Эрнест Хемингуэй: Стары чалавек i мора (на белорусском языке)

- Што праўда, у мяне ёсць бусак, - сказаў ён. - Але якая ад яго карысць. Яшчэ ў мяне ёсць два вяслы i румпель, i кароткая дубiнка.

"Вось акулы мяне i адужалi, - падумаў ён. - Занадта я стары, каб iх батожыць да смерцi. Але буду iмкнуцца рабiць гэта, пакуль мецьму вёслы, дубiнку i румпель".

Ён зноў сунуў рукi ў гаючую ваду. Бралася на вечар, зараз ён бачыў толькi мора ды неба. Вецер быў мацнейшы, як раней, i тут ён стаў спадзявацца, што неўзабаве ўгледзiць сушу.

- Ты стамiўся, старэча, - сказаў ён. - Уся твая iстота стамiлася.

Акулы атакавалi яго толькi перад самым свiтанкам.

Стары чалавек убачыў карычневыя плаўнiкi ўздоўж таго шырокага следу ў вадзе, якi ўтварала рыбiна. Акулы не проста рыскалi, учуўшы рыбiн пах, а напралом бок у бок шыбавалi да чоўна.

Ён заклiнiў стырно, замацаваў шкот i пацягнуўся па дубiнку, што ляжала пад кармой. То быў адпiлаваны ад зламанага вясла кавалак дзяржальна даўжынёю футаў два з паловай. Ён мог яго ўжыць толькi адною рукою, бо вясло мела адмысловую ручку, за якую ён i ўхапiўся ды стаў размiнаць пальцы правай рукi, здымаць з iх здранцвеласць, назiраючы, як наблiжаюцца акулы. Абедзве яны былi gаlaпоs.

"Няхай першая добра возьмецца за рыбiну, а тады я гваздану ёй па кончыку носа або па кумпалу, па самай макаўцы", - вырашыў стары чалавек.

Дзве акулы падплылi разам, i, убачыўшы, як найблiжэйшая да яго разявiла пашчу i ўсадзiла зубы ў срэбраны бок рыбiны, ён высока падняў дубiнку i трахнуў што было моцы па макаўцы ейнай шырокай галавы. Стары чалавек адчуў усё роўна як гумавую трываласць скуры, калi палка апусцiлася на акулаву галаву. I яшчэ ён адчуў цвёрдасць косцi i заехаў зноў, на гэты раз па кончыку носа, калi акула адлiпла ад рыбiны i слiзганула ўнiз.

Другая акула ўжо завiтвала сюды, а потым знiкла, але зараз з'явiлася iзноўку, шырока разявiўшы пашчу. Стары чалавек мог бачыць белыя шматкi рыбiнага мяса, што вывальвалiся з ейнае пашчы. Накiнуўшыся на рыбiну, акула сцяла скiвiцы. Ён размахнуўся i стукнуў палкай, але трапiў толькi па галаве. Акула, зiрнуўшы на яго, iрванула кавалак мяса. Стары чалавек замахнуўся зноў, калi акула слiзганула ўбок праглынуць тое, што ўхапiла, i адчуў трывалую цвёрдую гуму.

- Падыдзi сюды, gаlano, - сказаў стары чалавек. - Давай, падыходзь зноў.

Акула памкнула да марлiна, i стары чалавек гваздануў па ёй, калi тая ўжо закрыла пашчу. Ён лупануў з уся сiлы, падняўшы дубiнку як найвышэй. На гэты раз ён адчуў косць каля асновы мозгу i зноўку стукнуў па ёй. Акула ж, млява адарваўшы ад рыбiны кавалак мяса, слiзганула ўнiз.

Стары чалавек пiльнаваў, калi акула выплыве, але нiводная не паказалася. Пасля ён угледзеў, як адна з iх кружыць ля паверхнi. Плаўнiка другой не было вiдаць.

"Я i не спадзяваўся забiць iх, - падумаў ён. - У свой час я здатны быў зрабiць гэта. Але моцна паранiў абедзвюх, цяпер i яны пачуваюцца досыць кепска. Калi б я мог узяцца за дубiнку аберуч, дык першую забiў бы напэўна. Нават цяпер", - падумаў ён.

Яму не хацелася пазiраць на рыбiну. Ён ведаў, што аж палова яе знiшчана. Сонца зайшло, пакуль ён змагаўся з акуламi.

- Хутка будзе цёмна, - сказаў ён. - I тады я павiнен убачыць сполыск Гаваны. Калi я заплыў надта далёка на ўсход, то ўгледжу агнi аднаго з новых пляжаў.

"Наўрад цi я зараз заплыў занадта далёка, - падумаў ён. - Спадзяюся, нiхто там асаблiва не хвалюецца. Вядома, апроч хлопчыка. Але ведаю, ён упэўнены, што я вярнуся. Шмат якiя дарослыя рыбакi будуць непакоiцца. I многiя iншыя таксама, - дадаў ён у думках. - Я жыву ў добрым горадзе".

Ён быў не ў стане больш гутарыць з рыбiнай, анi, занадта жудасна была тая абгрызена. Але ў галаву яму прыйшла думка, i ён сказаў:

- Напаловурыбiна! Або: рыбiна, як цябе звалi раней? Я шкадую, што забраўся гэтак далёка. Я не збярог цябе i зруйнаваны сам. Але за свой век мы забiлi багата акул - ты i я, i мноства знявечылi. Колькi табе давялося ўходаць, старэча-рыбiна? Нездарма ж ты маеш гэтую пiку на сваёй галаве.

Яму падабалася думаць пра марлiна, як той расправiўся б з акулай, калi б вольна плаваў у моры. "Мне варта было адсячы ад яго дзюбу, каб ёю бiцца з акуламi", - падумаў ён. Але ж не было нi сякеркi, нi нажа.

"Калi б я што-небудзь меў ды патрапiў прымацаваць дзюбу да рукаяткi вясла, якая гэта была б зброя! Тады б мы пазмагалiся разам. А што ты будзеш рабiць, калi яны прыплывуць уначы? Што ж ты можаш рабiць?"

Змагацца з iмi, - адказаў ён. - Пакуль не сканаю.

Але ў тым змроку, калi не было нi сполыску, нi агнёў, адно вецер, што напiнаў ветразь, безупынна i нязменна, яму раптам здалося, што ён памёр. Ён склаў рукi разам, прыцiснуў далонь да далонi. Яны не былi мёртвыя, i ён мог адчуць боль жыцця, папросту сцiскаючы i расцiскаючы свае далонi. Ён прыхiлiўся спiнай да кармы i ўпэўнiўся: ён не мёртвы. Ягоныя плечы сказалi яму пра гэта.