Мөсәгыйт Хәбибуллин - Сайланма әсәрләр. Том 4. Аллаһы бүләге. Батый хан һәм Ләйлә / Избранные произведения. Том 4

– Риза кыз, хан оныгы. Атасы аны бүген үк кәрвансарайга китерергә булды. Кызурак атлыйк әле, хан оныгы, Габдулла угланның кайтып җитүе бар.

– Тәмам сер тубалы булдың әле син миңа, Асылгәрәй агай. Әйтик, урыслар Ашлыны яндырганда, көтмәгәндә анда булуыңа ышанып җитмим. Аннары кызыңның Святославта кияүдә булуына да бер дә күтәрелеп бәрелгәнеңне күрмәдем. Инде тагын бер хикмәт: угланың Бәхтиярга урыс кызын алып кайтасың. Бу ни бу, Асылгәрәй агай? Әллә син кенәз Юрийга шымчылыкка алындыңмы?

– Мин тамгачы, хан оныгы, бары тик хан тамгачысы. ӘАшлыга мин утырмага киткән кызымны алырга килгән идем. Святославның явы турында һаман шул бер Митрәй дус әйтте. Шуннан ничек торып чапканымны да сизми калдым. Калганын беләсең. Хак, Энҗебикәнең үлеменә шаһит булдым. Ә кызымны әле булса барып күрергә куркам. «Алып кит, әтием, мине моннан», – дип әйтсә, ни кылырмын. Ул гынамы, муеныма килеп сарылыр, зар елар. Шул хәлгә әллә ниләр кылып ташлармын дип котым алына. Ә Митрәйнең кызы Натальяны Егоркага бер дә бирәсе килми. Ата кешенең кызны коткарасы килә.

Хан оныгы Хансөяр дәшмәде, ул тамгачы Асылгәрәйне аңлап бетермәде. Мәгәр аның өчен дә, Асылгәрәй өчен дә кызны Болгарга алып китү – карагруһ Егорканы агач атка атландырып калдыру булачак иде, үзенә күрә үч алу. Аннары ул аңлый иде: ахыр чиктә алар – илчеләр, аларга биредә явызлык кылу ярамас, үзләренә үк начар булып куюы бар. Иң мөһиме: ул Энҗебикә сеңлесен кем үтергәнен белде. Тау белән тау очрашмаса да, адәм белән адәм очрашыр бер. Әйе, очрашырлар алар, Ходай үзе очраштырыр.

Кәрвансарайга кайтып керүгә, Габдулла углан аларга тиз генә җыенырга кушты – барысы да хәл ителгән, олуг кенәз гаскәр бирүдән һәм берләшүдән баш тарткан. Шул гына.

– Хәерле булсын, – диде Габдулла углан, атына атлана-атлана. – Хәерле булсын, без үз вазифабызны үтәдек.

Хан оныгы Хансөяр аның өзәңгесенә килеп тотынды.

– Сабыр ит, углан Габдулла. Безгә сәүдәгәр Митрәй килергә тиеш иде. Җитди йомышым бар, диде.

– Юл озын, Хансөяр туганый. – Аның күзе кәрвансарай капкасына төште, аннан бер күчәрле арба белән урыс адәме килеп керде. – Шулмы? – дип сорады ул хан оныгыннан.

– Шул, углан. Асылгәрәй агай, каршы ал кунагыңны!

Ул арада хан оныгына атын китерделәр, ләкин ул туры кәрвансарай ишегалдына кереп туктаган сәүдәгәргә таба китте. Асылгәрәй сәүдәгәр Митрәй белән кызу-кызу сөйләшә иде инде. Митрәй арбадан төште, арбага Асылгәрәй менеп утырды, янындагы малай аңа урын бирә төшкәндәй итте.

– Сау бул, хан оныгы, – диде сәүдәгәр, аңа каршы атлап. – Без барысын да җайладык.

Алар арба янына килделәр, хан оныгы кызга күз төшереп алды һәм елмайды, күз кысты, теге дә көлемсерәп куйды.

– Гәрәй дус, гаепләп китмә, – диде сәүдәгәр. – Сакла баланы, ул минем бердәнберем.

– Митрәй, ышан Асылгәрәйгә, барын алма, югын сөйләмә.

– Хуш, Гәрәй, кыз өчен бәһа сорамыйм, ә менә арбаөчен…

Көлештеләр, алай да Асылгәрәй, янчыгыннан чыгарып, сәүдәгәр Митрәйнең учына ике алтын акча салды.

– Күрәм ич, ат-арбаны сатып алгансың.

– Ну-у, Гәрәй, ну-у, кирәкмәс иде.

– Кузгалдык! – дип кычкырды Габдулла углан.

Сәүдәгәр Митрәй арбага тотынды, кузгалып китүгә, яшьле күзләре белән кызына карады.

– Душа моя, доченька, не бойся, Гарай мой человек, говорил я тебе… Буду я там, скоро, может и мать привезу.

– Я буду ждать, тятя, буду ждать…

Кыз атасына кулын сузды, ата кеше баланың кулыннан алды да капканы чыгуга аерылып туктап калды. Хан оныгы, сикереп, атына атланды, капканы узуга туктаган Митрәй янына килде. Ул Асылгәрәйнең ике атын да алган иде.

– Асылгәрәй аганың атларын сиңа калдырам, Митрәй агай. Мә, ал. – Хан оныгы ике атның тезгенен сәүдәгәр кулына тоттырды. – Болгарда ат җитәрлек, бүләк итеп ал.

– Рәхмәт, рәхмәт, хан оныгы. Ак юл сиңа. Куандырдың син мине. Владимирга юлың төшсә сугыл, ят итмә.

– Хуш, Митрәй агай, хуш!

Илчеләр кәрвансарайны ташлап чыгып киттеләр, шактый юл алдылар, ә Митрәй сәүдәгәр, ике атның тезгененнән тоткан килеш, һаман аларга карап торды. Бары тик урам чатына җитеп, тегеләр борылып күздән язгач кына, әкрен генә өенә таба атлады. Ике төрле шатлык кичерә иде сәүдәгәр бу мәлдә— кызны Егоркадан коткару шатлыгы һәм бераз гына курку, хәвефләнү хисе күңел түрендә иде. Шул ук вакытта аның әле хатыны янына кайтасы һәм аңа ипләп кенә булган вә кылынган хәлне аңлатасы бар иде. Шуңа булса кирәк, аягы аны өйгә тартмады, мәгәр кайтмый да мөмкин түгел иде, атларны ат караучыга кайтарып бирергә кирәк.