Уладзімір Караткевіч - Леаніды не вернуцца да Зямлі (Нельга забыць)

Неўзабаве іх чакаў вялізны тлум: вяселле ў хаце Андрэя, перазоў гасцей да цёткі, у якой часта гасцявала і жыла гэтае лета Алёнка, потым зноў дарога ў Мінск, зноў вяселле, зноў перазовы. Але Андрэя, хоць яму і хацелася быць толькі разам з Алёнкай, гэты тлум не палохаў, а захапляў. Гэта ўсё быў шлях да яе.

Якое шчасце сядзець поруч з ёю ў загсе, якое шчасце ехаць адтуль, якое шчасце, калі крычаць "горка!".

I якое шчасце, што зараз так бліскавічна ляціць насустрач дарога, так мільгаюць дрэвы, знікаючы з вачэй, так пругка б'е ў твар цёплы, напоены пахам чабору, палыну, верасоў і яшчэ чагосьці, ветрык!

Ох, гэты водар канца лета! Усё аддадзена, спакой, арабіны яшчэ не чырвоныя, а каралавыя, на палях спакой і мір, і першая павуцінка на вяршыні цяжарнай яблыні часам трапеча, як доўгі белы вымпел.

Машына была адкрытая, і таму валасы Алёнкі аж ляцелі па ветры. Поўніла ветрам рот, раздзьмухвала шчокі.

I Андрэй адчуваў, што любiць усё на свеце. Нават каменнi, якiя траплялiся часам наўсцяж дарогi i нагадвалi парсюкоў, што зарылiся ў траву, нават сухую, астрыжаную патылiцу старога ваякi, якi сядзеў за рулём.

Машына пайшла ўніз, мільганула таблічка з надпісам: "Рака Бобр".

Андрэй і раней ведаў гэта месца, бадай што, самае прыгожае на шашы Мінск — Масква. Але зараз ён з нейкім новым, цёплым замілаваннем аглядаў нешырокую рэчку, паплавец над ёю, стромыя берагі, сосны над адхонам і з правага боку каламутна-сінія занураныя шаты лясоў.

Іван Століч павярнуўся да іх:

— Ну як, дзеці? Хораша?

— Хораша, — адным уздыхам адказалі абое.

Іван адкінуўся на спінку сядзення, зажмурыў вочы, з насалодаю ўдыхаючы па-жнівеньску сыты, цёплы вецер.

— Мы сабе некалі пабудуем тут маленькую хату, — шапнула Алёна Андрэю, — са звычайных дошак. Каб летам заўжды быць удваіх.

Ён моўчкі хітнуў галавою на знак згоды.

Аўтамабіль рынуў угору і зноў вырваўся на дарогу, сціснутую з двух бакоў сценамі разамрэлага пад сонцам невысокага лесу. У адным месцы, справа, гэты лес падступаў да самай шашы. Сэрца імчала яму насустрач.

I тут Андрэй убачыў, як наперадзе — літаральна ў дваццаці кроках — выкаціўся на шашу, напярэймы іхняй машыне, вялізны зялёны грузавік. Андрэй толькі паспеў убачыць доўгі радыятар і доўгі кузаў.

"Газ, — недарэчна адзначыў мозг, і яшчэ: — Чорт, хоча праскочыць, ды яшчэ на такой хуткасці. П'яны, ці што?"

Гэта думка прамільгнула за нейкую долю секунды. Потым проста перад вачыма развярнуўся і ўздыбіўся бок зялёнай пачвары. Узвылі тармазы.

У наступны момант, пасля жахлівага, сакрушальнага ўдару, неба з трэскам разарвалася ў вачах Андрэя, і цемра запаланіла ўвесь свет. Ён не чуў, як штосьці выдрала яго з машыны і кінула цераз кювет проста галавою ў жвір.

Апрытомнеўшы, ён убачыў, што неба калышацца перад ім, бы ў спякотны дзень. З цяжкасцю прыўзняўся і пабачыў асколкі шкла на асфальце, змятыя ў гармонік радыятары дзвюх машын і зыркі дымны агонь, які абдымаў кабіну грузавіка і радыятар іхняй машыны.

Быў страшны боль у левым плячы — Андрэй ледзь не крычаў ад яго, — і ўсё ж ён кінуўся да машыны, перш за ўсё да грузавіка, таму што — мозг з дзівоснай яснасцю адмеціў гэта — ягоная кабіна ўся ў агні.

Таргануў дзверцы. Кулём вываліўся на рукі непрытомны шафёр. Андрэй аднёс яго за кювет.

— Зусім яшчэ хлапчыска, — білася ў галаве думка. — Перавысіў хуткасць пры выездзе на галоўную магістраль… Сабака сучы…

Шкляное паветра калыхалася над радыятарамі. Цягнучы праз борт сухое цела Івана Століча, Андрэй заўважыў, як праз ружовы туман, хлопчыка-веласіпедыста, які спыніўся наводдаль і глядзеў на катастрофу вачыма, поўнымі цікавасці і жаху.

— У вёску катай! — крыкнуў яму Андрэй.

— А дзядзечка, кроў! — нема залямантаваў той.

Андрэй і сам адчуваў, што па лобе плыве нешта цёплае, але пра гэта не было часу думаць.

— Гані за дапамогаю! — зароў ён.

Хлапчыска зразумеў — хутка пакаціў кудысь. Вецер надзімаў на яго спіне ружовую кашулю.

Божа, яшчэ толькі двое ляжаць за кюветам. Андрэй адчуваў, што ў яго падломваюцца ногі… Зараз трэба ўзяць нешта лёгкае… Алёну. Каб хоць трошкі адпачыць. Але ён адразу злавіў сябе на думцы, што гэта не таму, што Алёна лёгкая. I ён да таго ж убачыў, што полымя дабіраецца ўжо да рук палкоўніка, што застыгнулі на баранцы руля, да лысай галавы, якою той схіліўся на рукі.

Адцягнуўшы Алёнку на якіх пяць крокаў, - каб не так было небяспечна ў выпадку выбуху, — Андрэй кінуўся да палкоўніка, таргануў дзверцу — яе заклінавала, — выбіў яе, літаральна асатанеўшы ад раптоўнага вострага болю ў плячы, пацягнуў чалавека на сябе.