Владимир Федосеенко - Пасля смерчу

I

Надышоў час, калі першы цёплы дождж хлынуў на зямлю, змыў плесневыя павуцінкі, што засталіся ад глыбокага снегу, і з сучкоў клёна, галіны з якога абрэзалі ў мінулую восень, закапалі слёзы. Раман зняў капялюш, нібы збіраўся пакланіцца каму, узышоў на масток, што перакінуўся цераз глыбокі яр у гарадскім парку, і спыніўся. Высокія дрэвы ў глыбіні яра, вершаліны якіх амаль дасягалі мастка, былі напалову ў вадзе. Там, між імі, на люстраной гладзі, плавала пара лебедзяў. Лебедзь большы за лябёдку. Ён раз-пораз ускідваў свае крылы і, нібы падхоплены ветрам або плынню, заходзіў да яе то збоку, то спераду, а яна выцягвала шыю і амаль лажыла яе на ваду, штосьці шаптала... Раман жмурыў вочы і толькі зрэдку падымаў чорныя вейкі і кідаў позірк на бліскучую плынь шырокага Сожа, воды якога залілі і гэты яр. Думкі-ўспаміны змянялі адна адну, і хаця навокал было зусім ціха, нават не чутно гулу машын праз тоўстую цагляную сценку, якой адгароджаны парк ад горада, Раману здавалася, што масток зыбаецца, грохае ад людскіх ног, бубняць і дыхаюць дошкі, як бубнелі і дыхалі многа год таму назад. Тады Раман глядзеў з гэтага мастка, і яр быў зусім непрывабны: брудная вада, пакрытая раскай, абламаныя дрэвы, на галінах якіх там-сям віселі бляшанкі з-пад замежных кансерваў, на абрывістым беразе валяліся клубкі ржавага дроту з павукамі-калючкамі.

Упершыню, радасны і шчаслівы, Раман ступіў на гэты, хаця і непрывабны, масток з дзяўчынай у сорак чацвертым, калі хлопцу было васемнаццаць гадоў. І вось праз колькі часу, калі ўжо пасівелі скроні, ён зноў прыехаў у горад над Сожам і, канечне ж, зайшоў у парк, каб прыгадаць тую далёкую, цяжкую, але па-свойму цудоўную пару. Тут, у гэтым горадзе, з'явілася ў яго першае каханне, тут і ажыло яно ў памяці. Раман журботна ўсміхнуўся, яшчэ раз глянуў на чысты яр і лебедзяў, надзеў капялюш і ўжо на хаду, неяк праз нос, прагудзеў мелодыю песні: «Ромашки спрятались, поникли лютики...» Потым глянуў на гадзіннік і заспяшаўся.

Адрас даўняга сябра Хведара Раман ведаў, але колькі гадоў не быў тут, столькі не меў і сувязі з ім. Хведараву жонку Раман таксама ведаў.

«А вось якая ў яго сям'я цяпер?.. - Раман задумаўся і спыніўся каля крамы. - Вазьму цукерак, хаця жонка за Хведара значна старэйшая, але ж могуць і малыя быць».

Раман паспрабаваў уявіць, хто адчыніць яму дзверы і ці пазнаюць яго. І вось нарэшце ён націснуў кнопку. Маўчанне... Праз хвіліну пазваніў яшчэ, прыслухаўся.

- Уваходзьце, - пачуўся з глыбіні кватэры голас.

Раман увайшоў у цёмны калідор і крыху разгубіўся, што ніхто не сустракае. «Здымаць плашч ці не?» - падумаў ён і на нейкі момант затрымаўся, а потым паціху пайшоў у пакой, нават не зняўшы капелюша. Там ён разгубіўся яшчэ больш: на тахце ляжала маладая жанчына, накрытая лёгкай капай.

Раман прывітаўся і запытаў:

- Скажыце, калі ласка, гэта кватэра Хведара Міхалкіна?

Жанчына нацягнула вышэй на грудзі капу і адказала:

- Ага.

- Так, значыць, я туды трапіў. А хто ж вы будзеце Хведару, калі не сакрэт? - вырвалася неяк раптам у Рамана.

- Яго жонка. - Яна ўважліва паглядзела на Рамана чорнымі вільготнымі вачамі. - А вы хто будзеце?

- Я прыйшоў электраправодку праверыць, - усміхнуўся Раман.

- Не-е, я з выгляду амаль усіх маладых мужчын ведаю ў сваім горадзе, сядайце.

- О, бачыце, а на мяне і ўвагі не звярнулі.

- Цяпер я здагадваюся, хто вы, - уважліва паглядзела на госця жанчына. - Вы з Менска - Раман Зімін, журналіст, так? Хведар паказваў мне вашу картачку і многа расказваў пра вас.

Раман адвёў позірк ад жанчыны і падумаў: «Магчыма, яна і не ведае, што ў Хведара была жонка. Хаця б не прагаварыцца».

- Дзе ж Хведар?

- Ён хутка прыйдзе з работы. Пачакайце ўжо. Вы ж былі неразлучнымі сябрамі.

- Ага, разам да дзяўчат хадзілі.

- У вас была тут дзяўчына, вельмі прыгожая...

Раман не зразумеў, запытальна ці сцвярджальна сказала жанчына. І ён адказаў на апошнія словы:

- І я некалі быў нішто сабе хлопец, гаварылі дзяўчаты.

- Так, яна вельмі прыгожая. Бывала, мы, дзяўчаты, і то з яе вачэй не зводзілі, калі яна з'яўлялася ў клубе або кінатэатры. Дык вы сябравалі з ёй? - запытала жанчына і зноў уважліва паглядзела на Рамана.

- Думаю, што вы маеце на ўвазе Галубку, як я некалі яе называў, бо яна ў мяне адзіная была, якую так моцна кахаў.

Хведарава жонка прызналася Раману, што яна на першым годзе сумеснага жыцця з мужам ледзь не разышлася з ім праз Галубку.

- Ідзём мы па вуліцы, - расказвала яна, - і раптам мой Хведар кідае мяне і бяжыць убок.