Вогт Ван - Пачвара (на белорусском языке)

А.Э.Ван-Вогт

Пачвара

Пераклала Лiна Каўрус

На вышынi чвэрцi мiлi вялiзны зоркалёт павiс над горадам. Унiзе ўсё насiла сляды касмiчнай спустошанасцi. Павольна апускаючыся ў энергетычнай гандоласферы, Iнэш заўважыў, што будынкi ўжо пачалi развальвацца ад часу.

- Нiякiх слядоў ваенных дзеянняў. Нiякiх слядоў... - штохвiлiнна паўтараў нежывы механiчны голас.

Iнэш перавёў настройку.

Дасягнуўшы паверхнi, ён адключыў поле сваёй гандолы i апынуўся на акружаным сценамi зарослым участку. Некалькi шкiлетаў ляжала ў высокай траве перад будынкам з абцякальнымi iмклiвымi лiнiямi. Гэта былi шкiлеты доўгiх двухрукiх i двухногiх стварэнняў; чэрап кожнага трымаўся на верхнiм канцы тонкага спiннога хрыбта. Усе касцякi яўна належалi дарослым асобiнам i здавалiся цудоўна захаванымi, але, калi Iнэш нагнуўся i крануў адзiн з iх, цэлы сустаў рассыпаўся ў парахню. Выпрастаўшыся, ён убачыў, як Ёал прызямляецца паблiзу. Пачакаўшы, пакуль гiсторык выберацца са сваёй энергетычнай сферы, Iнэш папытаўся:

- Як па-вашаму, варта паспрабаваць наш метад ажыўлення?

Ёал здаваўся заклапочаным.

- Я распытваў усiх, хто ўжо спускаўся сюды ў зоркалёце, - адказаў ён. Нешта тут не так. На гэтай планеце не засталося жывых iстот, не засталося нават насякомых. Перш чым пачынаць якую-небудзь каланiзацыю, мы павiнны высветлiць, што тут адбылося.

Iнэш змоўчаў. Падзьмуў слабы ветрык, зашалясцеў лiстотай у кронах гайка непадалёк ад iх. Iнэш зiрнуў на дрэвы. Ёал кiўнуў.

Так, раслiннасць не пацярпела, аднак раслiны, як правiла, рэагуюць зусiм iнакш, чым актыўныя формы жыцця.

Iх перапынiлi. З прыёмнiка Ёала прагучаў голас:

- Прыкладна ў цэнтры горада выяўлены музей. На яго даху - чырвоны маяк.

- Я пайду з вамi, Ёал, - сказаў Iнэш. - Там, магчыма, захавалiся шкiлеты жывёлiн i разумных iстот на розных стадыях эвалюцыi. Дарэчы, вы не адказалi мне. Цi збiраецеся вы ажыўляць гэтыя iстоты?

- Я пастаўлю пытанне на абмеркаванне савета, - павольна прамовiў Ёал, але, мне здаецца, адказ не выклiкае сумненняў. Мы абавязаны ведаць прычыну гэтай катастрофы. - Ён апiсаў няпэўны паўкруг адным з сваiх шчупальцаў i як бы сам сабе дадаў:- Зразумела, дзейнiчаць трэба асцярожна, пачынаючы з сама раннiх ступеняў эвалюцыi. Адсутнасць дзiцячых шкiлетаў паказвае, што гэтыя iстоты, вiдаць, дасягнулi iндывiдуальнага бяссмерця.

Савет сабраўся на агляд экспанатаў. Iнэш ведаў - гэта пустая фармальнасць. Рашэнне прынята - яны будуць ажыўляць. Апроч усяго iншага, яны былi заiнтрыгаваныя. Сусвет бязмежны, палёты праз космас доўгiя i нудныя, таму, спускаючыся на невядомыя планеты, яны заўсёды з хваляваннем чакалi сустрэчы з новымi формамi жыцця, якiя можна ўбачыць на свае вочы, вывучыць.

Музей быў падобны на ўсе музеi. Высокiя скляпенiстыя столi, прасторныя залы. Пластмасавыя фiгуры дзiўных звяроў, мноства прадметаў - iх было занадта многа, каб усе агледзець i зразумець за такi кароткi час. Эвалюцыя невядомай расы была пададзена паслядоўнымi групамi рэлiквiй. Iнэш разам з усiмi прайшоў па залах. Ён з палёгкай уздыхнуў, калi яны нарэшце дабралiся да рада шкiлетаў i мумiй. Схаваўшыся за сiлавым экранам, назiраў, як спецыялiсты-бiёлагi дастаюць мумiю з каменнага саркафага. Цела мумii было перабiнтавана палосамi матэрыi ў некалькi столак, але бiёлагi не сталi раскручваць сатлелую тканiну. Рассунуўшы яе, яны, як звычайна рабiлася ў такiх выпадках, узялi пiнцэтам толькi абломак чарапной каробкi. Для ажыўлення прыдаецца любая частка шкiлета, аднак найлепшыя вынiкi, сама дасканалую рэканструкцыю даюць некаторыя ўчасткi чэрапа.

Галоўны бiёлаг Хамар растлумачыў, чаму яны выбралi менавiта гэтую мумiю:

- Для захавання цела яны скарысталi хiмiчныя рэчывы, якiя сведчаць пра зародкавы стан хiмii. Разьба ж на саркафагу гаворыць пра прымiтыўную цывiлiзацыю, незнаёмую з машынамi. На гэтай стадыi патэнцыяльныя магчымасцi нервовай сiстэмы наўрад цi былi асаблiва развiтыя. Нашы спецыялiсты па мовах прааналiзавалi запiсы гаворачых машын, устаноўленых ва ўсiх раздзелах музея, i, хоць моў аказалася вельмi многа - тут ёсць запiс гутарковай мовы нават той эпохi, калi гэтая iстота была жывая, - яны без цяжкасцi расшыфравалi ўсе паняццi. Цяпер унiверсальны перакладнiк настроены iмi так, што перакладзе любое наша пытанне на мову ажыўленай iстоты. Тое самае, зразумела, i з адваротным перакладам. Але, выбачайце, я бачу, першае цела ўжо падрыхтавана!

Iнэш разам з астатнiмi сябрамi савета пiльна сачыў за бiёлагамi: тыя замацавалi клямарамi вечка ўваскрашальнiка, i працэс пластычнага аднаўлення пачаўся. Ён адчуў, як усё ўсярэдзiне ў яго напружылася. Ён ведаў, што зараз адбудзецца. Ведаў напэўна. Пройдзе некалькi хвiлiн, i старажытны жыхар гэтай планеты падымецца з уваскрашальнiка i стане перад iмi твар у твар. Навуковы метад уваскрашэння просты i безадмоўны.