Уладзімір Караткевіч - Леаніды не вернуцца да Зямлі (Нельга забыць)

Бачыкашвілі не глядзеў у яго бок.

— Прабачце, — глуха сказаў ён. — Я пагарачыўся.

— Калі патрабуюцца яшчэ тлумачэнні, я магу даць іх, — сказаў Андрэй. — Я выхаваны на веры ў тое, што чалавечае жыццё ёсць самае каштоўнае на свеце. I хай прафесар Пружынін ведае: у гэтым мы ворагі. Да канца. I мы паклапоцімся ўжо, каб нават цень гэтай з'явы знік з зямлі, каб яна не паўтаралася нават у фарсе, нават у адзіным слове знявагі аднаго чалавека да другога.

Цяпер на Андрэя не глядзеў ніхто. Панавала ціша.

— Выйдзіце, Андрэй, — сказаў дырэктар.

Андрэй выйшаў. Яму было душна ў будынку, і таму ён вырашыў чакаць у скверы.

Даволі доўгі час ён хадзіў па алеі. Дрэвы ранялі на яго знобкія кроплі. Пад снегам, калі капнуць яго нагою, была ўжо свежая і празрыстая вада. Андрэй ні аб чым не шкадаваў. Ён проста назіраў, як ветрык моршчыць ясныя лужыны, як ён пругка і вільготна шуміць у верхавінах дрэў.

Пачыналася вясна вады.

…Першым выйшаў з будынка Копцеў.

— Нічога не вырашылі, - сказаў ён, гледзячы на Андрэя добрымі жывымі вачыма. — Будзем рабіць выгляд, быццам нічога не адбылося.

I пайшоў да машыны. Андрэй накіраваўся быў да брамы, але яго аклікнулі зноў. Гэта быў Маркаў. Ідучы поруч з Андрэем, ён маўчаў. I толькі ля самых варот, працягнуўшы руку для развітання, сказаў з нязвыклай для яго пяшчотай:

— Эх, Андрэйка, Андрэйка, усё-та вы разумееце. А паэт павінен быць трошкі дурнаватым.

Так, быць дурнаватым было ў тую вясну — і не толькі — сапраўды лепей, але якраз гэтай раскошы Андрэй і не мог дазволіць сабе.

"Хопіць, пабыў ужо, — думаў ён. — I з жанчынамі і з мужыкамі. Трэба, урэшце, зразумець, што адзінае, дзеля чаго пушчаны чалавек на свет, гэта — кеміць".

…Пераходзячы ўжо вуліцу, Андрэй раптоўна ўбачыў Гораву, якая прамавала ў інстытут і чагосьці вельмі спяшалася. Яна прайшла каля яго ў дзесяці кроках і не заўважыла, а ён не пазваў. З гэтым усё было скончана.

Ён ішоў бульварам і думаў, куды яму падзецца зараз. Горад быў мокры, няўтульны, першыя агні глядзелі ў туман аранжавымі вачыма. Вялікі горад, а месца ў ім для яго няма.

З адчаю ён хацеў быў пайсці ў рэстаран, але тут неяк трапіўся на вочы пад'езд Ганнінага дома. I Андрэй махнуў на ўсё рукою і вырашыў закаціцца туды.

…Сустрэла яго тая самая кампанія. Толькі мармурова-бледны Аленін на гэты раз быў цвярозы і, закасаўшы рукавы на руках, мускулістых, хлапечых, ладзіў на падлозе электрычны чайнік.

— Прывітанне забытаму эпігону Хвелькі Тапчэўскага, — змрочна сказаў ён. — Дапамажы…

— Не магу, — сказаў Андрэй. — Канстытуцыя тандэтных рук не дазваляе.

— Лірык, — з пагардаю сказаў Аленін.

— Я не лірык. Я арыстакрат духа. Я спірытуаліст, нігіліст і заўзяты прапагандыст біметалізму. А ты проста няўдалы спадкаемца "Блакітнай ружы". Цябе выгналі за няздольнасць нават з майстэрні гадзіннікаў, і ты тады вырашыў перавярнуць славянскі жывапіс.

— Малаток, — сказаў Яхненка. — Так яму.

— Ганна дзе? — спытаў Андрэй.

— У Ганны вельтшмерц, яна ў сваім пакоі.

— Тады не будзем яе турбаваць. — Андрэй абвёў позіркам кампанію. — Што гэта з вамі? Твары нейкія авальныя і доўгія.

— Калі Аленін наладзіць чайнік, — змрочна сказаў Петрык, — можа, будзем піць чай.

— Не жэрлі сёння? — здагадаўся Андрэй.

— Мы елі анчоусы, — сказаў Аленін. — Сірэч звычайную камсу. На фунт сто галоў.

— У мяне ёсць грошы, — сказаў Андрэй, вымаючы з кішэні дзве сотні. — У мяне сёння выпадкова ёсць грошы. I ёсць трывалы намер надзерціся.

— Купала, — сказаў Аленін. — Пушкін. Я заўсёды казаў, што няма на свеце больш белакурых і добрых людзей, чым беларусы. Ім належыць будучыня. Яны… звышчалавекі духа…

— Я не звышчалавек, — сказаў Андрэй. — Я проста мецэнат. Я сердабольны стары кавалер, якому нясцерпна глядзець на пакуты галадаючага чалавецтва. Я дам вам частку сваіх нарабаваных дывідэнтаў… А цяпер давай чайнік.

Спрытна арудуючы адвёрткай, ён пакалупаўся ў вантробах чайніка і сунуў штэпсель у разетку.

— Ну вось, зараз будзем піць чай… калі, вядома, кампанія захоча гэтага… Ну дык што, цягнем запалкі, каму пабегчы? Сібірскі закон?

— Не, — сказаў Аленін, — бадай, давядзецца бегчы мне. Не будзем выпрабоўваць лёс. Не хапала яшчэ, каб мецэнаты бегалі па гарэлку для сваіх кліентаў.

I, звярнуўшыся да Андрэя, Пятроўскі сказаў:

— Вас даўно не было, Андрэй. А мы вельмі чакалі. Не прыміце за камплімент, але вы спадабаліся тут. Мы нават падрыхтавалі вам падарунак. Але вас так доўга не было, што сёння той-сёй прапанаваў здаць яго ў антыкварыят.