Надзея Статкевіч - Папялішча

— Зразумеў? — засмяяўся паніч. — За бацькавымі ботамі пабег. Толькі вось не паспеў заскочыць у дзверы, то дзвярыма лапу і адбіла. Доўга пасля выходжваў.

— Мух лавіў можа яшчэ?

— А што? І такое было. Яшчэ ў дваровых дзяцей чарвякоў на булкі мяняў. Смяешся? Можа, мы з ім як браты родныя, адным арэхам падзелімся.

— З груганом?

— Ён таксама Панам Богам створаны.

Тут дзверы адчыніліся, і ў пакой уваліўся пан Усевіч. З першага погляду можна было зразумець, што ён нешта задумаў. У яго вачах, якія звузіліся з-за ўсмешкі ў дзве шчыліны, скакалі шалёныя чорцікі. Пан трымаў у руцэ келіх з віном.

— Вось, — прамовіў, — не мог дачакацца. Хачу пахваліцца, які келіх мой ганчар зрабіў. Цацачка! З такога і каралю нясорамна піць!

— Дай, татка, паглядзець на тваё дзіва, — падскочыў Стэфан.

Узяў яго з бацькавых рук і пачаў разглядаць. Келіх сапраўды быў зроблены мясцовым майстрам. Тыя, у адрозненні ад ляхаў і еўрапейцаў, выкарыстоўвалі сваю гліну чырвонага колеру, у той час як посуд з Захаду быў з белай ды з маленькімі крупіначкамі-каменьчыкамі. Уверсе былі зроблены вялікія ўзорыстыя шчыліны, выгнутыя ў дугі, або проста трохкутнікі і палоскі. Каля верху ручкі таксама была шчыліна, і, можа, толькі сам ганчар ведаў сакрэт дзіўнага вырабу. Стэфан агледзеў келіх і засмяяўся:

— Што за жартачкі? З такога не вып’еш і глытка, бо ўсё праз дзіркі выл’ецца!

— Не, — пакруціў галавой пан Ян. — Тут таямніца ёсць. Але для тых, хто галаву на плячах носіць, а не качан капусты. Ну, паспрабуй напіцца!

Сын усміхнуўся і абхапіў рукамі келіх. Пальцамі ён паспрабаваў заціснуць большасць шчылін і нахіліў яго, каб адпіць. Але ў гэты момант мноства тоненькіх струменьчыкаў пырснула на яго, і паніч з ног да галавы абліўся віном. Раззлаваўшыся, ён хацеў шпурнуць келіх аб падлогу, але бацька спыніў яго і вымавіў:

— Бэйбусам вырас, а розуму не вынес. Значыць, не тваім зубам гэта кусаць.

Ён пакруціў посуд у руках і працягнуў Феліцыяну.

— А ты хочаш паспрабаваць?

— Можна, — адказаў юнак з гарэзлівай усмешкай.

Спачатку ён затыркнуў адным пальцам патаемную адтуліну і паглядзеў на пана Яна. Сустрэўшы яго паблажлівы позірк, паніч, не нахіляючы келіха, узяў у рот носік і пачаў уцягваць у сябе. Стэфан назіраў, як сябра спачатку высмактаў паветра, пасля чаго віно па канале ў ручцы паднялося да канала ў веньчыку ў рот Феліцыяну. Выпіўшы ўсё, той выцер вусны і падаў келіх задаволенаму гаспадару.

— Смачнае віно ў вас, дзядзька.

— А то! Ты яшчэ не ведаеш, што нас чакае на вячэру!

Стэфан запыхцеў і разгублена стаў пазіраць то на бацьку, а то на сябра.

— Чаго цябе чэрці дрэнчаць! — кпіў з яго той.

— Феліцыян, калі сябра мне, скажы, што ведаў… — пачаў слёзна прасіць юнак.

Офенберг кіўнуў галавой.

— Безумоўна.

— Вось! Я зноў у дурнях! — засмуціўся той. — Пойдзем ужо лепш да стала.

На стале на блакітным абрусе стаяў посуд з цудоўнай слуцкай гліны, белай, як

парцаляна. Пададзена было на чатыры асобы, і гэта трохі здзівіла юнакоў. Чацвёрты госць быў, відаць па ўсім, важнай птушкай, бо толькі каля яго талеркі і талеркі гаспадара былі пакладзены срэбныя лыжкі. Настаўлена было, як той казаў, і смажанага, і варанага, і так кускамі… Боршч літоўскі з яйкам і вяршкамі, які, меркавалі, мог нават лячыць ад гарачкі і спатольваў смагу пасля перапою, верашчака з соўсам, шчупак з шафранам, квашаная капуста, а на салодкае — пірагі — усё нейкім дзівам змясцілася на адным стале.

У панічоў аж дых заняло, але раптам яны заўважылі, што каля вакна нехта стаіць. Было бачна, госць даўно назірае за імі і, хутчэй за ўсё, паспеў зрабіць для сябе некаторыя высновы. Учэпістым праніклівым позіркам незнаёмец змераў прысутных і задаволена пасміхнуўся. Тое надта не спадабалася Стэфану, які адразу насцярожыўся і адчуў нейкае пачуццё варожасці. Госць быў невысокага росту, хударлявы але каржакаваты.

— Пан Дзмітры… — пачаў гаспадар.

— Князь, — суха абарваў госць.

Усевіч наліўся чырванню, паклаў руку на эфес шаблі, але стрымаў сябе і паўтарыў.

— Князь Дзмітры Стральцоў. Спадзяюся, вы не доўга чакалі. Гэта мой сын Стэфан і пан Офенберг.

Князь выціснуў з сябе ўсмешку і схіліў галаву ў знак пашаны. Паны адказалі тым жа.

— Я магу дараваць вам гэта як гаспадару.

У голасе праскоквалі ноткі самазакаханасці і пачуцця ўласнай перавагі, якія, між тым, менавіта ад яго пачуць было больш чым звычайна. Здавалася, што калі б ён не сказаў так, то гэта быў бы не поўны вобраз пасла. "Фу ты, чорт, — падумаў малодшы Усевіч. — Певень са шпорамі, але жыццё ўсім рогі абломвае".