Владимир Федосеенко - Віхры на скрыжаваннях

Такія ацэнкі партызан натхнялі дыверсантаў, і кожны быў задаволены, што без іх нельга абысціся атраду ні ў якім выпадку. Шкада толькі падрыўнікам, што яны не будуць бачыць тут выніку сваёй працы.

Вечарэла. Згусціўся змрок у бары, затое неба нібы пасвятлела. Хмарак не было, і месяц не гойдаўся, а яго сёстры-зоркі рассеяліся па ўсім нябесным купале. Адна мільганула ў сіні і пайшла ўніз, пакідаючы за сабой іскрысты хвост. Але хутка яна нібы перадумала падаць на гэтую трывожную зямлю, дзесьці патухла, не даляцеўшы да цёмнай паласы лесу.

Хаця вечар і быў ціхі, але хвалі Бярэзіны зганялі сцюдзёнае паветра на бераг, і халадок лез пад лёгкае партызанскае абмундзіраванне. Цяпер многія ўспаміналі выступленне самадзейнага артыста, які крытыкаваў партызанскія світкі. Сапраўды, у гэтым годзе партызаны да зімоўкі не рыхтаваліся. Кожны думаў, што цёплая вопратка ўжо больш не спатрэбіцца ў лесе. Усе чакалі вайсковых шынялёў, паўкажушкоў. Злучацца са сваімі войскамі, а там Радзіма паклапоціцца: апране, абуе байца.

Кастры паліць не дазвалялася, а бліндажы не закончаны, і для многіх партызан ноч была салаўінай. Яны не спалі, а скакалі, шчоўкалі, свісталі. Днём, калі ўсе працавалі, дык і не ўяўлялася, што будзе так холадна. Лепш адчувалі сябе дыверсанты ў пячоры. Праўда, Валодзя са сваімі не начаваў. Ён паліў кастры на паляне, каб зарыентаваць лётчыкаў, дзе скінуць груз. Вярнуўся ў пячору толькі раніцай, упаў каля ног сваіх сяброў і заснуў.

Сонечныя праменні змянілі срэбны бляск ад месяца на Бярэзіне і запалілі яе чырванню. Пафарбавалі ракітнік на плёсах, крутыя пясчаныя берагі, ствалы сосен. Партызанская абарона была маўклівай. Усе, хто ноччу не спаў, запалілі кастры і паляглі плячамі да іх, каб пагрэцца. Але ў небе пачуўся гул самалёта, і панеслася па лесе каманда: «Гасі кастры! Гасі кастры!..» Зноў да Бярэзіны над гравейкай ляцела «рама». Мінуўшы завалы, яна развярнулася і над рэчкай паплыла ўніз да партызанскага моста. Але мост ужо быў зняты і зведзены да аднаго берага. Па самалёце партызаны не стралялі. Ён знізіўся і шнырыў над берагамі Бярэзіны. Невядома, заўважыў гітлераўскі сцярвятнік змены на гравейцы ці не, але зноў павіс над ёю.

Булынка не вытрымліваў, каб не ўдарыць па самалёце з супрацьтанкавых ружжаў, якія атрымаў атрад сёння ноччу, але сам не адважыўся на такое рашэнне. Ён ускочыў на каня і памчаў у штаб брыгады.

Выслухаўшы камандзіра атрада, Ядловец глянуў на Сяргеева, усміхнуўся і сказаў:

- Вось чаму ў іх атрадзе ўсе гарачыя, бо сам камандзір такі. Мы лічылі цябе, Булынка, больш разважлівым. Напэўна, закруцілі табе галаву супрацьтанкавыя ружжы. Былі б яны раней у атрадзе, мы б выкарыстоўвалі іх інакш. Стралялі б і па самалётах, і па паравозах. А цяпер мы не толькі выдадзім сябе, але і сваю зброю. Вось мы думаем, як траншэі пракапаць, кулямётныя кропкі ўстанавіць, каб вораг не заўважыў, а ён па паветранаму разведчыку хоча агонь адкрываць. Як толькі гітлераўцы даведаюцца, што мы тут умацаванні робім, дык яны з артылерыі, з самалётаў змяшаюць гэты бераг і нас разам. Аб завалах гітлераўцы ведаюць, дык трэба сёння ж заваліць гравейку кіламетраў за пяць ад нас. Пры адступленні яны расцягнуць і будуць спакойна рухацца ўперад.

- Зразумела, - адказаў Булынка.

- Так, цяпер паедзеш і адпусціш дыверсійную групу Байкача, - сказаў Сяргееў.

- Яны яшчэ не закончылі мініраваць падыходы.

- Знайдзі іншых мінёраў. Мы не ўпэўнены, што адтуль не падыдзе якая-небудзь часць. А будзе там група Байкача, лічы, што нашы вочы там.

- Таварыш камісар, Валодзя заўсёды разведку праводзіць на сябе, лепш...

- Зараз жа накіруй яго да мяне, - перабіў Сяргееў.

- Ёсць! - павярнуўся і пайшоў з бліндажа Булынка.

- Я разумею Булынку, не хоча групу адпускаць, - усміхнуўся Сяргееў.

- А што, сапраўды можна было за Бярэзіну паслаць некалькі разведчыкаў, - сказаў Ядловец.

- У масавы бой не варта такую групу ўцягваць. Хлопцы там смелыя, і будзе недаравальна, калі ў апошнім нашым баі загінуць. Няхай лепш самастойна злучацца з войскамі. Байкача пусціць за Бярэзіну, гэта як рыбу ў рэчку. Там ён зарыентуецца, бо кожны куст ведае. Праўда, трэба папярэдзіць...

Не паспеў камісар выказаць камбрыгу сваю думку, як на парозе з'явіўся Байкач.

- Праходзь, Валодзя, - сказаў Сяргееў.

- Ды ў вас цёмна. Я прывык навокал сябе ўсё бачыць і цемры баюся горш, чым немцаў.

- А яшчэ начны салдат, - папракнуў Ядловец і ўсміхнуўся.

- Ноччу і сава вылятае на паляванне, але ж не хаваецца ў нару. У мяне розніца з савой у тым, што днём я павінен усё бачыць, а ноччу ўжо ведаць, дзе хто ёсць.