Мөсәгыйт Хәбибуллин - Сайланма әсәрләр. Том 5. Сөембикә ханбикә һәм Иван Грозный. Айбиби / Избранные произведения. Том 5

Вәзир Тәби бакча ягына үтте һәм Йосыф бәккә:

– Мәскәү кенәзе Питәй Тургай иртәгә сарайда булыр, бәгиям, – диде.

Йосыф бәк, аңа карамый гына:

– Бихуш, вәзирем. Килсен, кабул итәрмен, – дип, вәзиренә китәргә кушып кул селтәде. Ә үзе су коенган кызларына караган, аларны күзәтә, күңеле Казанда – Җангали ханда иде. Бәхәссез, Җангали хан – хатынша, җирәнгеч адәмдер. Шыксызлыгы белән генә түгел, күп очракта ни ямьсез кеше дә җанга ягымлы була, әнә шул мәскәүлеләргә тәлинкә тотуы белән җирәнгеч иде Җангали хан Йосыф бәккә. Ләкин Йосыф бәк бу хакта Сөембикә кызына әйтмәс, кызының гайрәте чигеп куюы бар. Киресенчә, кызыктырыр. Бит ханбикә булуга, Казан мәркәзе аның кулында булачак. Тоташ юләр булмаса, Җангали хан да хатыны сүзеннән чыкмас, иншалла.

Атасының ни турында уйланып утырганын белгән кебек, Сөембикә апа-сеңелләреннән аерылды да Йосыф бәккә килеп елышты. Атасы кызының чәченнән сыйпады, аркасыннан сөйде. Чәчләреннән татлы су исе килә иде. Йосыф бәкнең башка хатыннарыннан туган кызлары да бар. Ул аларны да якын итте, яратты. Әйтик, әнә теге җитен чәчле Айсылу яисә җете кара чәчле Гөләндәм, оялчан, анасы кебек юан гәүдәле Нурлыгөл, кипаристай зифа сынлы Таңсылу… Кызларының барысын да ярата, барысына да бүләкләр алып кайта, берәүсен дә бер-берсеннән өстен күрми, әмма Сөембикә кызы бөтенләй башка иде, анасы вакытсыз якты дөньяны ташлап киткәнгәме, Йосыф бәк бу кызын бигрәк якын күрде, ни сәбәпледер аталарының бу хәленә кызлары да көнләп карамыйлар иде. Аннары бер генә кызы да Сөембикә кызы кебек юлдан кайтуга аталарына килеп сыенмый. Әллә тартыналар, әллә оялалар, әллә кешедән яхшысынмыйлар иде. Ә Сөембикә кызы исә балачактан ук ятсынмады, һәрчак атасына килеп сыенды. Әллә анадан туар-тумас ятим калганга, әллә чынлап торып якын итүе…

– Әтием җаным, сакалың ап-ак булган ич. Әтием җаным, дим…

– Дөнья мәшәкате картайта, кызым, дөнья мәшәкате.

Йомшак һәм нәфис кулы белән Сөембикә атасының яңагына кагылды, сак кына битеннән сыйпады, Йосыф бәкнең тәне буйлап чарасыз калтырану узды. Хатыны мәрхүмә дә шулай битенә сак кына кагылыр иде, кагылыр иде дә җанын эретер иде. Гаҗәп хәл, әллә соң анадагы аң-ният вә нәфислек балага күчәме? Мәрхүмә анасы да нәкъ шулай сак кына яңагына кагылыр иде.

– Кызым, Сөембикә, Казаннан кунаклар килгән бит әле. Ни…

– Казан кунакларының бездән киткәннәре дә юк, әтием. Алыпсатарлармы?

– Болары алыпсатарлар түгел, болары яучылар, кызым. Сиңа яучы булып килгәннәр.

– Син аларны иртәгә үк куып җибәрерсең, атам, – дип көлде Сөембикә. – Син кумасаң, үзем куармын. Яучыларның бер бүген генә килүләре түгелдер. Кунак ит тә, атам, үзләрен, озат.

– Боларын кунак итеп кенә озатып булмастыр, кызым. Болары Хак Тәгалә юлыннан йөриләр, ниятләре изге, уйлары сафтыр. Болары сине, кызым, Җангали ханга димләргә килгәннәр.

– Җангали ханга?! Ишеткәнем бар да, юк та. Касыйм хан токымнары, урыс яклылар, шулаймы? Урыс кенәзенә гаскәр бирәләр, бергәләп яу йөриләр, кыскасы, ялланып хезмәт итүчеләр, бер сүз белән – имансызлар. Картмы үзе, яшьме, ничә хатыны бар? Хатыны булса, атам, богаулап илтсәң дә бармам.

– Өйләнмәгән әле ул, яңа унҗиде яше тулып килә бугай. Тик син сөярдәй яр гына түгел кебек, кызым. Шулай да мин сиңа ошбу адәмнән йөз чөермәскә киңәш итәр идем, балам.

– Мин, әтием, берәүгә дә кияүгә чыкмыйм. Гомер буена синең янда булам.

– Гомерең буена минем кырда яши алмассың, кызым.Җир әйләнә, ил бәйләнә, дигән олуг галим әл-Хәрәзми. Канат үстергәч, кызлар гына түгел, кошлар да китә. Аннары, кһм, минем сине исән чагымда кияүгә бирәсем килә. Кем белә, дөньядан киткәнче, бәлкем әле, оныкларым күрергә дә насыйп булыр.

Сөембикә кашларын җыера төште, тураебрак басты, атасының күзләренә карады. Шаяртмыймы, янәсе, һәм күрде: атасы шаяртмый, җитди сөйләшә иде.

– Күзләремә туп-туры кара әле, әтием. Кара, кара, әтием, син чынлап та мине Җангали ханга кияүгә бирергә телисеңме?

Йосыф бәк чебен куган аттай башын чайкады, аннары, чарасыз калып, кызының башын күкрәгенә кысты.

– Юк, кызым, юк. Минем сине берәүгә дә бирәсем килми. Кичер, кичер атаңны. Укы, белем ал, башың яшь әле. Тик бит кулыбызга Казан мәркәзе керергә тора, балакай, җир үзәгендәге мәркәз, аты-даны дөньяга таралган кала-ил.

– Әтием, әтием бәгърем, син теләсәң, мин кияүгә чыгармын. Чыгармын. Тик ашыктырма мине, сабыр ит.

– Ярый, ярый, балам, ашыктырмам, сабыр итәрмен. Ә хәзер, бар, туганнарың көтә әнә. Далага чыгарга җыеналар бугай, бар…