Владимир Федосеенко - Віхры на скрыжаваннях

- Ды ён тут, у суседа.

- Можа, у суседкі. Зараз жа прывядзі яго сюды і папрасі там рыдлёўку. А ты, Федзя, вазьмі ў дзядзькі Войціка рыдлёўку, сякеру і пару цвікоў.

Войцік адчыніў куфар і дастаў прасціну.

- Дзякуем, вазьмі, Валечка, - сказаў Валодзя.

Быў надвячорак хмурага і доўгага дня. Партызаны паміж кустоў адзін за адным моўчкі ішлі па мокрай траве. І толькі паблізу Нівак дзядзька Змітро выйшаў наперад.

- Вось тут ён недзе блізка, - сказаў Змітро.

- Давайце падыдзем да раўчука, адтуль вам лепш будзе арыентавацца, - прапанаваў камандзір.

- Ды не, вунь пад тым кустом ён.

Дзядзька Змітро падышоў, адкінуў галінкі. Партызаны абступілі труп і замерлі на хвіліну.

- Давайце аднясём труп да гравейкі і там на ўзбочыне пахаваем, паставім пакуль што дубовы крыж. Павел, ссячы вунь той дубок, - сказаў Валодзя.

Над зямлёй згушчаўся змрок. Партызаны пахавалі свайго сябра. Яны не пасадзілі кветак на свежай магіле, не маглі зрабіць развітальны салют. А пайшлі моўчкі, каб заўтра зноў уступіць у бой і помсціць ворагу за баявога друга.

Вярнуліся назад, калі было ўжо цёмна. Войцік зварыў вялікі чыгун бульбы, паставіў місу памідораў са смятанай. І ўжо нават падрыхтаваў на падлозе пасцель.

На гэты раз Валодзя хацеў парушыць сваю традыцыю: паставіць на варту хаця б аднаго партызана. Трывожылі яго Ніўкі. Але дзядзька Войцік сказаў, што ён усё роўна спаць не будзе, дык каб далі яму вінтоўку, і ён стане на варту.

- Я кожны кусточак ведаю, кожны слупок, да мяне і ўначы ніхто не падыдзе, - гаварыў Войцік. - Калі да мяне партызаны з сынам прыязджалі, я таксама стаяў на варце. Так што баяцца не трэба, спіце спакойна. А ты, дзяўчына, кладзіся на мой ложак.

- Толькі ж разбудзіце нас на досвітку, мы павінны да цягніка паспець. Скажыце, каля чыгуначнага моста ўсё як было, так і ёсць?

- Кажуць, што цяпер у гэтым доміку чатырнаццаць немцаў, а раней была ахова з шаснаццаці. Ноччу з абодвух бакоў моста стаяць вартавыя, а як толькі развіднее, дык адзін лезе, ну, у гэту клетку на дах.

- Я гэта ведаю.

Войцік узяў вінтоўку і пайшоў з хаты.

- Хлопцы, давайце ўсё яшчэ раз прадумаем і абмяркуем. У нас два рэчавыя мяшкі толу, форма ўсім ёсць, павязкі паліцаяў таксама, гранаты ва ўсіх ёсць. Анатоль, да сваёй «эфкі» прывяжаш яшчэ дзве чатырохсотграмовыя шашкі. Ты будзеш першы кідаць гранату праз акно, і выбух павінен быць наймацнейшай сілы. Цяпер, як толькі цягнік спыніцца на паўстанку мы ўсе будзем стаяць на месцы. Данілаў з Грышкам лезуць у паравоз. Я думаў аднаго Грышку паслаць, але машыніст немец і можа адразу гвалт падняць. А так Данілаў ускочыць першы, скажа пару цёплых слоў, а Грышка з пісталета стукне. Я думаю, у вагонах і не пачуюць. Потым Данілаў саскочыць - і да нас. Мы сядзем у вагон, а Грышка павядзе паравоз. Хуткасць павінна быць малой, бо тут да моста блізка. Наша дзейнасць у вагонах заключаецца ў наступным: Данілаў запрашае салдата прайсці з ім у другі вагон, з якога ўсіх рабочых мы папросім перайсці ў наступны. Як толькі салдат зойдзе, Анатоль з бясшумкі б'е яго. Ты не моршчыся, калі тваю сям'ю расстрэльвалі, дык так не рэагавалі. Данілаў ідзе за наступным, а потым за апошнім. Іх заўсёды ездзіць трое. Ну, а калі ўжо немцаў будзе многа, дык да моста яшчэ ёсць прыпынак, мы сыдзем, пазавём Грышку і пойдзем. А калі немцаў будзе чатыры, пяць - дык будзем біць ва ўпор з пісталета. Каля моста Грышка спыняе цягнік, я з бясшумкі буду страляць па вартавому, які сядзіць на даху. Пасля гэтага ўсе бяжым да дома і ў вокны закідваем гранаты. Павел да дома не бяжыць, а выносіць тол да моста. Валя, напэўна, з намі не пойдзе.

- Пайду - і ўсё.

- Дык у якой ты ролі будзеш: жанчына-паліцэйскі, ці што?

- Возьмеш вінтоўку сам, пакуль я ў вагон зайду. Буду не паліцэйскім, дык жонкай яго.

- Як вы думаеце, хлопцы?

- Няхай ідзе, - у адзін голас адказалі дыверсанты.

- Што ж, тады пойдзеш, толькі я на прыпынку буду з аўтаматам і з тваёй вінтоўкай.

- Добра.

- Таварыш камандзір, а чаму толькі адзін машыніст у паравозе? - запытаў Данілаў.

- Тут цягнік на пятнаццаць кіламетраў ходзіць. Напэўна, немцы палічылі, што двух не патрэбна трымаць. Я гэтым таксама цікавіўся.

- А цяпер скажыце, якія абавязкі ў вагонах выконваюць салдаты?

- У гэтым цягніку могуць ехаць толькі тыя людзі, хто ў іх працуе. Ва ўсіх падазроных салдаты правяраюць дакументы. Яны нібы праваднікі.

- Зразумела, - сказаў Данілаў.

- У каго ёсць яшчэ якія пытанні?

- Няма, размяцём, - сказаў Анатоль. - Давайце спаць.