Мопассан Де: У моры (на белорусском языке)

Гi дэ Мапасан

У моры

Пераклад: Змiцер Колас

Анры Сэару

Надоечы ў газетах можна было прачытаць такiя радкi:

Булёнь-сюр-Мэр, 22 студзеня. - Нам падаюць: "Насельнiцтва нашых узбярэжных раёнаў, якое так папакутавала апошнiя два гады, прыгнечана новым жахлiвым няшчасцем. Пры ўваходзе ў гавань рыбацкае судна, якiм кiраваў яго ўладальнiк Жавэль, было адкiнута на захад i раструшчана аб скалы каля хвалярэза дамбы.

Нягледзячы на намаганнi ратавальнага судна i на выкiнутыя канаты, чацвёра рыбакоў i юнга загiнулi.

Непагадзь трывае. Небяспека новых стыхiйных няшчасцяў застаецца".

Хто гэты судаўладальнiк Жавэль? Цi не брат аднарукага?

Калi гэты небарака, якi быў знесены хвалямi i, вiдаць, загiнуў пад рэшткамi свайго разбiтага на трэскi карабля, i ёсць той, пра каго я думаю, дык васемнаццаць гадоў таму ён быў сведка другой драмы, таксама простай i жахлiвай, як i ўсе векапомныя трагедыi ў моры.

Жавэль-старэйшы быў тады ўладальнiкам траўлера. Траўлер - гэта выдатнае судна, найлепшым чынам прыстасаванае для рыбацтва. Моцна збудаваны, так што яго не страшыць нiякая непагадзь, з пукатым сподам, ён гайдаецца на хвалях i заўсёды, як корак, застаецца на паверхнi. Пад бясконцымi ўдарамi рэзкiх, салёных вятроў Ла-Манша ён нястомна працуе ў моры, на надзьмутых ветразях цягнучы збоку вялiзную сетку, якая шкрабе дно акiяна, адрывае i валочыць за сабой усялякiх жывёлiн, што паснулi сярод скал, пляскатых рыб, што папрытульвалiся да жвiру, цяжкiх крабаў з крукастымi клюшнямi, гамараў з вострымi вусамi.

Калi дзьме не вельмi моцны вецер i спакайнеюць хвалi, судна пачынае ловы. Яго сетка, умацаваная на доўгай, абабiтай бляхаю жардзiне, спускаецца на двух канатах, якiя слiзгочуць па калаўротах з абодвух канцоў судна. I траўлер, дрэйфуючы па волi ветру i плынi, цягне за сабой гэтую прыладу, якая пустошыць i вынiшчае марскiя нiвы.

На борце разам з Жавэлем былi яго малодшы брат, чатыры рыбакi i юнга. Калi выходзiлi з Булонi на ловы, стаяла яснае надвор'е.

Аднак неўзабаве ўзняўся вецер, i яго шалёныя шквалы прымусiлi траўлер кiнуцца наўцёкi. Яны падышлi да берагоў Ангельшчыны, але ўздыбленае мора абрушвалася на скалы, кiдалася на сушу, i ўвайсцi ў гавань магчымасцi не было. Невялiчкае судна зноў выйшла ў мора i вярнулася да берагоў Францыi. Навальнiца па-ранейшаму не давала магчымасцi прайсцi мiж молаў, яна агарнула пенай, грукам i небяспекай усе падыходы да якога-колечы прыстанку.

Траўлер iзноў павярнуў назад, закуляўся па марскiх валах, загайдаўся, захiстаўся, захлынаючыся пад моцнымi ўдарамi хваляў, але, не зважаючы на гэта, бадзёры, звыклы да бур, якiя яго часам прымушалi па пяць-шэсць дзён блукаць мiж дзвюх суседнiх краiн, не маючы магчымасцi прыстаць да якога-небудзь берага.

Нарэшце, калi судна было ў вольным моры, ураган утаймаваўся, i, хоць хвалi былi яшчэ даволi высокiя, гаспадар загадаў закiнуць сетку.

I вось вялiзная рыбацкая прылада была перакiнута цераз борт, i рыбакi двое на носе i двое на карме, - круцячы калаўроты, пачалi выпускаць канаты, якiя яе трымалi. Раптам сетка даткнулася да дна, малодшы Жавэль, якi стаяў на носе i кiраваў спускам сеткi, пахiснуўся, i яго рука апынулася памiж канатам, якi на хвiлiну аслабiўся ў момант штуршка, i калаўротам, па якiм той слiзгаў. Жавэль зрабiў адчайнае намаганне, спрабуючы другой рукой падняць канат, але сетка ўжо адышла, i напяты канат не паддаваўся.

Скурчыўшыся ад болю, ён пачаў крычаць. Усе збеглiся. Старэйшы брат пакiнуў стырно. Усе налеглi на канат, намагаючыся выслабанiць зацiснутую руку. Але ўсё было дарэмна. "Трэба рэзаць", - сказаў адзiн матрос i выняў з кiшэнi доўгi нож, якi мог бы за два ўдары выратаваць руку малодшаму Жавэлю.

Але рэзаць канат азначала згубiць сетку, а сетка каштавала грошай, шмат грошай - паўтары тысячы франкаў; i належала яна Жавэлю-старэйшаму, якi шанаваў свой набытак.

З сэрцам, поўным роспачы, ён крыкнуў: "Не, не рэж, чакай! Зараз, я павярну бокам да ветру". Ён пабег да стырна i рэзка павярнуў яго.

Але судна падпарадкоўвалася з вялiкаю цяжкасцю, паралiзаванае сеткай, яно страцiла рухавасць, i, акрамя таго, яго несла ветрам i плынню.

Сашчапiўшы зубы, Жавэль-малодшы ўкленчыў, вочы яго блукалi. Ён маўчаў. Зноў падбег старэйшы брат, з апаскай зiрнуў на нож у матроса: "Чакай, чакай, не рэж! Трэба кiнуць якар!"

Якар быў кiнуты, увесь ланцуг выпушчаны, тады пачалi круцiць калаўрот, каб паслабiць канаты, што трымалi сетку. Нарэшце яны паслаблi, i змярцвелая рука ў скрываўленым ваўняным рукаве была вызваленая.