Владимир Федосеенко - Віхры на скрыжаваннях

- Гэта наш Паўлуша такога здрадніка захапіў, - засмяяўся Анатоль. - Раскажы, Паўлуша, не саромейся, як твой палонны цябе з-пад Жлобіна гнаў?

- Ты б у маё становішча трапіў, не смяяўся б, - злосна адказаў Павел.

- Так, становішча было цяжкае, спачатку баяўся ехаць на мост, а калі камандзір прывёз яго, дык ён на другі бок рэчкі - і залёг там. Як жа, страшна. Няхай бы немцы білі, ды звычайнымі кулямі, а то пусцяць вогненны ланцужок, і збоку здаецца, што ён прама на цябе ляціць. Павел не дурны наперад ланцужку заязджаць, - кпіў Анатоль.

- Ну, хопіць табе, разбалбатаўся, нібы балабон на збродлівым кані, - яшчэ больш раззлаваўся Пыліла.

- Трэба правільна ўспрымаць заўвагі сяброў, - сур'ёзна сказаў камандзір.

- Я ўспрымаю, але ён на мосце мяне не бачыў, і не яго справа гаварыць.

- Вось каб ты своечасова на мост прыехаў, ён бы цябе ўбачыў і нічога б не гаварыў. Хопіць, гэта ўжо старая песня, - махнуў рукой Валодзя. - Усё добра, што добра канчаецца.

- Вунь ужо становяцца ў строй, пойдзем і мы да роты далучымся, - прапанавала Валя.

- А нам не абавязкова далучацца, - выйшаў з будана Валодзя. - Уперадзе разведчыкі пойдуць, а мы, відаць, ззаду ў прыкрыцці. Ты, Валечка, сядзеш на маю кабылу, а то не дойдзеш, пераход вялікі.

- Не, я пайду.

- Камандзір, яна паедзе на маім, - выскачыў з будана Анатоль.

- Вось, Анатоль, малайчына! Удваіх з Валодзем ехаць я згодна.

Коні дыверсантаў адпачылі і цяпер нецярпліва тапталіся на месцы. З зямлянкі выйшаў камандзір атрада, і яму адразу ж падвялі каня. Ён узяў павады, глянуў на Валодзю з Валяй і сказаў:

- Валя магла б на падводзе ехаць.

- Нічога, мы верхам паедзем, - адказаў Валодзя.

- Хаця я ведаю, - падміргнуў і засмяяўся камандзір. - Добрая пара.

- Канешне, нашы коні не горш за вашага, - усміхнуўся Валодзя.

- Якія коні, я пра ездакоў гавару. Зайздрошчу вам.

- Навошта, зрабіце, як... - запнуўся Валодзя.

- Як хто?

- Як Капыцкі.

- Думаю, што Валя не згодзіцца.

- Вы правільна думаеце, - без усмешкі сказала дзяўчына.

- Не, я жартую і радуюся вам. У мяне двое кіндараў і жонка ёсць. - Камандзір апусціў вочы і задумаўся, а потым глянуў на Валодзю. - Дзе твая група будзе ісці?

- Вось тут, думаю, у хвасце.

- Правільна вызначыў сваё месца.

Камандзір пайшоў са сваім канём у галаву калоны, а Валодзя з Валяй павярнулі коней і пад'ехалі да сваіх хлопцаў.

- Калоша, ты баян паклаў на калёсы? - запытаў Валодзя.

- Канешне, ён мне адарваў плечы, калі я з Дубовай Грады нёс.

Пачулася каманда, і баявая калона па лясной дарозе рушыла наперад. Следам крануўся абоз. Замыкалі калону дыверсанты.

Кіламетраў пяць партызанскі атрад рухаўся лесам, а потым выйшаў на палявую дарогу. Уперадзе атрада былі відаць яшчэ дзве калоны - гэта пайшлі іншыя атрады брыгады Ядлоўца. Адну за адной партызаны міналі спаленыя фашыстамі вёскі. Паблізу ад абгарэлых печак стаялі, нібы змеценыя венікі, дрэвы. Дзе-нідзе ў садочках, каля папялішчаў, узвышаліся зямлянкі, над якімі паблісквалі камянкі, зробленыя з гільзаў дальнябойных гармат. З некаторых зямлянак на вуліцу выскоквалі хлапчукі. Яны, нібы генералы, толькі ў салдацкіх чаравіках, уздзетых на босую нагу, уважліва аглядалі кожную калону і з сур'ёзным выглядам размаўлялі паміж сабой.

Над лесам за Бярэзінай кружылася нямецкая «рама», бубнеў партызанскі кулямёт. У глыбокім тыле гітлераўцы не пасылалі самалёт-«раму» для выяўлення партызанскіх стаянак. Гэты моцны фашысцкі сцярвятнік звычайна разведваў перадавыя пазіцыі нашых войск. На ім тоўстая браня і выдатная оптыка. Гэта быў самалёт-разведчык, і партызанскага агню ён мала баяўся. Ды і не варта было страляць па ім, бо магчымасць пашкодзіць была вельмі малая. Толькі боепрыпасы дарэмна патраціш.

З'яўленне «рамы» каля Бярэзіны ўжо сведчыла аб тым, што фронт недалёка. Яна, відаць, аглядала і фатаграфавала вызначаныя шляхі для адступлення фашысцкіх войск. А партызанскі кулямёт, напэўна, вёў агонь, каб адцягнуць увагу нямецкага разведчыка ад рэчкі, на якой быў наладжаны мост. Праўда, самалёт не дасягнуў Бярэзіны, а павярнуў і знік у блакіце ўсходняга неба.

Мінуўшы луг, партызаны падышлі да пераправы. Які атрад паклапаціўся, каб зрабіць такі мост, невядома. Відаць было, што мост зроблены не сапёрамі, але па-майстэрску - проста і мудра. Звязаныя бярвенні ў выглядзе плыта трымаліся на двух доўгіх тросах. З правага боку рэчкі канцы тросаў былі замацаваны да ўкапаных слупоў, а з левага - да дрэў, якія стаялі на крутым беразе. Тросы былі нацягнуты, нібы струны, бо хуткае цячэнне Бярэзіны з магутнай сілай уразалася ў бярвенні моста і на сярэдзіне выгінала яго ў дугу.