Владимир Орлов - Гамсахурдзiя - наш чалавек (на белорусском языке)

Уладзiмiр Арлоў

Гамсахурдзiя - наш чалавек

На плоце наклеены нясьвежы нумар газэты "Правда". Друкаваны орган прыпыненай партыi абураецца, што мумiю правадыра хочуць вынесьцi з маўзалею й па-хрысьцiянску аддаць зямлi побач з магiлаю мацi. Аргуманты па-бальшавiцку грунтоўныя: вось памруць, маўляў, Мiхаiл Сяргеевiч з Раiсай Максiмаўнай, i заманецца некаму пахаваць iх на Стаўрапольшчыне, каля магiлы мацi былога генсека... Мiж тым, прэзыдэнт не вылазiць з тэлевiзара, прэзыдэнцiха ўчора паведамляла народу, што "передвижники внесли большой вклад в искусство", а прэзыдэнтава мацi днямi яшчэ сядзела на лавачцы пры сваёй сьцiплай стаўрапольскай хацiнцы, казала тэлегледачам, што Мiша быў актыўны камсамолец, i таксама памiраць нiбыта не зьбiралася.

А можа, "Правда" нешта ведае?..

Карацей, думай, што хочаш.

Побач з газэцiнаю матляецца аб'яўка: з 30-га маршрутная таксоўка ў аэрапорт хадзiць ня будзе ў сувязi з паломкаю. А сёньня толькi 25-га. Адкуль вядома, што акурат празь пяць дзён маршрутка паламаецца - загадка.

Але ўсё гэта драбяза.

Вось праблема, вартая iнтэлiгентнага мужчыны: дзе я знаходжуся?

Вакол кiпарысы, горы, жанчыны й гандлёвыя кропкi Абхаскай Савецкай Сацыялiстычнай Рэспублiкi, якая ўваходзiць у склад СССР. Але адначасова яна ўваходзiць i ў Рэспублiку Грузiю, якая ў СССР не ўваходзiць.

Ёсьць толькi адзiн спосаб дабраць тут нейкага сэнсу. Яго завуць Бора Гальперашвiлi. Гэты абхаскi жыд, здаецца, нiколi ня быў нi акцябронкам, нi пiянэрам, не вучыўся нi ў школе, нi ў ВНУ, а ад нараджэньня, паблiскваючы заплылымi тлушчам разумнымi вочкамi, стаяў за стойкаю аднаго з прыморскiх пiцундзкiх бараў зь непрэтэнцыёзнаю назваю "Бар".

З Борам мы пазнаёмiлiся яшчэ на досьвiтку перабудовы, калi аднойчы так заўзята падтрымлiвалi дэмакратычныя працэсы, што потым давялося падтрымлiваць нас. Тады, памятаецца, пляшка цынандалi каштавала ў "Бары" два рублi, а гарачы сакаўны хачапуры - сорак капеек.

Час не спрыяе чульлiвасьцi, i мы з Борам сустракаемся па-мужчынску стрымана. Памiж намi адбываецца першы дыялёг.

- Господин Боря, - кажу я, - изможденный организм жаждет бутылочку цинандали и один хачапури.

- А что, дорогой, - пытаецца "господин Боря", - Белоруссия тоже отделилась?

- А как же, - адказваю я, падазрона пазiраючы на загадзя адкаркаваную пляшку без налепкi, а потым на Бору.

Спакойна вытрымаўшы мой позiрк, Бора цiкавiцца:

- А какая у вас будет валюта?

- Драньки и майсюки, - не змаргнуўшы, адказваю я.

- Интересные названия, - з павагаю кажа Бора.

- Причем, в одном драньке будет 99 майсюков, - помсьлiва дадаю я.

Бора настолькi ўражаны складанасьцю нашай грашовай сiстэмы, што хавае адкаркаваную пляшку без апазнавальных знакаў i адкаркоўвае новую, з налепкай.

- А почему 99, а не 100?

- Потому, что один уже есть.

Гэта мая дробная помста за таямнiцу Абхаскай ССР. Няхай ведае, што й мы ня ў рэшаце яешню смажым.

З пляшкаю залацiстага цынандалi за восем рублёў, з хачапуры амаль бяз сыру й бяз масла, затое за траячку, i зь фiлiжанкаю з адбiтым вушкам (шклянкi ў Абх.ССР цi ў незалежнай РГ ужо скончылiся) я йду да мора й выбiраю сабе абгладжанае хвалямi й выкiнутае ўрэшце на бераг бервяно.

Шторм быў учора. Сёньня зялёныя хвалi ласкава лiжуць бераг. Раз-пораз пенлiвы язык мора дастае да самага бервяна. Тады каменьчыкi ўспыхваюць i пералiваюцца рознымi колерамi, ды хутка зноў робяцца шаравата-аднатоннымi, i толькi рэдкi зь iх не губляе свае барвы.

Зьверху грэе сонца, зьсярэдзiны - цынандалi, зьнiзу - утульнае цёплае бервяно. Магчыма, яго кiнулi ў хвалi турэцкiя працоўныя, каб дапамагчы працоўным незалежнае РГ (цi Абх. ССР) пераадолець энэргетычны крызыс, якi змушае на ўсiм гэтым абшары (незалежна ад уваходжаньня цi неўваходжаньня ў СССР) з 12-цi да 17-цi вырубаць электрычнасьць.

Але выпiць першую фiлiжанку за турэцкiх працоўных я не магу. Бо ў такiм разе мне нiколi не даруе беларускi паэт, прозьвiшча якога я беспардонна выкарыстаў у размове з Борам Гальперашвiлi.

Першыя глыткi я п'ю за Лёню Дранько-Майсюка. Цяпер мяне грэе ня толькi сонца, бервяно й цынандалi, але i ўспамiн пра Лёню. Гэта ён, Лёня, напiсаў мне на сваёй апошняй кнiжцы аўтограф:

Валодзя, дружа, жарты - жартамi,

Ды трэба й гэткага чакаць,

Што будзем хутка з парыжанкамi

Па-беларуску размаўляць.

Я ня супраць. Праўда, парыжанак мне хочацца замянiць на фiлiжанкi. Тады атрымаецца больш сьцiпла й блiжэй да жыцьця...

Палiтыка на гэтай блаславёнай зямлi прысутнiчае сёньня ва ўсiм, нават у цынандалi.