Сяргей Пясецкі - Каханак Вялікай Мядзведзіцы

— Гэльцы і Маньцы нашае найніжэйшае ўшанаванне! — весела азваўся да іх Юзік.

— Нашых два!.. — адрэзала адна.

— Пашмараванні, — дабавіла другая.

— Што за яны? — запытаўся я ў Трафіды.

— Перамытніцы. Гэлька Пудзель і Маня Дзюньдзя.

— Дык і жанчыны ходзяць з кантрабандай?

— Яшчэ як! Некаторыя лепей фартуюць, чым хлопцы. Але іх няшмат. На ўсё мястэчка дзесяці не набярэцца. Ходзяць тыя, хто мае сваякоў за мяжой.

Мы наблізіліся да рэстарацыі Гінты. Перад уваходам віраваў натоўп хлопцаў з бутэлькамі ў кішэнях і руках. Дзверы ўсярэдзіну былі адчынены насцеж: адтуль разам з парам і тытунёвым дымам далятаў шум галасоў і воклічы п’яных.

Да нас падышоў Шчур. Бліскаючы вачыма і паказваючы жоўтыя зубы з-пад тонкіх вуснаў, ён халоднымі касцістымі пальцамі паціснуў нашыя далоні. I, сплёўваючы праз зубы на боты сялян, якія праходзілі побач нас, запытаў:

— Да Гінтулькі… ці што?

— Так.

— I я з вамі.

Шчур выглядаў дзівакавата. На галаве ён меў вялікую амерыканскую клятчатую шапку, а на шыі па-турэцку завязаную чырвоную хусцінку. Рукі заўсёды трымаў у кішэнях нагавіц. Ішоў ён перавальваючыся. Гэта быў растоўскі злодзей з цёмным і бурным мінулым. Увесь парэзаны нажамі, сам ніколі з нажом не раставаўся. Hi разу не прамінуў ні адной бойкі, нават заведама прайгранай.

Мы ступілі на патанаючы ў балоце падворак і праз цёмныя, жахліва смуродныя сенцы апынуліся ў вялікім пакоі. Спачатку нічога не мог разгледзець: усё знікала ў густым тытунёвым дыме. Ужо пазней я заўважыў некалькі столікаў з людзьмі. Былі гэта толькі перамытнікі.

Неспадзявана на процілеглым канцы залы зайграў гармонік, напаўняючы пакой гукамі старога расейскага марша. Гэтак гарманіст Антось — малы чалавечак, неакрэсленага ўзросту, з зеленаватым тварам і раскудлачанымі ва ўсе бакі валасамі — прывітаў уваход Трафіды.

— Здароў, хлапцы! — выгукнуў Юзік, абыходзячы столікі, вітаючыся з прысутнымі.

Антосю ён кінуў залатую пяцірублёўку. Гарманіст, не спыняючыся, спрытным рухам рукі злавіў яе ў паветры.

— Гэта табе за марш, — сказаў Трафіда.

Па яго прыкладу я абышоў столікі, паціскаючы рукі перамытнікам. Даланю Маманта не здолеў абхапіць, той жа не сціскаў яе, відавочна, баючыся, каб не пашкодзіць маю руку.

Перамытнікі ссунулі тры столікі і заставілі іх бутэлькамі з півам і гарэлкай, талеркамі з кілбасой, хлебам і агуркамі.

Напачатку з нашай групы я ўгледзеў толькі Болека Лорда, Фэльку Маруду, Бульдога і Маманта.

Галоўнае месца за сталом займаў Болек Камета — славуты перамытнік, мужчына гадоў пяцідзесяці, з доўгімі чорнымі вусамі. Гэта быў вядомы на ўсё пагранічча п’яніца і гуляка. Пазней я даведаўся, што мянушку «Камета» той атрымаў вось з якой нагоды: калі ў 1912 годзе на зямлю «ішла» камета Галея і меўся адбыцца канец свету, ён на гэтай падставе прапіў і прагуляў усю сваю гаспадарку. Каля яго сядзеў Кітаец — высокі, худы хлопец з жоўтым абліччам і прыгожымі, крыху раскосымі, вачыма. Было яшчэ некалькі хлопцаў, але я пазнаёміўся з імі бліжэй праз нейкі час.

— Кажу і сцвярджаю, — гаварыў Камета, вылупліваючы вочы і рухаючы вусамі, — хто не п’е — той не жыве, а гніе!

— Мудра! — ухваліў Лорд, ударам аб калені выбіваючы коркі адразу з дзвюх бутэлек.

Наліў гарэлку да палавіны шклянак.

Мамант, штосьці мармычучы і нахіляючы набок галаву, прысунуў да сябе шклянку і асцярожна выпіў, нібы баючыся скрышыць у руцэ шкло. Выпіў гарэлку, хукнуў у паветра, а пасля падміргнуў мне і нешта буркнуў. Я ніколі не чуў, каб Мамант сказаў больш, чым адзін сказ. Звычайна абмяжоўваўся адным словам або жэстам рукі і падміргваннем вока.

— Ведаеце, хлопцы, — адгукнуўся Кітаец, — што мне сказаў Фэлік Маруда?

— Што камбінуе, як венік з’есці! — ляпнуў Бульдог.

— Не… Ён сказаў, што гусь найдурнейшая птушка на свеце!

— ?.. — рухам далоні і ўзнятымі ўгору брывамі запытаўся Мамант.

— Бо… адной замала, а двух зашмат!.. Курэй, качак заўсёды можна дапасаваць: мала дзвюх — з’еш тры, мала трох — упрэш чатырох, а з гусямі горш!

— Напэўна, ты памыліўся, — прагаварыў Шчур. — Мусіць, гаворка ішла не пра птушкі, а пра цялушкі.

He звяртаючы ўвагу на шпількі, Маруда, трушчачы зубамі косткі і аблізваючы пальцы, даводзіў гуся да парадку.

Болек Лорд выконваў абавязкі гаспадара. Ён прыносіў з буфета гарэлку і закуску, наліваў шклянкі гарэлкай і півам і, як умеў, бавіў хлопцаў. He забываўся ён і пра музыку — заносячы час ад часу Антосю гарэлку ў шклянцы і закуску. Набліжаючыся да яго, прыпяваў: