Сяргей Пясецкі - Каханак Вялікай Мядзведзіцы

Антось прыпыняў гранне. Браў шклянку. Выпіваў адным духам гарэлку і, абапёршыся локцямі на гармонік, пачынаў прыкусваць. Ён нагадваў мне пацука, які абгрызае хлебную скарынку.

Вечарэла. За вокнамі штораз рабілася цямней. Хлопцы пазавешвалі фіранкі. Гінта запаліла керасінавую лямпу, якая на драцяной дузе вісела пад столлю.

Працягвалі выпіваць.

Нечакана Кітайца пачало ванітаваць. Спачатку на стол, а пасля на падлогу.

— Нарабіў сечкі для сабакі! — прагаварыў Лорд, уладкоўваючы Кітайца на вузкай, абцягнутай чорнай цыратай, канапе, што стаяла пад вакном.

— Антось, грай пахавальны марш! — крыкнуў Шчур.

Гарманіст пачаў выконваць марш Шапэна. Шчур зноў наліў шклянкі і пракрычаў:

— За здароўе нябожчыка, хлопцы! Няхай ён жыве!

— Мудра! — адказаў Лорд, беручы шклянку ў рукі.

Я ніколі не бачыў, каб пілі гарэлку ў такой колькасці. Асабліва шмат спажывалі Мамант і Болек Камета. Таксама не марнавалі часу Фэлік Маруда з Бульдогам. Найменей піў Юзік, ну, і я.

У пэўны момант я пачуў крык адразу з некалькіх горлаў:

— Ура!

— Няхай жыве!

— Давай яго сюды!

Я азірнуўся і ўбачыў Салаўя. Гэта быў малады хлопец. Усміхаючыся і крыху збянтэжаны такой гучнай сустрэчай, ён падышоў да стала. Па чарзе паціснуў нам рукі. Болек Камета пачаў яго прасіць:

— Салавей! Душачка! Заспявай, браток!

Сталася дзіўная рэч. Раптоўна гэтыя галаслівыя, п’яныя людзі сцішыліся, і ў пакоі залегла маўчанне. З суседняга пакоя адчыніла дзверы ўстрывожаная Гінта, але, пераканаўшыся, што ўсё ў парадку, зноў іх прымкнула.

Хлопец з хвіліну стаяў нерухома пасярэдзіне пакоя, а затым зацягнуў песню перамытнікаў ціхім, крыху дрыжачым голасам, які паступова набіраў моц і пачуццё:

Салавей падняў угару вочы. Сум і стрыманая скарга гучалі ў яго голасе. Я адчуў, як у мяне па плячах і па галаве пабеглі мурашы. У пакоі я нічога не бачыў, акрамя дзівосных вачэй Салаўя, і кожнай клеткай сваёй душы адчуваў пранікнёны матыў песні.

Калі Салавей скончыў спяваць, усе доўга маўчалі. Паглядзеўшы на Маманта, я ўбачыў, што па яго няроўных, шэрых, нібы вычасаных з каменя шчоках цяклі слёзы. Пачуўся голас Шчура:

— Гэта, пся крэў!

— Салавей, дарагі! — выцягнуўшы да яго рукі, казаў Болек Камета. — Спявай, душка! Яшчэ спявай! Злітуйся, Божа! Спявай!

— Дайце яму перадыхнуць! — вымавіў Лорд. — Тонік! — крыкнуў ён Антону. — Грай наперамену «Дунайскія хвалі»!

Антось зайграў вальс, а Лорд, усадзіўшы за стол Салаўя, паіў яго гарэлкай. Я прыгледзеўся да перамытніка. У яго былі дзіцячыя вочы. Лёгкая ўсмешка блукала па ягоных вуснах. Ён ствараў уражанне не звычайнага перамытніка, а пераапранутага каралевіча. Падумалася: можа, недзе ёсць каралевічы з тоўстымі шчокамі, з тупымі позіркамі вачэй і брыдкімі вуснамі.

Крыху пазней Салавей зацягнуў іншую, больш вясёлую пагранічную песню.

— Хлопцы, кажу і сцвярджаю, што калі я не вып’ю падвойную, дык маё сэрца разарвецца! — прагаварыў Камета пасля таго, як Салавей скончыў песню.

— Мудра! — адгукнуўся Лорд, наліваючы амаль поўныя шклянкі.

У нейкі момант я заўважыў, як Мамант выняў з кішэні гімнасцёркі 20-даляровы банкнот і, сапучы, усунуў яго Салаўю. Той паглядзеў здзіўлена на грошы і адкінуў іх на стол.

— Чаго ты!.. Навошта?.. Я не хачу… Бо не буду спяваць!..

— Забяры грошы! — адрывіста прагаварыў Юзік Трафіда Маманту. — Гэта свой хлопец… сам фартуе… За грошы ён не спявае!

З цяжкасцю падняўшыся з месца, Мамант узяў са стала банкнот і аддаў яго гарманісту. Антось з абыякавым выглядам сунуў грошы ў кішэню і нават не падзякаваў. Для яго гэта не мела ніякага значэння. Іграў бы і без аплаты. Галоўнае, абы навокал быў смех, воклічы, каб плюхала ў шклянках гарэлка, каб усе былі вясёлыя.

Юзік меўся пайсці да гандляра і запытаўся ў мяне:

— Патрапіш сам дахаты?

— Чаму ж не?.. патраплю…

— Тады добра… Ты тут нічога не павінен… Я за ўсё заплаціў.

Развітаўшыся з сябрамі, Трафіда выйшаў з «салона».

Забава не спынялася. Я быў ужо зусім п’яны. Мне зрабілася вельмі горача і весела. Я піў, еў, смяяўся, слухаў песні Салаўя і гармонік. He памятаю, калі выбраўся з салона Гінты і як апынуўся на вуліцы.

Памалу сунуўся нейкім цёмным завулкам. Крок за крокам чэпаў па гразкім балоце. Нечакана да мяне даляцеў здзіўлены крык, і ў некалькіх метрах перад сабой я ўбачыў купку людзей, што біліся пры святле ад вакна нейкага дома. Тры мужчыны білі чацвёртага, які, павалены на зямлю, бараніўся ад іх з апошніх сіл. He раздумваючы, я рвануўся наперад. Бакавым ударам, з усяго размаху цела, збіў аднаго, другому так засадзіў кулаком у твар, што той, пакаціўшыся назад, сеў у балота. Трэці кінуўся на мяне; ён таксама быў п’яны. Пачаў мяне кусаць. Я біў яго кулакамі па галаве. Той адпусціў. Гатовы да новай бойкі, хоць і быў напаўпрытомным, я ўсё ж ускочыў на ногі. Раптам мяне званітавала. Пасля адчуў, што нехта вядзе мяне пад руку. Гэта быў той мужчына, якому я прыйшоў на дапамогу. Ён нешта пытаўся, але я не разумеў яго.