Анатоль Брытун - Пах мускусу [журнальный вариант]

Рыгор знаходзіўся ў хаце і разам з жонкай рыхтаваў новы парадны мундзір да прыезду высокіх гасцей. Рык, лежачы на сваім дыванку, раптам прыўстаў і ціха гыркнуў, даючы знак, што з’явіўся хтосьці чужы. Рыгор зірнуў праз акно, там малады стралок прывязваў каня.

Стражнік выйшаў на ганак.

— Што здарылася? — спытаў насцярожана.

— Ваш брат прасіў мяне вам перадаць, каб вы неадкладна прыехалі да яго, зараз жа, — перадаў просьбу Ціхана стралок.

— Зразумела, хадзі ў хату, перакусіш, а я хутка, — сказаў стражнік.

У братавай хаце Рыгора чакала неспадзяванка.

Насустрач яму з-за стала падняліся двое мужчын.

— Ваша высокаблагароддзе, вы? Добрага вам здароўечка, спадар оберфарстмайстар! — ад нечаканасці Рыгор ускрыкнуў, ліха пстрыкнуў абцасамі.

Насустрач яму, шырока раскінуўшы рукі для абдымкаў, ішоў былы оберфарстмайстар Таран Фёдар Канстанцінавіч. Яны моцна, як даўнія сябры, абняліся. З шчаслівымі тварамі селі за стол. Іх высокаблагароддзе напоўніў чаркі.

— За сустрэчу, — мужчыны чокнуліся і адным махам выпілі.

Ціханава жонка ставіла на стол талеркі з гарачымі мяснымі стравамі.

— Ну што, Рыгор, не чакаў майго прыезду? — глядзеў дапытліва былы распарадчык.

— Так, ваша высокаблагароддзе, не чакаў, ніяк не чакаў — проста не верыцца. Раскажыце, як вы тама жывяце, як жонка, дзеткі? — усё яшчэ не верачы вачам гарачыўся здзіўлены Рыгор.

— Жыву ў Пецярбургу, купіў невялікі мур. Выйшаў у адстаўку, але працягваю працаваць у міністэрстве маёмасцей дараднікам па агульных пытаннях. Хацеў з новага года пайсці цалкам на адпачынак, але даведаўся аб арганізацыі палявання ў Белавежскай пушчы. Міністр дзяржаўных маёмасцей генерал Зялё­ны прапанаваў суправаджаць яго ў паездцы. І я з радасцю пагадзіўся; калі яшчэ атрымаецца сустрэць старых сяброў. Мы ўжо колькі — гадоў дзесяць як не бачыліся. Прызнаюся, часта ўспамінаю вас і пушчу, бо тут мінулі мае лепшыя гады. А ў сталіцы што, там мітусня, няма жывой працы, так, вожкаюся з паперкамі. Жонка таксама ўспамінае Белавеж. Гэтых жанчын немагчыма зразумець. Ніяк не чакаў, калі жылі тут — імкнулася ў Пецярбург, пераехалі туды — нудзіцца па пушчы. Прасіла перадаць вам і вашым супружніцам ад яе паклон. Дзеткі падраслі, у іх свае сем’і. Дачка выйшла замуж за афіцэра і з’ехала да яго ў Цвер. Сын жыве са мною, у дадзены момант канчае Пецярбургскі універсітэт.

Рыгор уважліва слухаў і разглядаў іх высокаблагароддзе. Вочы былі, як і раней з агеньчыкам, толькі вакол з’явілася мноства дробных маршчын. Валасы на галаве обер-фарстмайстра зусім пасівелі, з’явіліся залысіны над скронямі, але пышныя сівыя вусы, як і калісьці, былі ліха падкручаныя ўверх. Сядзеў за сталом трохі згорбіўшыся. Здаецца, мінула толькі дзесяць гадоў, а як моцна чалавек змяніўся — пастарэў. Рыгор глядзеў на яго з жалем. Усё той самы румяны, сівы, добразычлівы — харошы рускі чалавек.

Для Рыгора і Ціхана ён быў усё такім жа родным і блізкім, настолькі моцна яны паспелі прывязацца за сумесныя гады службы.

— Што гэта я ўсё аб сабе распавядаю, як ты жывеш, як твой хвалёны сабака, жывы яшчэ? — вочы былога обер-фарстмайстра свяціліся цеплынёй.

— Аг-га, ваша высокаблагароддзе, Рык яшчэ жывы. Праўда, зубы ўжо губляе, але службу цягне. З тых часоў, як вы з’ехалі, у мяне нарадзілася яшчэ двое дзяцей. А ў астатнім усё як і калісьці. Жыву, службу нясу, асабліва распавесці і няма чаго.

— А новы начальнік як? На службе не прыгнятае?

— Не, усё ў парадку. Зразумела, з вамі не параўнаць — але жыць можна, — уступіў у гутарку Ціхан.

— Адкрыю вам сакрэт, — Фёдар Канстанцінавіч нахіліўся над сталом. — Калі я здаваў справы, строга, вельмі строга папярэдзіў яго, каб вас не чапаў.

— Дзякуй, ваша высокаблагароддзе, нядаўна ён нам пра гэта сам прызнаўся, — з усмешкаю на вуснах сказаў Ціхан.

— Так, гляджу ў вас тут усё змянілася, — былы распарадчык адкінуўся на спінку крэсла. — Г алоўную сядзібу не пазнаць. Вярнуся ў Пецярбург, распавяду жонцы — не паверыць. Эх, добрыя вы мае, калі б толькі ведалі, як я хваляваўся, калі сюды ехаў. Апошнюю ноч нават заснуць не змог. І ўявіце сабе, ні аднаго дрэннага выпадку не ўзгадаў, толькі ўсё дабрае. Залаты быў час, але яго ўжо не вярнуць. Вось убачыў вас і быццам памаладзеў, гадоў гэтак на дваццаць. Як выдатна, што я зноў тут з вамі. Бо вы для мяне як родныя дзеці. Я вас памятаю яшчэ бязвусымі юнакамі, калі вы ў будачцы на варце стаялі. — А ў Пецярбургу таго няма, — Фёдар Канстанцінавіч зайшоўся моцным працяглым каш­лем. — Тамака ў міністэрстве ўсе з падхалімскай усмешкай кланяюцца, а думкі ў іх адны: каб ты стары хутчэй спруцянеў і вызваліў месца для кар’ернага рос­ту, — адстаўны обер-фарстмайстар нечакана злосна грукнуў пяцярнёю па стале і развёў рукамі. — Тут такога няма. Нават калі і разгон вам маладым даваў, ніхто