Чингиз Айтматов - Буранны паўстанак

Мы ідзем у невядомасць. Нас вядзе туды прага ведаў і адвечная мара чалавека адкрыць да сябе падобныя істоты ў іншых светах, каб розум аб'яднаўся з розумам. Аднак ніхто не ведае, што тоіць у сабе вопыт пазаземнай цывілізацыі — дабро або зло для чалавецтва? Мы пастараемся быць аб'ектыўнымі ў сваіх ацэнках. Калі ж мы адчуем, што наша адкрыццё нясе ў сабе нешта пагражальнае, нешта разбуральнае для нашай Зямлі, мы клянемся ахвяраваць сабой такім чынам, каб не наклікаць на Зямлю ніякай бяды.

І яшчэ раз апошняе. Мы развітваемся. Мы бачым праз нашы ілюмінатары Зямлю збоку. Яна ззяе як праменісты дыямент у чорнай ночы пространі. Зямля цудоўная неверагоднай сінізной і адсюль здаецца крохкай, як галава немаўляці. Нам здаецца адсюль, што ўсе людзі, якія жывуць на свеце, усе яны нашы сёстры і браты, і без іх мы не ў стане ўяўляць сябе, хаця мы ведаем, на самой Зямлі гэта далёка не так…

Мы развітваемся з зямным шарам. Праз колькі гадзін мы пакінем арбіту «Трамплін», і тады Зямля схаваецца ад нашых вачэй. Іншапланецяне-леснагрудцы ўжо ў дарозе. Побліз нашай арбіты. Неўзабаве яны будуць. Праз колькі гадзін. Засталося зусім мала. Чакаем.

І яшчэ. Мы пакінем пісьмы нашым сем'ям. Вельмі просім вас усіх, хто будзе мець адносіны да гэтай справы, перадаць нашы пісьмы паводле прызначэння…

Р. S. Даведка для тых, хто прыбудзе на «Парытэт» на наша месца. У вахценным сшытку мы пазначылі прыёмна-перадатачны канал і частату радыёхваль, з дапамогай якіх мы ўступалі ў кантакт з іншапланецянамі. Пры неабходнасці мы будзем звязвацца з вамі па гэтым канале і перадаваць свае паведамленні, наколькі мы маглі зразумець паводле кантактаў з леснагрудцамі, і самы зручны і адзіны спосаб сувязі — гэта бартавыя сістэмы арбітальнай станцыі, бо радыёсігналы, звернутыя з Сусвету непасрэдна да Зямлі, не дасягаюць яе паверхні з прычыны непераадольнай перашкоды — магутнай іянізаванай сферы ў атмасферным акружэнні Зямлі.

Вось і ўсё. Бывайце. Нам пара.

Ідэнтычны тэкст паслання складзены на дзвюх мовах — на ангельскай і расейскай.

Парытэт-касманаўт 1–2.

Парытэт-касманаўт 2–1.

Борт арбітальнай станцыі «Парытэт».

Трэцяя вахта, 94-я суткі».

Роўна ў прызначаны тэрмін, у адзінаццаць гадзін паводле далёкаўсходняга часу, на палубе авіяносца «Канвенцыя» адзін за другім селі два рэактыўныя самалёты з асобаўпаўнаважанымі камісіямі на борце — ад амерыканскага і савецкага бакоў.

Сябры камісій былі сустрэты строга ў адпаведнасці з пратаколам. Ім адразу аб'явілі, што на абед даецца паўгадзіны. Адразу пасля абеду сябрам камісій належала сабрацца ў кают-кампаніі на закрытую нараду ў сувязі з надзвычайным становішчам на арбітальнай станцыі «Парытэт».

Але нарада, ледзь паспеўшы пачацца, была нечакана перапынена. Касманаўты-кантралёры, што знаходзіліся на «Парытэце», перадалі Абцэнупру на «Канвенцыю» першае паведамленне, якое атрымалі ад парытэт-касманаўтаў 1–2 і 2–1 з суседняй Галактыкі, з планеты Лясныя Грудзі.

Цягнікі ў той мясцовасці ішлі з усходу на захад і з захаду на ўсход…

А наўзбоч ад чыгункі ў гэтых мясцінах ляжыць вялізная пустэльная пространь — Сары-Азекі. Сярэдзінныя землі жоўтага стэпу.

У гэтай мясцовасці любая адлегласць вымяраецца ад чыгункі, як ад Грынвічскага мерыдыяна…

А цягнікі ішлі з усходу на захад і з захаду на ўсход…

Што ні кажы, а да спадчынных найманскіх могілак Ана-Бейіт усё ж не рукой дастаць — трыццаць вёрст, ды і тады, калі ехаць наўпрасцяк, кароцячы дарогу па саразеках.

Буранны Едыгей прахапіўся на той дзень рана. Ды ён і не спаў, бадай. На досвітку хіба самгнуў павекі. А да таго не было калі — прыбіраў нябожчыка Казангапа. Звычайна гэта робяць у дзень пахавання, перад вынасам, перад агульнай малітвай у доме нябожчыка — перад джаназай. А тут давялося ўсё гэта рабіць напярэдадні пахавання, каб зранку адразу, не бавячыся, рушыць у дарогу. Сам усё зрабіў як належыць, калі не лічыць таго, што Доўгі Эдыльбай ваду гатаваную падаваў. Эдыльбаю было ніякавата, баяўся нябожчыка. Вусцішнавата, вядома, яму было. Едыгей сказаў яму на тое як бы незнарок:

— Ты, гэта самае, прыглядвайся, Эдыльбай. Спатрэбіцца ў жыцці. Калі людзі з'яўляюцца на гэты свет, дык і праводзіць на той даводзіцца.

— Ды я гэта разумею, — няўпэўнена адгукнуўся Эдыльбай.

— А я пра тое якраз. Скажам, заўтра я памру. Дык і прыбраць нікога не знойдзецца? Так і запіхнуць мяне ў якую яміну?

— Не, чаму ж! — збянтэжыўся Эдыльбай, трымаючы ў руках лямпу і стараючыся асвойтацца ля нябожчыка. — Без вас тут нецікава будзе. Лепш ужо жывіце. А яма пачакае.