли абзыйның да кәсепләре кирегә китте.

Беркөн ул базарга алып чыккан читек-кәвешләрен кире алып кайтты да сәкегә күтәреп бәрде:

– Кадалып бетсен базары, асты өскә килеп бетсен Гайнетдин компанияләре-ниләре белән! Әйе, ыммым… Атна буе бөкрәеп, күкрәк черетеп утыр-утыр да, биргән бәяләре синең товар хакыңны да капларлык булмасын. Кәсепмени бу, мат якасына! Әйе, ээ… Ым-мыммм!..

Ул көнне кич утыру булмады. «Бик нәгыз» 105 номерлы сәйлүн чәен каты-коты белән сүзсез генә эчтеләр дә тавыш-тынсыз гына йокларга яттылар.

Икенче көнне Газизә апа Ибраһим байларга Габдулланы да ияртеп алып китте.

– Бүген байларда бик зур аш-су буласы, әзерләшергә чакырдылар. Габдулланың да бераз тамагы туеп кайтыр, бәлкем, – диде ул.

Газизә апа белән Габдулла, Иске бистәгә чыгып, Захарьевский белән уңга борылдылар да ике катлы зур таш йортның капкасы алдында тукталдылар. Капкага якынаю берьюлы мөмкин булмады: аның тирәсен әллә никадәр теләнче сырып алган, ерып үтәр хәл юк! Җитмәсә, Газизә апа белән Габдулланы күреп шаулаша башладылар: