Владимир Федосеенко - Пасля смерчу

- А як ты глядзіш на сучасную моладзь, якая не звяртае ўвагу на эканамічнае становішча? Многія жэняцца і разыходзяцца.

- Такія больш прыдаюць значэнне самой жаніцьбе і зусім не звяртаюць увагі, а ці будзе сямейнае шчасце. У нас было каханне, але быў і жах. Абставіны прымушалі думаць аб жыцці. А цяпер такіх абставін няма, і трэба, каб малады чалавек разам з каханнем розумам пранікаў у папярэдняе жыццё. А ён толькі паддаецца, як Ленін гаварыў у адказе Інэсе Арманд наконт тэорыі «шклянкі халоднай вады», палавому зуду. І ім кіруецца і ў каханні і ў сваім жыцці.

- А ці не мае адмоўнага значэння (у сямейным жыцці з жаночага боку) тое, што ты папярэдне сказала: вада ёсць, дровы не трэба, жыць ёсць дзе. Ну само сабой разумеецца, мужчына знойдзецца.

- Я лічу, што гэта падзенне ўсякага нораву ў жанчыны. Як патрэбен сапраўдны друг у жыцці! Як лёгка згубіць, а потым і прытупіць пачуцці кахання, і як потым, нібы нервовыя клеткі, не адновіш іх. Так я і жыву. А як мне хацелася б шчасця! Я нікому пра гэта не гавару, бо некаторыя легкадумныя засмяюць. Маўляў, маючы такую знешнасць, яшчэ і ўздыхаць па некім? Ведаеш, я заўсёды хадзіла з сынам, з сынам, з сынам. І вось глядзіш, бывала, ідзе пара, з ёю адно або двое дзяцей. І раптам адстала дзіцё і крычыць: «Папа». Мой схамянецца, гляне ў той бок, потым на мяне, падыдзе, абчэпіць за шыю ручкамі, нібы падкрэслівае, што я адзіная ў яго. Чаму і гавораць, што сямейнае жыццё поўнае. З якіх толькі элементаў яно не складаецца. Чалавек зжываецца, яго нешта збліжае, родніць. А так ліслівыя словы - і ты можаш чорта да сваёй душы дапусціць. Мужчыны адкрытыя паміж сабой, і яны заўсёды смяюцца з мімалётных поспехаў. І яны маюць рацыю. Адзінота для мяне - жах. Але ты ведаеш, як усё атрымалася. Можа, каб не трапіў ты мне ў юныя гады, я не ведала б кахання і жыла б з Касяком. А так настолькі ўсё здавалася брыдкім у яго, што ты ўявіць сабе не можаш. Я цябе ведаю і веру ў тое, што ты без кахання не жаніўся б.

- Правільна, я многія гады пасля цябе нікога не мог пакахаць. І толькі тады, калі ты далёка адышла з душы, у мяне з'явіўся павышаны інтарэс да вашага полу. Але ўсё роўна шукаў падобную да цябе.

- Ну і як, знайшоў? - усміхнулася Надзя.

- Уяві сабе, што ў некаторай ступені так. Але ж перакананы, што каб я звязаў тады свой лёс з табой, дык, як кажуць, жыццё было б і ў акрываўленых сарочках найлепшым, бо я цябе вельмі моцна кахаў.

Надзя апусціла галаву і задумалася. Потым устала, адчыніла шафу, дастала адтуль пакуначак і паказала Раману.

У ім была кветачка ружы і яго апошняя споведзь. Раман з цікавасцю перачытаў сваё тварэнне.

- А ты ведаеш, някепска тады напісаў. Можа б, цяпер і слоў такіх не знайшлося. Бачыш, мне нічога іншага не заставалася, як прасіць, каб ты была, ну як табе сказаць, маёй сястрой.

- У мяне такое пачуццё і захавалася.

- Гэта вельмі добра, вельмі добра на цяперашні час. Бо я, грэшнай справай, думаў, што, каб паглядзеў раней кінафільм «Беспасажніца», мог бы парушыць свае братнія адносіны.

- О, які ты, - са штучнай крыўдай надзьмулася Надзя, і нечым даўнім павеяла з яе вуснаў. - А можа, гэта было б і лепш. Таму што я цябе вельмі шкадавала за твае беражлівыя і далікатныя адносіны.

- Не, калі гаварыць адкрыта, я мог бы тады цябе ўзяць з вяселля і завесці хаця б у той пакойчык, дзе я жыў?

- Я чакала ад цябе хоць бы аднаго слова. І каля інстытута, калі ты мяне сустракаў, думала, скажаш, што пойдзем. Перажылі б, напэўна, і добра было б. А потым атрымала ад цябе гэта пасланне, у якім ты пажадаў мне шчасця, і мне стала ўсё зразумела, як глядзіш ты на жыццё. Маці баялася, каб я не ўцякла з табой. Маўляў, людзей было б сорамна, і яна пасылала Касяка, каб сустракаў мяне.

Раман падумаў, але не выказаў, што магло б здарыцца з яе Касяком у час той сустрэчы.

- Я доўгі час нічога не ведала пра цябе, а потым Хведар сказаў, што ты закончыў у Менску юрыдычны інстытут. А чаму ты не юрыст?

- Выйшаў я з вайны, ты ведаеш, з чыстым сумленнем. А жыццё - складаная рэч. Яно б і не было такім складаным, бо само вучэнне, наша сістэма - добрыя, выключныя ў свеце, а вось усё гора ў тым, што некаторыя людзі, якія трапілі на пасады, адразу ж абюракраціліся, палічылі сябе выключнымі ўра-патрыётамі і пачалі зневажаць і церці сумленных. Я стаў з гэтым сутыкацца, заўважаць і асабліва ў вёсцы, калі прыязджаў да бацькоў, ды і чуў ад сялянскіх хлопцаў, якія вучыліся разам. Там часта карысталіся законамі хто як хацеў.

- Ну і як, ты наладзіў парадак?

- Я вырашыў, што больш карысці прынясу не на юрыдычнай пасадзе, а на журналісцкай. І для журналіста веданне юрыспрудэнцыі - неабходная справа.