Міхась Зарэцкі - Вязьмо

Кароткая паўза, якою ён падкрэсліў свае апопшія словы, павісла ў пакоі нязносна цяжкім, напятым маўчаннем.

Сымон Карызна гаварыў далей яшчэ больш жорстка і выразліва:

— На грунце адпаведных дырэктыў мы маем права ў выпадку патрэбы найзласнейшых з кулакоў, якія актыўна змагаюцца супроць мерапрыемстваў Савецкае ўлады, высяляць з межаў нашага раёна. Мы мусім скарыстаць гэтае права, бо гэтага вымагае ад нас рэвалюцыйная неабходнасць... Хто хоча сказаць што па гэтым пытанні?

Усе маўчалі. Потым нехта нясмела зрабіў не то заўвагу, не то запытанне:

— Гэта — па пастанове агульнага сходу беднаты?..

Карызна рэзка перапыніў яго:

— Мы гэта ведаем... Дрэнная тая ячэйка, якая не вядзе за сабой беднату.

I, яшчэ з момант пачакаўшы, ці не возьме хто слова, Сымон Карызна рэзюмаваў:

— Я думаю, што асаблівых спрэчак па гэтым пытанні не можа быць. Там не спрачаюцца, дзе трэба дзейнічаць рашуча і дружна. Я прапаную адразу ж распачаць канкрэтнае абмеркаванне, каго неабходна выселіць.

Не ўправіўся ён закончыць сваіх слоў, як паслужны Пацяроб грымнуў—задзёрыста і амаль што весела:

— Любачкі мае! Я ж іх усіх як аблупленых...

Але заўважыў сам, што гуллівы тон яго не зусім падыходзіць да агульнага ходу пасяджэння, і, сціхамірыўшыся, стаў сціпла пералічаць кандыдатуры:

— Ну, перш будзе, не іначай, Цімафей Міронавіч... Гвардыян, значыцца…

Усе ў знак згоды кіўнулі галовамі.

— Потым, пэўная рэч, Кандрацёнак Максім...

— Сахацкага не абмінуць... ніяк не абмінуць...

— Прахора таксама...

Як памянуў Прахора, нехта з прысутных невыразна мыркнуў, а следам за ім камсамолец Віктар зусім выразна заявіў:

— Прахор не кулак. Прахора мы заўсёды мелі за бедняка.

Пацяроб нахіліў да яго мілосна-скрыўлены твар і саладжава, як да дзіцяці, прашапялявіў:

— Любачка, ён горшы за ўсякага кулака. Ён увесь Сівец баламуціць... Ён гэты калгас жыўцом бы праглынуў... Разумееш, мой залаценькі?..

Але Віктара так лёгка не ймеш — ён цверда стаяў на сваім:

— Прахор — бядняк. Што ён нездаволены, што злуе немаведама на каго і за што — гэта іншая рэч. Можа, мы самі ў гэтым вінаваты...

Пацяроб тым жа тонам перапытаў:

— Можа, мы самі, золатка, вінаваты?..

— Мы не звярнулі дасюль на яго належнае ўвагі і, замест таго каб апрацаваць яго, узвесці на правільны шлях, аддалі яго ў рукі кулакоў...

Віктар гаварыў гэта, звяртаючыся да ўсіх, але сам чуў, што ўсе ягоныя словы ідуць галоўна да Сымона Карызны і што ніхто іх не ловіць з такой увагай, як ён. Віктар чакаў з боку сакратара ячэйкі чарговага выбуху. I сапраўды Карызна запытаў яго здушаным злосцю голасам:

— Ты, значыцца, супроць высялення Прахора?

— Так. Я супроць гэтага.

— А супроць высялення Цімафея Міронавіча Гвардыяна — таксама?

Віктар на момант замяўся: ясная рэч, што ён не стане абараняць Гвардыяна, як і іншых кулакоў, праўдзівых злоснікаў працоўнае беднаты. Ясная рэч, што ён за тое, каб выселіць іх, раз гэта патрэбна. Але ён наогул ува ўсіх гэтых справах апошніх дзён бачыць многа такога, што абуджае ў ім шчырыя сумненні, і ён хоча неяк усё гэта выказаць, растлумачыць, ды не ведае як, з чаго тут пачаць.

Сымон Карызна едка ўсміхнуўся і, не чакаючы адказу, адчыкрыжыў:

— Мы возьмем гэта на ўвагу, таварыш сакратар камсамольскай ячэйкі... Далей...

Пацяроб паспешна хапіўся за новыя кандыдатуры, і Віктар астаўся ў дрэнным падазроным маўчанні.

Спіс быў прыняты без спрэчак, хоць у ім, побач з сапраўднымі кулакамі, былі сераднякі і нават беднякі. Пасля навучальнае практыкі з камсамольцам Віктарам ніхто не важыўся супярэчыць ці выказваць свае сумненні.

Раптам Пацяроб размашыста лэпнуў сябе далоняй па лбе:

— А братачкі! Гэта ж у нас адны тут сівецкія... А Сівалапы?..

Сябра бюро, камуніст з Сівалалаў, зазначыў:

— Ды ў Сівалапах бадай што і няма такіх надта ўжо злосных кулакоў. У нас жа скрозь — галеча...

Пацяроб хітра падміргнуў яму (мы вашага брата ведаем!) і потым, узяўшы езуіцка-бязвінны від ды пазіраючы скоса на камсамольца Віктара, працягнуў:

— А што, залаценькія, каб гэтага самага Загароўскага Малаха калупнуць...

Віктар збялеў і адвярнуўся ўбок, каб схаваць сваё мімавольнае ўзрушэнне. Некаторыя з прысутных кінулі на яго быстрыя спачувальныя погляды, і ён балюча адчуў іх.

Карызна з радасцю падхапіў Пацяробаву прапазіцыю:

— Супроць высялення з Сівалапаў Малаха Загароўскага ніхто не мае супярэчыць?

Віктар нервова таргануў галавой, але моцнай патугаю волі суняў сябе і змоўчаў. Маўчалі і ўсе іншыя, хоць усе добра бачылі відочную недарэчнасць высялення гэтага спакойнага беззаваднага серадняка.