Сяргей Пясецкі - Каханак Вялікай Мядзведзіцы

Раніцай мяне разбудзіла малодшая з сясцёр Трафіды — Янінка. Гэта была дзівосная дзяўчынка; мела гадоў 12, але выглядала паважнай, нібы дарослая. Часам яна задавала такія нечаканыя пытанні, што цяжка было адразу знайсці адказ.

— Хадзіце снедаць, бо сонейка ўжо шчыруе! — звярнулася да мяне.

Я папрасіў яе, каб прынесла ручнік і мыла. Затым пайшоў агародамі да рачулкі. Дзяўчынка пацягнулася за мной.

— Ідзі дахаты… Я зараз прыйду…

— А я тут пасяджу сабе… Я не буду глядзець… Гэта мяне ўвогуле не цікавіць… Юзік мяне ніколі не гоніць… Гэта нядобра — крыўдзіць меншых.

— Сядзі, сядзі… Якая ты яшчэ неразумная!

— Гэта і добра. Каб усе былі мудрымі, дык павар’яцелі б.

Пакінуўшы дзяўчынку пад вярбой, я пайшоў уніз, па плыні рэчкі. Выкупаўся і вярнуўся назад. Янінка дрэпала побач. Праз хвіліну я пачуў:

— Гэлька казала, што вы бедны.

— Чаму?

— Бо не маеце ні мамы, ні брата, ні сястры…

— Але ў мяне ёсць Юзік.

— Ну так… Але сястры не маеце!

— У мяне ёсць ты.

Хвілінку падумаўшы, сказала:

— Але вы мяне не кахаеце!

— Бо ты малая і неразумная… Калі вырасцеш, буду кахаць цябе… Ды і не я адзін, а яшчэ шмат хлопцаў.

Памаўчаўшы, нечакана прагаварыла:

— Я начыхаць хацела на іх!

Гэты выраз яна, напэўна, чула ад старэйшых дзяўчат.

У пакоі мяне чакала Гэля — старэйшая з сясцёр Юзіка, досыць ладная васемнаццацігадовая дзяўчына, бландзінка. Яна была поўнай процілегласцю Янінкі: тая ніколі не смяялася, а Гэля пры кожным выпадку залівалася галасістым смехам да слёз, часам беспадстаўна.

Гэля прынесла мне гарбаты ў чайніку, хлеб, масла і вясковы сыр.

— Калі ласка, снедаць. Я чакала пана, бо хачу ісці ў сад.

— А дзе Юзік?

— Пайшоў у горад. Зараз вернецца. Загадаў не будзіць пана. Але як гэта можна: столькі часу не есці!

Неўзабаве Гэля выйшла ў сад, а я застаўся ў памяшканні з Янінкай. Піў гарбату, дзяўчынка ж залезла на канапу, падкурчыла ногі і, упершыся даланёй у шчаку, упарта ўзіралася мне ў твар.

— Чаго так углядаешся?

— Пан падобны на зайца.

— На зайца?

— На малога зайца… Я бачыла, як ён еў капусту… Юзік злавіў яго і прынёс. Ён варушыў мордачкай таксама, як пан…

Янінка пачала паказваць носам і шчокамі.

— А ты падобна на сароку.

— Няўжо?..

— Так. Сарока сядзе на плоце і… галоўкай улева, галоўкай управа — за людзьмі цікуе.

— He, гэта не так. Яна не цікуе.

— А што яна робіць?

— Яна «камбінуе».

— Што камбінуе?

— Усялякія рэчы. Хіба я ведаю. Я чула розныя апавяданні, як сарокі між сабой пра людзей балбочуць.

Маці паклікала Янінку на кухню, а я застаўся адзін. Хадзіў узад і ўперад па вялікім пакоі. Перад сабой у вакне я бачыў, як па вуліцы доўгай, часам у некалькі радоў, шарэнгай цягнуцца сялянскія вазы. Прыгадаў, што сёння ў мястэчку кірмаш.

Я закурыў папяросу і ўсеўся на крэсла ля вакна, якое ад саду аддзяляў вузкі пераход на двор. Бачыў, як Гэля абірала яблыкі, стоячы на прыстаўленай да яблыні драбіне, і складвала іх у вялікі кош, які трымала перад сабой, абапёршы яго на прыступку. Доўга назіраў за ёй праз вазонніцы расстаўленых на падваконніку кветак.

Пачуў, як фортка ў браме адчынілася. Я падумаў, што гэта Юзік вяртаецца дахаты. Прыціскаючыся тварам да шыбіны, выглянуў на падворак. Убачыў там мужчыну гадоў 32, які крочыў па двары ў цёмна-сінім гарнітуры, лакерках, белым, з палакіраваным брыльком, картузе. У руцэ ён трымаў ляску, якой пры хадзьбе пастукваў па нагавіцах. Меў вельмі правільны твар. Яго ўпрыгожвалі чорныя вусікі, але псавалі вочы, якія зіркалі па баках.

«Што за цаца?» — падумаў я.

Тады я не здагадваўся, што гэты чалавек у будучым зробіць шмат прыкрых спраў мне і маім сябрам.

З нейкай камічнай грацыяй, адначасова галавой, картузам і ляскай незнаёмы схіліўся перад Гэляй і штосьці сказаў. Дзяўчына павярнула да яго галаву, і яе твар расквітнеў вясёлай усмешкай… Мне зрабілася прыкра. Хоць не быў закаханы ў Гэлю, але палюбіў яе як сястру свайго сябра і як сімпатычную дзяўчыну.

Незнаёмы ўвайшоў у сад і, стоячы каля драбіны, нешта гаварыў Гэлі. Яна смяялася, ківаючы галавой, якую ўпрыгожвала вялікая доўгая каса, штосьці адказвала яму.

«Буркуюць галубкі!» — амаль са злосцю падумаў я.

У нейкі момант заўважыў, што незнаёмы, падняўшы ўгару руку, правёў далоняй па лытцы дзяўчыны. Мне зрабілася горача. Убачыў, як Гэля хутка зіркнула на вокны хаты і пасля саскочыла з драбіны. Яна стаяла з чырвоным тварам і нешта хутка казала свайму кавалеру. Я не заўважыў, каб яна на яго разгневалася: напэўна, рабіла яму вымову за «нетактоўнасць», а магчыма, і за… неасцярожнасць?