Владимир Федосеенко - Віхры на скрыжаваннях

«Страляюць без выбару, усіх», - падумала Галя. Яна прыўзнялася на калені і прыслухалася яшчэ ўважлівей. А кулямёты працавалі няспынна. Немаведама адкуль з'явілася сіла. Адным рыўком Галя падцягнула санкі і паклала маці ў сваю пасцель. Зноў сціснулі горла спазмы і вочы наліліся слязьмі. Галя ўпрэгла свае кволыя плечыкі ў вяроўку і паўзком пацягнула санкі назад у бок Слабады. Не, яна не пацягне маці ў вёску, там поўна немцаў. Яна завязе яе да могілак, але ж як там пахаваць? Не, яна не павязе маці на могілкі, яна павязе яе на прасеку, што цераз балота, куды летам вазіла яе маці, дзе многа было кветак і пахла свежаскошанай травой. Адтуль яна будзе прабірацца на ўсход. Там яна сустрэне сваіх і раскажа ім пра ўсё. Можа, убачыць і бацьку.

Пакуль так разважала дзяўчынка, дык не адчувала ні стомленасці, ні холаду. У думках яна ўжо пераадолела кіламетры чатыры і набліжалася да балота. Калі ж спынілася і зноў стала на калені, то ўбачыла: адпаўзла зусім недалёка. Яшчэ чуваць былі глухія адзіночныя стрэлы ў Альхоўцы. Рукі гарэлі, а кончыкі пальцаў былі нібы не яе. Яна пачала расціраць іх і адчула, як у пальцы закалола. Гэта і навяло яе на думку прапаўзці яшчэ крокаў колькі ўперад і раскапаць мурашнік - вунь той, што стаіць белай копкай ля сасны. Няхай кусаюць, яна будзе цярпець. Чым глыбей раскопвала Галя мурашнік, тым цяплей рабілася яе рукам. «Гаварыла ж я маці, што буду вучыцца хадзіць, ужо спіна не баліць. Дык не, паляжы яшчэ з паўгода. А як добра было б цяпер, каб я стаяла на нагах», - думала Галя.

Маці ўгаворвала ляжаць, бо баялася, каб Галя не засталася гарбатай, але не гаварыла пра гэта дачцэ, а дачка і сама ведала, што можа з ёй здарыцца, калі ўстане. І ляжала амаль увесь час дагары на голых дошках. Спрабавала тайком ад маці сесці іншы раз на ложку, але галава пачынала кружыцца, а з ёю і вокны, і сцены... Тады Галя хуценька лажылася, і ўсё спынялася. Маці вельмі чакала вызвалення. Тады ўжо, думала яна, падніме дачку. Многа яна перапакутавала і за здаровую, старэйшую. Гітлераўцы схапілі Валю і гналі ў Германію. Не, ужо лепш калека пры маці, чым здаровая ў фашысцкай няволі на чужыне. Нават так даводзілася разважаць маці. Бо іншы раз зойдуць немцы ў хату, а яна і скажа ім, што дзіця хворае, дык яны хуценька і выметуцца. Вось чаму жанчына падзяляла немцаў на людзей і на звяроў. Яна не ведала, што гэтыя звяры - прамыя носьбіты палітыкі фашызму, а наватарства іх у забойствах савецкіх людзей не мела рубяжа і ніякім правам і законам не абмяжоўвалася. А былі і такія немцы, якія іншы раз самі здзіўляліся нечалавечай палітыцы сваёй дзяржавы, але лічылі, што яны няправільна ўсё разумеюць, і баяліся нават сваіх думак. Вось і сёння фашысты яшчэ раз падмацавалі сваю палітыку дзеяннямі ў палескіх вёсках.

Бор змяніўся кволым, але густым бярэзнікам. Цяжка было Галі прабірацца з санкамі. На дарогу яна паказвацца баялася, бо толькі што з Альхоўкі праехала некалькі машын з гітлераўцамі.

Галя жывая, галава яе поўная думак, сэрца б'ецца, а вось ніяк не можа стаць на ногі. Не, яна ўсё роўна будзе хадзіць, так гаварыла ёй і маці. Вось толькі ўбачыць сваіх салдат, яна ўстане. Будзе хістацца - падтрымаюць, дапамогуць устаяць, пайсці. З імі ж недзе і яе бацька. Толькі ці жывы ён? Дзяўчынка яшчэ мацней закруціла на рукі нейкія анучкі і, пятляючы між бярозак, працягвала паўзці, цягнучы за сабой санкі.

Пачынала цямнець. Дзяўчынка спяшалася, але ад гэтага яшчэ мацней забілася сэрца, больш балюча ўпівалася ў плечы вяроўка. Стома ўсё больш агортвала Галіну душу і цела.

Спачатку Галя думала, што будзе прытрымлівацца дарогі і не спыніцца нідзе нават і ўначы. Яна не ведала сваёй сілы і таму не магла разлічыць яе на ўвесь свой цяжкі шлях. Дзяўчынка рухалася, а думкі ўжо не ляцелі, як раней, удалячынь, а былі канкрэтныя. Дзе б напаткаць якую зямлянку або стажок, каб закапацца ў яго з галавою і праляжаць да раніцы. Бо страшна ноччу ў лесе, можна натрапіць на шалёнага ваўка або сабаку. Расказвалі, што ў гэтым лесе блукае многа адзічэлых сабак-аўчарак. Яны былі вартавымі ў ваенным гарадку, але ў сорак першым іх пакінулі ў лесе, цяпер яны дзікія і зласнейшыя за ваўкоў. Людзей не баяцца, падбягаюць, абнюхваюць і накідваюцца, ірвуць.

Неба было ахутана хмарамі, і на ноч мароз не ўзнімаўся; снег ляжаў мяккі. Галя была ўся мокрая і ад поту, і ад снегу. Спыніцца дзе-небудзь пад дрэвамі было немагчыма. Хоць бы запалкі былі ў дзяўчынкі, яна б расклала агеньчык, праляжала б каля яго ноч. Есці маці нешта пад галаву на санкі клала, а вось запалак няма. Галя спынілася. Крыху раней яна глядзела толькі ўперад, і неяк страшна было азірацца на нежывую маці, а цяпер, калі пацямнела, дзяўчынцы хацелася быць побач з ёю. Галя наблізілася да маці, зноў заплакала і ўпала на яе грудзі. Цалавала халодныя рукі, прасіла: «Мамачка, устань, ужо цёмна, я баюся». Галя адкруціла з рукі анучу, расшпіліла матчына паліто, і праз горыч у душы дзяўчынкі бліснула іскрынка радасці. У кішэні матчынага халата яна знайшла запалкі. Гэта яшчэ як заходзіў Данілаў, дык прынёс ім некалькі карабкоў. Маці эканомна расходавала іх. Раніцай, калі распальвала ў печы, дык часта раздзьмухвала вугольчыкі.