Міхаіл Булгакаў - Сабачае сэрца

— Не, я гэта не дазволю зрабіць вам, мілы хлопчык. Мне 60 гадоў, і я магу даваць парады. На злачынства не ідзіце ніколі, супроць каго б яно там ні было накіравана. Дажывіце да старасці з чыстымі рукамі.

— Злітуйцеся, Піліп Піліпавіч, ды калі яго апрацуе гэты Швондзер, што ж з гэтага атрымаецца?! Божачка, я толькі зараз пачынаю разумець, што выйдзе з гэтага Шарыкава!

— Ага, цяпер зразумелі? А я зразумеў пра гэта праз 10 дзён пасля аперацыі. Ну дык вось, Швондзер і ёсць самы галоўны дурань. Ён не разумее, што Шарыкаў больш небяспечны для яго, чым для мяне. Ну, зараз ён усяляк нацкоўвае яго на мяне, не думае пра тое, што калі хто-небудзь у сваю чаргу нацкуе Шарыкава на самога Швондзера, то ад яго застануцца толькі ножкі ды рожкі.

— Дзіва што! Адны каты чаго варты! Чалавек з сабачым сэрцам.

— Ды не, не, — нараспеў адказаў Піліп Піліпавіч, — вы, доктар, робіце вялікую памылку, не нагаворвайце на сабаку. Каты — гэта часовае… Гэта пытанне дысцыпліны і двух-трох тыдняў. Запэўніваю вас. Яшчэ які-небудзь месяц, і ён перастане кідацца на іх.

— А чаму ж цяпер?

— Іван Арнольдавіч, гэта элементарна… Вы што, на самай справе пытаецеся? Ды гіпафіз не будзе вісець у паветры. Ён жа прышчэплены на сабачых мазгах, дайце час яму прыжыцца. Зараз Шарыкаў уяўляе сабой толькі астаткі сабачага, і зразумейце, што каты — гэта лепшае з усяго, што ён робіць. Падумайце пра тое, што ў яго ўжо не сабачае, а чалавечае сэрца. І самае горшае з усіх, якія могуць існаваць у прыродзе!

Барменталь, узвінчаны далей некуды, сціснуў дужыя худыя рукі ў кулакі, паварушыў плячыма, цвёрда сказаў:

— Вядома. Я заб'ю яго!

— Забараняю гэта! — катэгарычна адказаў Піліп Піліпавіч.

— Ды што ж тады…

Піліп Піліпавіч раптам насцярожыўся, падняў палец.

— Пачакайце… Мне здалося, што чую крокі.

Абодва прыслухаліся, але ў калідоры было ціха.

— Здалося, — сказаў Піліп Піліпавіч і горача загаварыў па-нямецку. У ягоных словах некалькі разоў чулася расейскае «крымінальшчына».

— Хвілінку, — раптам насцярожыўся Барменталь і ступіў да дзвярэй. Крокі былі добра чуваць і набліжаліся да кабінета. Акрамя таго, голас бубніў. Барменталь адчыніў дзверы і, уражаны, адхіснуўся. Піліп Піліпавіч знерухомеў у крэсле.

У асветленым чатырохкутніку калідора паўстала ў адной начной кашулі Дар'я Пятроўна з баявым і чырвоным тварам. І доктара і прафесара ўразіла колькасць магутнага і, як здалося са страху, голага цела. У дужых руках Дар'я Пятроўна валакла нешта, і гэтае «нешта» ўпіралася, сядала на зад, і кароценькія яго ногі, пакрытыя чорным пухам, запляталіся на паркеце. «Нешта», вядома ж, аказалася Шарыкавым, зусім знішчаным, п'яненькім, ускудлачаным і ў адной сарочцы.

Дар'я Пятроўна, грандыёзная і голая, страсянула Шарыкава, быццам мяшок з бульбай, і сказала такія словы:

— Палюбуйцеся, прафесар, на нашага візіцёра Тэлеграфа Тэлеграфавіча. Я замужам была, а Зіна — нявінная дзяўчына. Добра, што я прачнулася.

Пасля гэтай прамовы Дар'я Пятроўна адчула сорам, ускрыкнула, закрыла грудзі рукамі і памчалася.

— Дар'я Пятроўна, прабачце, калі ласка, — пасля таго як апамятаўся, крыкнуў ёй услед Піліп Піліпавіч.

Барменталь вышэй закасаў рукавы і рушыў на Шарыкава. Піліп Піліпавіч зазірнуў яму ў вочы і жахнуўся.

— Што вы, доктар, я забараняю!..

Барменталь правай рукой гэтак узяў Шарыкава за шкірку, што палатно ягонай сарочкі спераду затрашчала.

Піліп Піліпавіч кінуўся напярэймы і пачаў выдзіраць шчуплага Шарыкава з учэпістых хірургічных рук.

— Біць не маеце права! — крычаў напаўзадушаны Шарыкаў, сеў на падлогу і цверазеў на вачах.

— Доктар! — крычаў Піліп Піліпавіч.

Барменталь крыху апамятаўся і адпусціў Шарыкава, пасля чаго той адразу ж захныкаў.

— Ну пакуль, — прашаптаў Барменталь, — пачакаем да раніцы. Я яму пакажу бенефіс, як толькі ён ацверазее.

Тут ён ухапіў Шарыкава пад паху і павалок спаць. Шарыкаў паспрабаваў брыкацца, але ногі яго не слухалі.

Піліп Піліпавіч расставіў ногі, полы халата разышліся ў бакі, падняў рукі да лямпы на столі і вымавіў:

— Ну-ну…

Бенефіс, які абяцаў Шарыкаву Барменталь, не адбыўся раніцай таму, што Паліграф Паліграфавіч знік з дому. Барменталь быў у лютым адчаі, аблаяў сябе аслом за тое, што не схаваў ключ ад дзвярэй, крычаў, што дараваць нельга, і закончыў пажаданнем, каб Шарыкаў трапіў пад-аўтобус. Піліп Піліпавіч сядзеў у кабінеце, ашчаперыў голаў і гаварыў:

— Уяўляю, што будзе тварыцца на вуліцы… Уяўляю-ю. «От Севильи до Гренады», божа мой.