Жуль Верн - Дзеці капітана Гранта

— Усё можа здарыцца,— спакойна адказаў Айртон.

Гленарван звярнуўся да былога боцмана:

— Вы настойваеце, каб вас высадзілі на бязлюдным востраве? — запытаў ён.

— Так, сэр.

— Востраў Табор здавальняе вас?

— Так.

— Зараз выслухайце мае апошнія словы, Айртон.Тут вы не будзеце мець сувязі з чалавецтвам. Цуды здараюцца рэдка, і наўрад ці ўдасца вам уцячы адсюль. Вы будзеце тут у адзіноце, сам-на-сам са сваім сумленнем, але ў адрозненне ад капітана Гранта вас не забудуць, не пакінуць. Вы не варты таго, каб людзі памяталі аб вас, і ўсё-ж яны будуць памятаць. Я ведаю, дзе вы знаходзіцеся, Айртон, я ведаю, дзе вас знайсці, і я не забуду вас.

— Дзякую вам, сэр,— папросту адказаў Айртон.

Гэта былі апошнія словы, сказаныя Гленарванам і былым боцманам ва ўзаемнай гутарцы. Лодку спусцілі, Айртон сеў у яе.

Джон Мангльс раней перавёз на востраў некалькі скрынак кансерваў, сёе-тое з пасуды і вялікі запас пораху і куль. Айртон мог пачаць новае працоўнае жыццё; усё неабходнае было дадзена яму, нават кніжкі.

Час ростані з людзьмі надышоў. Экіпаж і пасажыры сабраліся на палубе. У многіх сціснулася сэрца. Мэры Грант і Элен не маглі схаваць свайго хвалявання.

— Хіба гэта вельмі неабходна,— гаварыла дрыглівым голасам маладая жанчына,— каб мы пакінулі тут гэтага няшчаснага?

— Гэта неабходна, Элен,— адказаў Гленарван.— Гэта выкуп.

У гэты момант шлюпка па камандзе Джона Мангльса адчаліла ад яхты. Айртон, стоячы ў лодцы, зняў капялюш і ўрачыста пакланіўся.

Гленарван і ўвесь экіпаж знялі капелюшы, як перад чалавекам, што памірае, і лодка адплыла ў панурай маўклівасці ўсіх прысутных.

Як толькі яна дайшла да берагу, Айртон выскачыў на пясок, і матросы пачалі веславаць зноў да яхты.

Было яшчэ відна, і пасажыры, якія знаходзіліся на палубе, маглі бачыць Айртона: ён стаяў на скале, скрыжаваўшы рукі, нерухома, як статуя.

— Мы можам рушыць у дарогу, сэр? — запытаў Джон Мангльс у Гленарвана.

— Так, Джон,— адказаў той, стараючыся схаваць сваё ўсхваляванне.

— Поўны ход! — крыкнуў Джон механіку.

Пара засвістала ў цыліндрах, вінт закруціўся, і к васьмі гадзінам вечара Табор знік з віду.

Праз адзінаццаць дзён пасля таго, як яхта адплыла ад вострава Табора, яна дасягнула амерыканскіх берагоў. Гэта было 18 сакавіка. Назаўтра «Дункан» ужо кінуў якар у бухце Талькагуано.

Яхта варочалася сюды пасля дзевяцімесячнага падарожжа па трыццаць сёмай паралелі, зрабіўшы кругасветнае падарожжа.

Удзельнікі экспёдыцыі пабывалі ў пампасах, у Чылі, Аргентынскай рэспубліцы, Атлантычным акіяне, на астравах Трыстан д’Акун’я, у Індыйскім акіяне, на Амстэрдамскіх астравах, у Аўстраліі, Новай Зеландыі, на востраве Табор і ў Ціхім акіяне. Іх падарожжа не прайшло бескарысна, і яны варочаліся на бацькаўшчыну, маючы на сваім барту пацярпеўшых крушэнне з «Брытаніі».

Усе, што накіраваліся на пошукі капітана Гранта, варочаліся цэлымі і здаровымі на сваю бацькаўшчыну.

«Дункан», набраўшы неабходных запасаў у Талькагуано, мінуў берагі Патагоніі, абышоў мыс Горн і паплыў па водах Атлантычнага акіяна.

Рэдка якое падарожжа праходзіць так лёгка і спакойна. Здавалася, адзіным цяжарам яхты была бязмежная радасць, якая поўніла сэрцы яе пасажыраў.

На барту больш не існавала ніякіх нявырашаных здагадак, ніякай таямніцы. Нават каханне Джона Мангльса да Мэры Грант ужо не было сакрэтам для астатніх.

І аднак была адна маленькая загадка, якая надзвычай непакоіла Мак-Набса: чаму Паганель хадзіў заўсёды захутаным, зашпіленым на ўсе гузікі, з гальштукам, завязаным амаль каля самага носа, і шарфам амаль да самых вушэй?

Маёр прагнуў даведацца аб прычыне гэтых дзіўных паводзін. Але трэба сказаць, што не гледзячы на ўсе распытванні і намёкі Мак-Набса, Паганель нікому не расказваў пра сваю таямніцу і яшчэ шчытней абкручваў вакол шыі кашнэ; нават тады, калі «Дункан» пераплываў праз экватар і смала раставала ад пяцідзесяціградуснай спёкі, нават тады ён не зняў яго.

— Ён такі няўважлівы, што ўяўляе, нібы ён у Сібіры,— гаварыў Мак-Набс, пазіраючы, як паважаны географ захінаецца шырокім плашчом.

Урэшце 9 мая, праз пяцьдзесят два дні пасля таго, як яхта вышла з бухты Талькагуано, Джон Мангльс убачыў агні мыса Клір. Яхта ўвайшла ў канал св. Георгія, перасекла Ірландскае мора і 16 мая была ўжо ў Клайдскай затоцы. А адзінаццатай гадзіне кінулі якар у Думбартоне, і а другой гадзіне ночы пасажыры яхты вярнуліся ў Малькольм-Кэстль пад урачыстыя крыкі «ура» ўсіх, хто іх сустракаў.