Владимир Федосеенко - Пасля смерчу

- А я ў бальніцы працавала і біялагічны факультэт закончыла. Лічу сябе больш лекарам, чым настаўнікам. А гэта горш - ведаць пра ўсякія хваробы. Здаецца, што і сама хворая на многія з хвароб, і мяне гэта вельмі трывожыць. Крыху раней я значна лепш і адчувала сябе, і выглядала... - неяк задуменна сказала Надзя.

- Ну, што ты, такая сімпатычная, табе яшчэ трэба думаць аб прыгожым і добрым жыцці.

- Не, Раман, на мой лёс выпала самае для мяне страшнае - адзінота. Думала, выгадую сына і выйду з гэтага становішча, а яно запаланіла мяне яшчэ больш. Не было б у мяне такой душы, а толькі б існавала як фізіялагічнае стварэнне, я была б шчаслівая і ў такім стане.

- Так, а як жа прыгажуня Ліля жыве?

- У-у, добра, што ўспомніў. Мне так хацелася, каб ты ўбачыў яе некалькі гадоў таму назад. Змардаваная, выкручаная, нібы ануча, толькі па-ранейшаму вочы гараць. Махнула некуды ў Казахстан, кажуць, бацьку яе туды накіравалі. Лічу, што гэта таксама вынік адзіноты, да якой імкнуцца некаторыя жанчыны, яшчэ будучы замужам.

- Якія ўмовы ў наш час для стварэння прыгожай сям'і! Толькі праверце сваё каханне, звяжыце свой лёс, і будзе шчасце. Гэта не тое што ў нас, мы былі, як паэма называецца, «Босыя на вогнішчы»... Я гляджу, цяпер у цябе такія ўсе рэчы дарагія, нават крышталю колькі...

- Калі мы ўвайшлі, я крадком заўважыла, як ты паглядзеў на мае рэчы, і зразумела, што падумаў... Магу толькі дапоўніць твае думы, што ўсе гэтыя рэчы - мярцвячына. І не пойдуць яны за мною ў апошні шлях. Не думай кепска. Я ўсё-ўсё разумею.

- Што гэта ў цябе за ноткі песімізму?

- Нічога, нічога. Ведаеш, іншы раз хочацца нажом на іх выразаць словы, каб яны загаварылі, накшталт як выразае на стройнай асіне безадказна закаханы юнак: «Ваня раўняецца сэрцу з праткнутай стралой». Дык там жа жывое дрэва, яно гамоніць, яно цвіце. А тут глядзі, толькі ў адпаліраваных сценках кожны дзень цень свой акрэслены і бачу. А пайшла, дык і ён знік, хоць бы які адбітак і без мяне ўтрымлівалі, дык не. Была нейкая плынь у жыцці: бегала, крышталь шукала. Думала, што ў акружэнні прыгожых рэчаў будзе больш натхнёнае жыццё. Але заўважыла, што не, і я рашыла кінуцца ў навуку. Цяпер толькі засталося дысертацыю напісаць, абараніць... Хутка пап'ём чаю, пайду пастаўлю, - схадзіла ў кухню і працягвала гаварыць Надзя. - Я хачу на цябе і за сваім сталом паглядзець. Вось гэты дзень толькі і прыбавіцца ў шчаслівыя дні майго жыцця, а як іх было мала, калі не лічыць дзіцячых гадоў. Божа мой, калі мы з табой пазнаёміліся і каб у мяне тады былі вось такія плацці, як цяпер, здаецца, што шчасце хлынула б цераз край. Я ўпэўнена ў гэтым.

- Дык якія ты дні лічыш самымі шчаслівымі?

- Тыя, калі я любіла цябе. А потым усё было не тое.

- Чаму ж для мяне мая жонка тое?

- Бачыш, ты ў іншым становішчы быў. Мог выбіраць, мог знайсці, як кажуць, любоў. Ты сам сказаў, што шукаў мне падобную. А я не магла так нават падумаць. Засталася з дзіцем. А разуменне правільнае ў мужчын. Ты разышлася - адно, або твой муж загінуў, ці так якое няшчасце здарылася, іншае. Разышлася, значыць, нехта з дваіх вінаваты. А каб даведацца, што гэта не ты, трэба многа часу для праверкі. Навошта добраму мужчыну гэтым займацца, калі для добрага ёсць добрыя дзяўчаты. А вось у Веры муж загінуў, і яе ўзяў добры чалавек. Калі ж запытае хто ў мяне, які ў мяне муж быў, і я кажу, што нецікавы, намнога старэйшы і наогул моль, а не чалавек. Скажу так, як на самай справе. І адразу ж адчуваю, што чалавек думае, нібыта я круцёлка была і не раз здрадзіла мужу, а таму і жыцця не было. І ён тады робіцца нахабны. Прызнаюся табе, што дырэктару школы, які хацеў ажаніцца са мной, я сказала, што мужам быў ты і што я вельмі любіла цябе, але ты знайшоў іншую і пакінуў мяне. Дзеля праверкі сказала. Гляджу, у яго нават рэўнасць узнікла, навошта я трымаю фотакартку і што ты можаш вярнуцца да мяне. А так нават жанчыны, якія мала ведаюць мяне, чамусьці лічаць, што ў мяне можа быць дваццаць мужчын і таму я з мужам не жыву. А на самай справе ў мяне ніякага няма.

- Значыць, цябе баяцца ў жонкі браць. Я гэта ўсё яшчэ тады разумеў, што для цябе патрэбен муж, варты цябе. І гора таму хлопцу, які, молячыся на каленях, просіць выйсці за яго замуж дзяўчыну, якая не кахае яго. Ён можа схіліць яе сваім поўзаннем на каленях, але ўсё ж жыццё не прапоўзаеш, не-не ды вырвецца і грубае слова. А варта пачуць не ад любага чалавека папрок, адразу ж рушацца ў адносінах устоі мірнага суіснавання і ўзнікае нянавісць. А калі ненавідзіш чалавека, то як з ім жыць пад адным дахам?