Владимир Федосеенко - Віхры на скрыжаваннях

- Людзі гавораць, што ніякай ён мовы не вывучае, а Біблію. Ён баптыст нейкі. Я яго выганяла з хаты, а ён усё роўна сляпіцай лезе. Дык я рабіла так: ён у хату, а я з хаты. Гут сядзе з маці і разважае, што нам цяжка без мужчыны жыць, хваліцца, што ён добры гаспадар... Маці мяне аднойчы дакарала, што непрыгожа так уцякаць з хаты, калі хлопец прыходзіць. Я сказала, што сыду з дому куды вочы глядзяць, калі маці будзе яго падтрымліваць і ён будзе поўзаць сюды. Тады маці, напэўна, штосьці сказала яму, і Гут перастаў хадзіць да нас. Але нядаўна зноў быў, распытваў, дзе я. Ён бы пісьмо напісаў. Дурны Гут.

- Чаму? Ён кахае цябе.

- Дык кахаць трэба хоць крыху да сябе падобнага чалавека. Ну, скажам, не тварам, дык поглядамі на жыццё... А то ўяві сабе: вялізны дубіна ў матчынай сарочцы на палацях сядзіць, і вочы блішчаць, нібы ў ката, адтуль, з-пад столі. Валодзечка, мне здаецца, што гэта не чалавек, а вар'ят.

Валодзя абняў Валю за талію і прыціснуўся да яе грудзей.

- Не трэба так. А то ўстану і пайду ў хату.

Хлопец адсунуўся і сказаў:

- Добра, будзем спаць.

- О, які ты разумны, я хацела табе аб гэтым сказаць, але баялася пакрыўдзіць.

Валодзя заснуў не скора. Ён яшчэ доўга ляжаў і думаў, думаў.

Раніцай хлопец пачуў, як нехта стукаў у вароты. Валодзя разбудзіў Валю, і яна хуценька саскочыла з сена і зняла зашчапку. Гэта была маці. Яна здзівілася, убачыўшы тут Валю разам з Валодзем. Праўда, нічога не сказала, але па ўсім было відаць, што ёй няёмка за дачку, што начавала з хлопцам.

Тацяна Мікалаеўна сказала, што нічога небяспечнага няма і можна ісці ў хату. Ужо ў сенцах Валодзя шэптам прызнаўся дзяўчыне, што яму сорамна.

- Нічога, маці павінна ведаць, што я ў партызанах і ўсяк даводзіцца начаваць. Галоўнае, як я паводжу сябе.

- Малайчына, а я думаў, што і табе няёмка.

Маці хутка вярнулася ў хату. Яна расказала пра апошнія падзеі ў Слабадзе. Бачыла ўжо таго палоннага, які прадаў сваіх сяброў. Ён бегае па хатах у нямецкай форме і ганяе людзей на работу ў лес. Але пасля Данілава гітлераўцы вельмі асцярожна ставяцца да здрадніка Капыцкага. Усё роўна ён на палацях у лазні спіць. Праўда, без аховы.

- А ён па дварах са зброяй бегае? - запытаў Валодзя.

- З вінтоўкай.

- А чаго яны кожны дзень бегаюць?

- Бо кожны дзень людзям новую работу загадваюць. Вось учора ганялі на станцыю, а адтуль на падводах людзі вазілі цэмент, ці што, добра не ведаю. Іншы раз гоняць у лес, іншы раз зямлю капаць. Сёння хутка будуць бегаць. Праўда, на нашай вуліцы салдаты загадваюць. А той палонны на Карпілаўцы. Людзі бачылі, як немцы білі тады палонных, дык ненавідзяць гэтага здрадніка, але і баяцца яго больш, як немца.

- Дык мне трэба спяшацца. Але гэта горш, што Капыцкі на той вуліцы бегае. Вінтоўку не панясеш, з пісталета забіць проста, але паднімеш яшчэ трывогу, і цяжка будзе выскачыць. Трэба з бясшумкі.

- Што, ты яго хочаш забіць? - здзівілася Тацяна Мікалаеўна.

- Так. Абавязкова.

- Удзень? Тут жа па вуліцы такія маладыя хлопцы не ходзяць. Цябе любы немец адразу затрымае.

- Дайце мне сваю якую-небудзь старую сукенку, толькі каб шырокая была.

Тацяна Мікалаеўна пайшла, адчыніла шафу і дастала адтуль карычневую сукенку з паяском.

- Вось, вось, добра будзе, - сказаў Валодзя.

Ён выйшаў у сенцы і праз некалькі хвілін вярнуўся ўжо ў сукенцы.

- Цяпер дай мне карабін, Валя.

Валодзя ўзяў вінтоўку, паклаў у магазінную каробку два патроны для бясшумнай стральбы, карабін падсунуў пад сукенку і падвязаўся поясам. Бясшумку і пісталет паклаў за пазуху.

- Ну, вось і грудзі ёсць!

Маці і Валя былі ўсхваляваны, але ўсміхнуліся. Валодзя завязаў хустку ў гарошак.

- Ну, чым не жанчына? Цяпер пайду праз агароды на Карпілаўку. У якім двары там толькі засесці?

- Трэба ісці ў той двор, дзе конь ёсць, - сказала Тацяна Мікалаеўна і падвяла Валодзю да акна. - Бачыш, вунь хата гонтай пакрыта. А побач, справа, яшчэ хата, там жыве стары, яго кожны дзень куды-небудзь ганяюць.

- Добра, пайшоў, - хлопец хацеў яшчэ пацалаваць Валю, але яна адступілася.

Маці ўсміхнулася.

Валодзя ішоў хутка, прыціскаючы рукой да цела вінтоўку. За хлявом ён залез у грады, дзе рос кіяшнік, зняў хустку і замаскіраваўся якраз супраць дзвярэй у сенцы. Там на вінтоўку надзеў бясшумку.

Хутка па вуліцы прайшло, двое салдат. Яны аб нечым размаўлялі паміж сабой. Затым праехала грузавая машына, і чуваць было, што непадалёк яна стала. Валодзя падумаў: «Напэўна, людзей павязе куды-небудзь на працу».

Неўзабаве ля веснічак спынілася двое немцаў. Адзін нешта гаварыў, а другі маўчаў і толькі размахваў рукамі. Калі немцы ўвайшлі ў двор, Валодзя пазнаў Капыцкага. Капыцкі ішоў першым. Ён адчыніў дзверы сянец і прапусціў уперад немца. Валодзя хуценька паклаў вінтоўку на жэрдку агароджы і прыцэліўся паміж лапатак Капыцкага. Той узяўся за ручку дзвярэй і толькі паспеў адной нагой ступіць на парог, як шчоўкнуў баёк затвора Валодзевай вінтоўкі. Капыцкі прыняў нагу з парога і, трымаючыся за ручку дзвярэй, захістаўся. Валодзя імгненна кінуўся за хлеў, падсунуў пад сукенку вінтоўку і пабег. Калі ўскочыў у двор Тацяны Мікалаеўны, на Карпілаўцы прагучалі адзін за адным два выстралы.