Сяргей Пясецкі - Каханак Вялікай Мядзведзіцы

Гэля з кошыкам яблыкаў накіравалася да хаты, а яе залётнік, узяўшыся ў бакі, з усмешкай глядзеў ёй услед. Пасля з размаху працяў паветра ляскай і рушыў да брамы.

Я пачаў хадзіць па пакоі. Затым, падышоўшы да вакна, якое выходзіла на вуліцу, убачыў, што мужчына з ляскай стаіць на процілеглым баку вуліцы і аглядае мінаючыя яго вазы. Тады ж я ўбачыў Юзіка, які, спяшаючыся, ішоў па вуліцы. Мужчына з ляскай падаўся насустрач. Яны прывіталіся і некалькі хвілін размаўлялі. Потым развіталіся. Юзік пачаў перасякаць вуліцу, кіруючыся да сваёй хаты.

Ён зайшоў у памяшканне.

— Ужо падняўся?

— Даўно.

— Я крыху затрымаўся. Клопаты з жыдамі! Забраў у іх грошы за работу і аддаў хлопцам… Заўтра ў дарогу. Нам падрыхтоўваюць тавар…

Ён выняў з кішэні дзве залатыя дзесяцірублёўкі і падаў мне.

— Трымай два гузікі… Гэта твой першы заробак… Плюнь на шчасце!..

Я ўзяў грошы. Дзесяць рублёў хацеў пакінуць Юзіку, каб той аддаў сваёй матцы на маё ўтрыманне: бо жыў і харчаваўся разам з імі, але ён не пажадаў прыняць. Адказаў, што ўсё ўжо дамоўлена і мы будзем рахавацца пазней, калі болей зараблю.

Потым я запытаўся ў Юзіка пра мужчыну з ляскай, якога бачыў разам з ім на вуліцы. Юзік рассмяяўся.

— Гэта, браце, нумар!.. Адкуль яго ведаеш?

— He ведаю зусім… Бачыў толькі, як размаўляў з табой…

— Гэта Гэлькін нарачоны… He падабаецца ён мне, але дзяўчына ў яго ўтрэскалася… Што з бабай зробіш?..

— Ён таксама перамытнік?

— Так. Гэта Альфрэд Алінчук. Іх пяць братоў: Альфрэд, Альбін, Адольф, Альфонс і Амброжы. Усе на «А». I прозвішча на «А» — Алінчукі. За граніцу ходзяць толькі адны. Са зброяй ходзяць… Перамытнікі добрыя, але хлопцы дрэнь. Задзіраюць насы, халеры, і іншых хлопцаў за нішто маюць! У вялікіх паноў гуляюць, а ногі дзёгцем смярдзяць. Іх дзед смалакурню меў, а бацька дзёгцем і вупражжу гандляваў… Ну, няхай іх сабака задзярэ! Ідзём на рынак. Трэба ж табе боты купіць!

Я ўзяў шапку, і мы выйшлі з памяшкання на вуліцу.

Дабраліся да вялізарнага, як вокам сягнуць, пляца, застаўленага вазамі. Сярэдзіну рынка займаў вялікі аднапавярховы прастакутнік з крамаў. Па краях пляца таксама былі жыдоўскія крамкі, чайныя, заезджыя двары і рэстараны. Недалёка ад крамак знаходзіліся буданы вандроўных гандляроў і шаўцоў. Мы з цяжкасцю пракладвалі сабе дарогу ў шчыльным натоўпе.

Над усёй плошчай можна было б павесіць агромністую харугву Бахуса. Пілі ўсе. Пілі ўсюды. Пілі стоячы, лежачы, седзячы. Пілі на вазах, паміж вазамі і пад вазамі. Пілі мужчыны і жанчыны. Маткі паілі малых дзяцей, каб і яны пазабаўляліся на кірмашы; паілі і немаўлят, каб тыя не плакалі. Бачыў нават, як, задзёршы ўгару шчэлепы, п’яны селянін уліваў у конскае горла гарэлку з бутэлькі: вяртаючыся дахаты, ён хацеў пафарсіць перад усім «светам» хуткай яздой.

Праз нейкі час Трафіда завёў мяне ў будан да шаўца. Прывітаўшыся з гаспадаром, ён сказаў:

— Патрэбны боты. Але патрэбны, разумееш, каб ціп-топ і першы клас!.. Залаты тавар, залатая работа! Бо гэта для залатога хлопца за залатымі інтарэсамі хадзіць!

— Добра, — адказаў шавец. I, не здымаючы з латка боты, дастаў з-пад прылаўка куфэрак. Адтуль выцягнуў пару хромавых ботаў.

— Лепшых і ў Вільні не зробяць! Толькі ці падыдуць?

Я прымераў да нагі. Былі трохі велікаватыя, але Юзік параіў цесных не браць, бо надыходзіць зіма і можна будзе накручваць тоўстыя анучы.

— Колькі просіш за скокі? — запытаўся Трафіда ў шаўца.

— Пятнаццаць рублёў.

Юзік засмяяўся.

— Бачыш, Уладзік: залатое дно. Усё ўсюды за даляры і золата. Канада, пся крэў! Бутэлька гарэлкі каштуе срэбраны рубель, пляшка спірытусу залаты рубель, а за гэтыя «колы» пан майстар жадае пятнаццаць залатых хрусцікаў. I так кругом !

Боты мы старгавалі за дзесяць рублёў і адзін даляр. На дадатак пакінулі шаўцу мае старыя атопкі.

Задаволены Юзік аглядаў мае ногі.

— Аматарскае мастацтва, пся крэў! Сам англійскі кароль такіх колаў не мае!.. Можа, яшчэ штосьці хочаш купіць?

— Не.

— Ну і добра. Наступным разам купім табе гарнітурчык эф-эф. Прыбярэшся, як сам граф! Тут ужо я пастараюся! А боты трэба пакрапіць… на шчасце і каб добра насіліся! Ідзём да Гінты!

Мы абмінулі дзвюх дзяўчат, якія павольна крочылі каля латкоў з таварамі. Яны лускалі семкі і сплёўвалі лушчынне ва ўсе бакі. Адна была ў чырвонай сукенцы і зялёнай хустачцы на галаве. Другая — у зялёнай сукенцы і жоўтай хустачцы. У руках неслі вялікія скураныя сумкі з бліскучымі, нікеліраванымі замкамі. Дзяўчаты занадта смела, амаль з выклікам, зірнулі на нас.