Эльза Триале - Iвета (на белорусском языке)

Iвета была мiлая, добрая i, на сваю бяду, прыгожая. Не было ў ёй нi кропелькi злосцi, як не знойдзеш i намёку на горыч у трапiчным плодзе папаi. Яна ветлiва абслугоўвала пакупнiкоў, а яе цярпенню, здавалася, не было мяжы. Заўсёды з усмешкай завiхалася яна за прылаўкам, i ў гэтай натуральнай, непадробнай усмешцы не было нiчога ад пастаўленай гандлярскай ухмылачкi. З любоўю, пяшчотай адносiлася яна i да бацькi - высокага худога мужчыны, хворага на страўнiк, i да мацi - рухавай мажнай кабеты, якая вечна задыхалася ў сваiм цесным гарсэце. Мацi была трохi бесталковая i мiтуслiвая, затое бацька любiў парадак i, за што нi браўся - усё даводзiў да ладу.

Бацькi не вельмi турбавалiся пра паводзiны дачкi ў вольны час - i так яна, бедная, не зведала маладосцi з-за гэтай вайны, дык цi варта пазбаўляць яе хоць нямногiх забаў, якiя яна можа сабе дазволiць...

Таму дома дзяўчына вечарамi не сядзела, а бацькi не пыталiся, куды яна ходзiць i з кiм бавiць час. Суседзi, праўда, прыкмячалi, што Iвета заўсёды вяртаецца ў самы апошнi момант перад каменданцкай гадзiнай, i лiчылi яе не вельмi сур'ёзнай дзяўчынай. Гэтыя бясконцыя перашэптваннi ў садку, гэтыя два ценi на белай сцяне крамы... Што тут гадаць, хiба гэта да твару прыстойнай дзяўчыне - думалi i гаварылi суседзi...

Пачуўшы, як пстрыкае ключ у замку, мацi падавала голас: "Гэта ты, Iвета? Зайдзi пацалуй нас".

Iвета заходзiла ў спальню бацькоў, там было душнавата i пахла чымсьцi такiм знаёмым! Гэты пах Iвета памятала з самага маленства, калi, бывала, тата з мамай у нядзелю маглi паляжаць у пасцелi пазней i клалi яе памiж сабой на шырокi ложак. Фiранкi былi шчыльна завешаныя, i толькi на тумбачцы гарэў начнiк пад сiнiм абажурам. На крэслах валялася знятая адзежа, стары халат, з якiм бацька нiяк не хацеў развiтвацца, - нiшто так добра не грэе, як старыя рэчы, - мамiна бялiзна... На тумбачцы каля бацькi ляжалi яго пазалочаныя акуляры, кнiжка i мноства пакецiкаў i бутэлечак з лякарствамi. Яго залаты кiшэнны гадзiннiк вiсеў на сцяне ў туфлiку, якi Iвета вышыла яшчэ тады, калi ледзьве навучылася трымаць iголку ў руках. Гадзiннiк падвешвалi да пяткi, а ланцужок хаваўся ў носiку туфлiка. Ля галавы мацi на мармуровай плiтцы тумбачкi ляжалi шпiлькi для валасоў, грабеньчыкi, пярсцёнкi i маленькi гадзiннiчак, якi цiкаў сабе ў мёртвай цiшынi каменданцкага часу. Тут, у спальнi, можна было адпачыць па-сапраўднаму. Тут мацi здымала гарсэт, а бацька мог пакрактаць ды паскардзiцца на боль у страўнiку. Тут душа знаходзiла спакой, калi было асаблiва цяжка. Тут нарадзiлася Iвета. Тут з боку на бок варочаўся бацька, калi не мог у канцы месяца звесцi рахункi. Тут на маленькiм квяцiстым дыванку перад ложкам Iвета гуляла, пакуль мама апраналася. А вось гэтае люстэрка на трохстворкавай палiраванай шафе бачыла, як краўчыха прымярала Iвеце сукенку i як падрастала, сталела Iвета...

Iвета прысаджвалася з краю ложка, i трэба было быць сляпым, як гэта i здараецца з бацькамi, каб не бачыць, якой узбуджанасцю свяцiўся яе твар, як блiшчалi яе вочы, як цудоўна выглядалi яе губы, з якiх сцерлася памада, як безабаронна i спакуслiва гарэлi яе шчокi...

- Ну што, развеялася трохi? - пытаўся бацька, худы, доўгi, нiбы шост; твар яго бялеў сярод белых падушак. А мацi тым часам цмокала дачку ў абедзве шчакi. На яе яшчэ бялявых валасах была сетка, а фланелевая кашуля на мажным целе нагадвала бурдзюк з вадой.

Iвета пераказвала змест вячэрняга фiльма i апошнiя гарадскiя плёткi пра канец вайны, пра ад'езд цi прыезд немцаў...

- Сёння ангельцы перадавалi... - пачынаў бацька.

А мацi скардзiлася, што тата зусiм галаву страцiў з гэтым радыё... тым больш маючы такiх суседзяў... Ды што там суседзi, калi кожны прахожы можа ўдаць...

Iвета iшла на кухню, гатавала там чай, падавала яго на падносе разам з пячэннем i цукеркамi, што заставалiся ад кiно. Потым яна выключала святло, а мацi ўсё павучала бацьку, што трэба быць больш абачлiвым i асцярожным, а то вунь кожны дзень забываецца завешваць вокны ў сваёй канторцы, i ўсё iдзе да таго, што немцы такi паласануць з аўтамата калi-небудзь па акне...

Iвета выходзiла з бацькоўскай спальнi i шчыльна зачыняла за сабой дзверы. I тады ў цемры чуўся бацькаў голас:

- Слухай, мацi, а цi не здаецца табе, што наша дачка з кожным днём прыгажэе...

- У нас з табой не дачка, а золата, - шаптала мацi ў адказ, - i прыгожая, i добрая, i пяшчотная... Але пара спаць, бацька. Дабранач...

Iвета хуценька раздзявалася i клалася спаць. Хацелася хутчэй заплюшчыць вочы i хоць у думках зноў апынуцца на спатканнi. Учора яе праводзiў П'ер, сёння - Жак... А зрэшты, якая рознiца? П'ер цi Жак або яшчэ хто-небудзь - усе яны добра паводзяць сябе, паважаюць яе, i яна iм жадала толькi дабра...