Iван Сяркоў - Мы — хлопцы жывучыя

— Во дзякуй табе, мой унучак даражэнькі, во і дачакалася я, мой саколік, ад цябе ласкі...

А сама, папраўляючы стары дзяркач, ідзе міма печы на кут — збіраецца падмятаць хату.

— Я думала, мае сонейка, што памру і добрага слова ад цябе не пачую.

Глыжка нават разгубіўся: то на мяне зірне, то на бабулю і не можа зразумець, чаму гэта яна так мякка сцеле. Можа, бульбянога каржа зараз дасць, ці што? А калі ўгледзеў, што каржом тут і не пахне, дык было позна: пакуль шукаў нагой пячурку, каб ускочыць на печ, дзяркач разы два прайшоўся па яго штоніках.

— А во табе — салдат! А во табе — уласавец!

Трэці раз венік хвасянуў па голай чарэні: «саколік» сядзеў ужо за комінам.

— Вось прыйдзе бацька з вайны, ён табе пазбівае рогі, ідал! — прыгразіла напаследак бабка. Глыжка з-за коміна адказаў ёй доўгім, залівістым кашлем. Знізу яго падтрымаў я:

— Кгу-кгу-кгу!

Фельчара ў вёсцы няма, і лячыць нас некаму. Фельчара расстралялі немцы яшчэ ў сорак першым разам з апалчэнцамі. Па шаптуху ісці далека, ды яна і не пойдзе дарма. I бабка лечыць нас сама.

Калі ў яе адлегла ад сэрца, яна унесла з сенцаў поўны прыпол сухіх ваўчкоў, натаптала іх у шчарбаты чыгун і, заліўшы вадою, паставіла ў печ.

Ваўчковы адвар, на думку бабкі,— першы сродак ад кашлю. Ніякія дактары і ніякія фельчары табе так не памогуць, як ваўчковы адвар.

Я не хацеў лячыцца і пачаў апранацца.

— Ты гэта куды? — стала на парозе бабка.

— Буянчыку сена падкіну.

— Сядзь. Без цябе паклала. Гаспадар знайшоўся.

Бабка ведае нашы конікі. Мы з Глыжкам — вялікія асэсары. Перад намі трэба шапку здымаць, каб пілі такое добрае і карыснае лякарства.

А яно ўжо стаіць на стале і дыміць густой парай, і Глыжку ветліва запрашаюць з печы:

— Злазь, пярхун!

Заадно і цётка Пекла зганяе сваю плойму: Косціка, Мішку, Кацю і Маньку.

Глыжка, каб не піць адвару, знаходзіць сто адгаворак: то яму горача, то яму многа, то ў яго ўжо і кашаль прайшоў, то ў яго жывот забалеў. Нічога — ваўчкі і жывату памагаюць. Ад бабкі не адкруцішся. Яна стаіць над душой і сочыць за кожным глытком. Мы моршчымся ад гаркаты, а бабка толькі дзівіцца:

— Што — не соладка?

Каб паддаць нам ахвоты, яна і сама, хоць і не кашляе, выпівае карэц-другі гаркаватага варыва, ды яшчэ і пацмоквае, быццам гэта ёй мёд.

— Піце, піце, не вычварайце — усё як рукой здыме.

Учора танкісты пачаставалі нас цукрам, і мы адразу ж яго згрызлі. Нам здаецца, што апошні дзень жывём. А вось калі б паслухаліся бабулі, падумалі пра заўтрашні дзень, то цяпер не моршчыліся б.

Санька так надакучыў маёй бабцы, што яна ў свет ад яго сышла б. Не паспеем паснедаць, як ён свішча пад вокнамі. А потым, калі я доўга не выходжу, і сам з'яўляецца на парозе:

— Добры дзень. А бабка яму:

— Сюды, руды,— хлеба дам, а ты, рыжы, пастой там. Даўно бачыліся.

Санька не крыўдзіцца на такую сустрэчу: ён да ўсяго прывык.

Сёння мой прыяцель прыйшоў раней звычайнага і — яшчэ з парога можна бачыць — з нейкай навіной. Па-змоўніцку плюснуўшы вокам, ён паклікаў мяне за печ, і мы зашапталіся. Так і ёсць — Санька знайшоў нешта нябачанае. Яно — чорнае, бліскучае і іграе. На Брыдкавым агародзе за свінушнікам стаіць.

Цяпер мне сысці з хаты — раз плюнуць. Стрыгунок выручае. Прывесці мы яго прывялі, а сена кот наплакаў. Вось бабка і ганяе мяне з мяшком на луг да стагоў. А пакуль той луг, усё сяло аббяжыш.

Выскачыўшы на вуліцу, мы падаліся на Брыдкаў агарод, але на паўдарозе спыніліся паглядзець, як буксуюць вайсковыя грузавікі. Недзе там, каля лесу, цераз Сож наведзена пераправа, і ад той пераправы на лузе, міма гарадзішча, а потым па нашым сяле ідуць і ідуць цяжка гружаныя машыны, з гарматамі на прычэпе і без гармат.

Коні аж выпростваюцца ў вазах: дарогу размясілі на цеста. Цераз яе можна перайсці толькі раніцай, калі замаразкі пакрыюць лужыны рыпучым лядком, а гразь возьмецца на сухрапы.

Самая вялікая лужына каля Скокавай хаты. Шафёры пераязджаюць яе з апаскай, высоўваючыся з кабіны, каб заглянуць пад колы. Машыны стогнуць на поўным газу, брызгаюць паначаплянымі на колы ланцугамі, тонуць па самыя восі, і здаецца, што яны не едуць, а плывуць. 3-пад радыятараў разбягаюцца ў бакі густыя хвалі бруднай мешаніны вады з ільдом.

Мы з Санькам стаім і радуемся: во колькі ў нашых машын, во колькі ў нашых усяго! Праўда, таго танка, пра які пры немцах расказваў Буслікаў Косцік, таго танка, у якім усярэдзіне схавана яшчэ штук дзесяць танкетак, мы пакуль што не бачылі. Дык па нашай дарозе ён, можа, і не пройдзе, угрузне ў балоце, а то і зусім праваліцца пад зямлю. Дзіва, ці што, калі ён, мабыць, тысячу тон важыць?