Iван Сяркоў: Мы — хлопцы жывучыя

Санька ледзь прыкметна ўсміхнуўся, яго каменны да гэтага твар падабрэў. Ён вылез з крапівы і пачаў абцярушваць штаны. Відаць, бою не будзе. Няма за што, калі так.

А малайчына ўсё-такі наша Кучараўка. Ён думаў, калі пагоны начапіў, дык перад ім усе будуць надаць ніц.

Быццам не заўважаючы нашай суровасці, Юрка неяк па-прыяцельску спытаў:

— Ну як вы тут, хлопцы, жывяце?

— А так,— не вельмі ветліва буркнуў Санька.

А я дадаў:

— Жывём, хлеб жуём...

Слова за слова і разгаварыліся.

— Давайце, хлопцы, пасля школы да нас. Га? — прапанаваў наш нядаўні вораг.— На афіцэраў вучыцца.

— А прымуць? — не паверылася Саньку.

Канечне, прымуць. Юрка ў гэтым перакананы на ўсе сто. Каго ж тады і прымаць, калі не такіх баявых хлопцау? Да таго ж ён абяцае нам дапамагчы, ён пакажа нам усе хады і выхады. Зразумела, мы і самі не павінны спаць у шапку. Асабліва Юрка раіць налягаць на матэматыку. Гэта ў іх, у артылерыі, самае галоўнае. Не будзеш умець лічыць, дык пацэліш, чаго добрага, па сваіх.

У Юркі на пагоне, побач з бліскучым гузікам, паблісквае залацісты крыжык — артылерыйская эмблема, і мы з Санькам раз-пораз крадком на яе паглядваем.

— Няўжо вы з гармат страляеце? — усё не верыць Санька.

— 3 гаўбіц,— не пакрыўдзіўся Юрка і тут жа нас крыху падвучыў: — Гаўбіца — такая гармата, што карацейшая за пушку.

Не, слаўны хлопец тэты Юрка. I такое ў яго цікавае жыццё: гаўбіцы, пушкі... I сам ужо амаль афіцэр. Толькі падрыхтоўчае вучылішча скончыць, а там тры гады — і лейтэнант. I добры хлопец. «Прыходзьце,— кажа,— я пакажу вам хады і выхады». Ды мы за Юрку ўжо гатовы ў агонь і ў ваду. Праўда, ён крыху задаецца, дык чаго вы хочаце? Тут бы кожны задаваўся, каб такі мундзір меў. Гэта вам не Санькава галіфэ.

Так мы прыемна з ім пагаварылі, і толькі развітваючыся, Юрка нас быццам упікнуў:

— Вы думаеце, што мяне падужалі б? Не, хлопцы, я армейскі паёк ем і боксам займаюся. Бывайце! Заутра на танцах сустрэнемся.

I пайшоў, пасвістваючы, шыкоўны, наадэкалонены. Мы з Санькам толькі ўздыхнулі. Хутчэй бы ўжо і нам у тое вучылішча падацца. Не дзеля армейскага пайка, вядома. Нас і без пайкоў чорт не возьме.

Мы і так хлопцы нішто, хоць Санька крыху шыраканосы і рудаваты, хоць у мяне і шыя даўжэйшая, чым трэба, але калі б нам яшчэ Юркавы пагоны, дык да нашых дзяўчат ніхто не падступіўся б.

Ідзём мы з Санькам дахаты і марым, як яно будзе ў нас, у артылерыі...

Жыта ўрадзіла рэдкае і травяністае. А ячмень і зусім яшчэ ад зямлі не адрос, як пусціў каласкі. Ударыла сухмень — ён так і сеў. Цяпер ні жняяркай яго не ўзяць, ні сярпом. Адзіны эмтээсаўскі камбайн, які ўпершыню пасля вайны прыслалі ў нашу вёску, і жаць не жне, і каб зусім разваліўся, дык не развальваецца. 3-пад яго, бывае, цэлымі днямі не вылазіць замазучаны па самыя вочы і злосны, як чорт, камбайнер. Ён лаецца так, што ні на начальства не глядзіць, ні на Бога. Нашу брыгадзірку, баявую і даволі языкатую, як мы яе завём, цётку Нінку зусім не прызнае. Прыбяжыць яна са сваей брыгадзірскай казой, каб замераць, колькі зжата, а мераць і няма чаго: з самай раніцы з-пад камбайна тырчаць ногі камбайнера. Вось тут і пачынаецца.

— Зноў стаяў са сваей самапрадкай? — злуецца Нінка.— Калі б не бабы з сярпамі...

Тады з-пад машыны паказваецца ўскудлачаная галава, вочы камбайнера ператвараюцца ў вузенькія злосныя шчылінкі, а ў голасе і загад, і пытанне адначасова:

— Ідзі ты... ведаеш куды? Лепей бы акопы на полі зараўнялі...

Брыгадзірка таксама па слова ў кішэню не лезе.

— А можа, табе яшчэ тратуар намасціць і падмесці венікам?

Іншы раз камбайнер паказвае не толькі галаву, а вылазіць і сам. Тады ў іх такія размовы.

— Што гэта такое, я пытаю? — тыцкае ён Нінцы пад нос якую-небудзь жалязяку.— Ну што?

— Ну... крыльцы ад бомбы,— адказвае брыгадзірка.

— Кры-ы-льцы,— перадражнівае камбайнер.— У мяне ад гэтых тваіх крыльцаў нажы паляцелі. Папрыбіраць у вас рукі адсохлі. Вось завярнуся і паеду...

Ды што яму Нінка? Ён аднойчы нават у старшыні калгаса, таварыша Мароза, пры нас спытаў, ці ведае той, куды яму ісці. Калі б каго другога, дык Мароз з'еў бы жыўцом, а камбайнеру абышлося.

Пра нас жа з Санькам і гаварыць няма чаго. Тут не разбярэш, ці мы возчыкі збожжа, ці камбайнеравы слугі. То ключ яму падай, то малаток пашукай, то збегай за вярсту да мужчын, якія косяць той нялюдскі ячмень, і папрасі ў іх тытуню на цыгарку, то вады прынясі напіцца. А цёплая, дык яшчэ паглядзіць на цябе, як бог на чарвяка. Быццам гэта мы адкручваем у яго камбайне гайкі, губляем балты, ірвём ланцугі і падкідваем пад нажы крыльцы ад бомб. I мы ўсё церпім. Церпім таму, што калі яго гэта аграмадзіна ўсё-такі завядзецца і пацягнецца ўслед за трактарам, то можна ўскарабкацца наверх і, быццам на капітанскім мосціку, праехацца па полі, горда паглядваючы, як недзе там побач нашы дзяўчаты гнуць спіны з сярпамі. А вечарам можна з гэткім абыякавым выглядам пры выпадку сказаць: