Владимир Федосеенко - Віхры на скрыжаваннях

Партызаны ляглі, але кожны асабіста яшчэ абдумваў план дзеяння. Калі ўсё так гладка атрымаецца, дык будзе вельмі добра. Але ж Валодзя не раз хлопцам гаварыў, што бой заўсёды ўносіць у план свае карэктывы. А як інакш можа атрымацца, ніхто не ўяўляў ды, напэўна, і не жадаў уяўляць. Данілаў толькі думаў, што за ўсю вайну ён ні разу не ўдзельнічаў у такіх складаных аперацыях. Вось яна - вайна! А немцы спачатку не надавалі вялікага значэння партызанскаму руху. Яны імкнуліся паказаць яго ў друку, як вылазкі бандытаў-адзіночак або фанатыкаў. Данілаў жа сярод хлопцаў не бачыць ніводнага фанатыка. Цяпер ён не сумаваў, што служыў у немцаў, а дакараў сябе за тое, што не падумаў раней, як ён можа быць патрэбны партызанам. Раней сваёй ролі сярод тупых бандытаў, як называлі немцы партызан, ён нават не ўяўляў. А цяпер ён засынаў з радасным пачуццём, што трапіў у такую групу. Тут ён зможа праявіць сябе, і ніхто не папракне яго ранейшай службай у ворага, бо ў немцаў ён быў толькі іхнім языком, а тут воінам.

Спіць Маркаўшчына пад засланкай хмарнага начнога неба, спіць разам з ёй і групка партызан. Затое над Слабадою ўзвіваюцца пад хмары раз-пораз ракеты. Праз густую цемру ўрываецца ў вокны святло, поўзае па ложках, па сценах. Трывожна спіць гітлераўская дывізія. І як яна будзе спакойна спаць, калі за адну ноч быў цяжка паранены генерал, згарэў штаб. А праз суткі ад кулі ўпаў Капыцкі, які жадаў аддана для іх паслужыць.

Ранішні сон салодкі, але ўжо з паста прыйшоў Войцік.

- Хутчэй збірайцеся і ўцякайце. Па чыгуначным палатне з боку Жлобіна ідуць немцы. Першы, напэўна, узвод павярнуў у нашу вёску. А там за ім метраў за трыста ідзе яшчэ калона.

- Так, - сказаў камандзір, - аперацыя сарвана, бо чыгуначны мост побач.

Група хуценька сабралася і гуськом пакрочыла да балота.

XIV

Зямля пакрылася шэранню, пасівела і чакала, калі сонца паднімецца вышэй і кіне промні на палі, лугі, дарогі. Тады зноў ярка зазелянее атава, скіне сівізну ржышча, больш акрэсленымі стануць малюнкі дарог. У густой нябеснай сіні паплывуць белыя павуцінкі - караблі павучкоў-дэсантнікаў. Бывала, гадзінамі прастойваў Валодзя на поплаве і назіраў за імі, затым бег дадому і пытаў у бацькі ці маці, адкуль бяруцца такія павуцінкі. Бацька адкажа, што з павукоў - і ўсё. А гэта не задавальняла сына.

Цяпер жа не толькі ён, але ўсе хлопцы з групы час ад часу паглядваюць угору і назіраюць ужо не столькі за белымі павуцінкамі, колькі за чорнымі павукамі, за крыжамі на крылатых гітлераўскіх сцярвятніках. Наблізіўся фронт, і варожыя самалёты ўсё часцей і часцей пачалі паласаваць неба над беларускай зямлёй.

Валодзя з групай сядзеў кіламетраў за сем ад Жлобіна каля вялізнага каменя на ўскраіне лясной прасекі і чакаў паліцэйскага, які меўся прыйсці на сувязь. Гэта павінна была быць другая сустрэча і ўжо з больш канкрэтнай і сур'ёзнай размовай. Ад яе будзе залежаць далейшы план дзеяння групы: пойдзе яна на знішчэнне моста цераз Добысну або не пойдзе. Хаця амаль усё, што неабходна для таго, каб спаліць мост, дыверсанты падрыхтавалі. З вялікімі цяжкасцямі хлопцы прывезлі бочку смалы, выплавілі са снарадаў дастатковую колькасць толу, нават нарыхтавалі два мяшкі сухіх смалякоў. Па думцы камандзіра, крайне неабходны быў і бензін. Паліцэйскі Баннік паабяцаў дастаць каністру. Камандзір вырашыў, што для таго, каб спаліць мост, больш нічога не патрэбна, акрамя знішчэння галоўнай перашкоды. Адразу ж за мостам на высокім крутым беразе рэчкі стаяў вялікі дом. Ад яго пачыналася вуліца, якая вяла да базарнай плошчы горада. У адной палавіне дома знаходзіліся чатыры гітлераўцы на чале з камендантам участка, а ў другой дзевятнаццаць паліцэйскіх са сваім начальнікам. У абавязкі паліцыі з самага пачатку яе за-снавання ўваходзіла ахова моста. Кантраляваў дзейнасць паліцаяў сам камендант. Вартавымі каля дома і ўдзень і ўначы былі паліцэйскія. І толькі з месяц назад камендант на начную варту пачаў ставіць і свайго салдата. Акрамя ахоўнікаў, якія знаходзіліся ў доме, метраў за чатырыста размяшчаўся яшчэ і нямецкі гаспадарчы ўзвод. Ён таксама падпарадкоўваўся каменданту.

Валодзя ведаў, што, каб знішчыць мост, трэба знішчыць і дом з яго жыхарамі. Інакш паднімецца трывога, і ад моста цяжка будзе ўцячы, бо закрытых мясцін побач няма, а толькі поле. Знімаць вартавых на мосце, рабіць начны налёт на дом Валодзя не адважваўся. Ажыццяўленне такой задумы магло б закончыцца трагедыяй для групы. І таму камандзір вырашыў звязацца з паліцэйскім. Доўга ён шукаў гэтай сувязі і ўрэшце знайшоў. Дапамог стары Войцік з Маркаўшчыны. Ён пазнаёміў Валодзю з дзядзькам Банніка, і той праз яго наладзіў сувязь.