Жуль Верн - Дзеці капітана Гранта

Гары Грант і Гленарван моцна паціснулі адзін аднаму руку, як-бы замацоўваючы гэта абяцанне.

Потым капітан Грант расказаў гісторыю трох пацярпеўшых крушэнне з «Брытаніі».

— Наша гісторыя,— пачаў Гары Грант,—падобная на гісторыю ўсякіх Рабінзонаў, якія апынуліся на бязлюдным востраве і зразумелі, што ў барацьбе з сіламі прыроды ім няма на каго разлічваць, апрача як на саміх сябе.

Ноччу з 26 на 27 чэрвеня 1862 года «Брытанія», разбітая страшнай бурай, якая лютавала шэсць дзён без перапынку, наскочыла на падводныя скалы Марыі-Терэзіі. Мора шалёна бушавала, і ўвесь экіпаж загінуў у хвалях, за выключэннем мяне і двух матросаў: Боба Лірса і Джо Бэла. Нам удалося выбрацца на бераг пасля дваццаці дарэмных спроб. Зямля, на якой мы апынуліся, аказалася маленькім бязлюдным астраўком на дзве мілі ўздоўж і на пяць міль упоперак. На востраве расло некалькі дзесяткаў дрэў, былі дзве-тры палянкі і крыніца прэснай вады, якая, на шчасце, ніколі не высыхала.

Апынуўшыся на краі свету, мы не ўпалі ў роспач. Мае таварышы па няшчасцю, Боб і Джо, вельмі дапамагалі мне.

Мы пачалі з таго, з чаго пачаў Рабінзон Крузо Даніэля Дэфо, гэта значыць пачалі лавіць абломкі крушэння. Нам удалося выратаваць сёе-тое з пасуды, крыху пораху, зброі, мяшок са збожжам. Першыя дні былі вельмі цяжкія, але хутка паляванне і лоўля рыбы са збыткам пачалі забяспечваць нас усім неабходным для яды. Дзікія козы пладзіліся і размнажаліся на сакавітых зялёных лугах, а на беразе было шмат марскіх жывёл. Мала-па-малу наша жыццё наладзілася.

З дапамогай астранамічных прыладаў, якія мне таксама ўдалося выратаваць, я знайшоў месцазнаходжанне вострава.

Было зусім відавочна, што наш востраў стаіць не на шляху караблёў і што толькі выпадак можа выратаваць нас.

Мы працавалі не разгінаючы спіны. Хутка даволі вялікі ўчастак зямлі мы засеялі насеннем, выратаваным з «Брытаніі». Бульба, цыкорый, шпінат і іншая гародніна прыбавіліся да нашай звычайнай яды. Мы прыручылі некалькі дзікіх коз, у нас з’явілася малако і масла. Нарду, які рос на дне перасохлых ручаёў, даваў нам даволі смачны хлеб.

Такім чынам наша жыццё наладзілася.

Мы збудавалі дом з абломкаў «Брытаніі» і накрылі яго добра прасмоленай парусінай. Зараз мы без страху чакалі надыходу дажджлівага сезону.

Спачатку ў мяне з’явілася думка пабудаваць лодку з абломкаў «Брытаніі» і паплысці ў ёй; але ад бліжэйшай зямлі, гэта значыць ад архіпелага Паумоту, нас разлучала тысяча пяцьсот міль. Ніякая лодка не магла вытрымаць такога доўгага падарожжа. Я адмовіўся ад гэтай думкі, прадаставіўшы наша выратаванне волі вёсу.

Ах, мае дарагія дзеці, каб вы ведалі, як часта, стоячы на вяршыні скалы, мы марылі ўбачыць які-небудзь карабль! За ўвесь час нашага мімавольнага выгнання ўсяго два ці тры разы на гарызонце прашмыгнуў парус,—прашмыгнуў і схаваўся. Так мінула два з паловай гады. Мы больш ужо не спадзяваліся, але і не паддаваліся роспачы.

І вось урэшце ўчора я ўзлез на вяршыню скалы і раптам заўважыў на захадзе лёгкі дымок. Ён усё набліжаўся і набліжаўся. Хутка я ўбачыў і самае судно. Ці прыпыніцца яно тут, каля гэтага астраўка, дзе нельга нават кінуць якар?

Ах, якое гэта было пакутнае чаканне! Сэрца замірала ў мяне ў грудзях... Мае таварышы запалілі агонь на двух самых высокіх скалах Марыі-Терэзіі. Настала ноч. Але пасажыры яхты не паказвалі ніякіх прымет жыцця. Там было наша выратаванне. Няўжо і гэта наша апошняя надзея знікне, як дым? Я больш не сумняваўся. Яхта магла за ноч пакінуць востраў. Я кінуўся ў мора і паплыў у напрамку да яе. Надзея падвойвала маю сілу. Я разганяў хвалі з нейкай звышчалавечай сілай. Я падплываў к яхце і быў ужо на шэсцьдзесят метраў ад яе, як раптам яна завярнулася і паплыла ў бок ад вострава.

Тады я пачаў голасна крычаць, і гэтыя крыкі пачулі мае дзеці.

Я вярнуўся на бераг, знясілены, змораны хваляваннем і стомленасцю. Боб Лірс і Джо Бэл падабралі мяне ледзь жывога! Гэта была самая жудасная з усіх начэй, пражытых намі на востраве. Мы-ж думалі, што навекі застанемся тут...

Алё раніцой мы ўбачылі, што яхта падплывае да нас ціхім ходам. Я ўбачыў, як спускаюць шлюпку на ваду... Мы былі выратаваны!..

Мае дзеці, мае дарагія дзеці, абнялі мяне!

Гары Грант скончыў свой расказ, і Мэры і Роберт шчыра абнялі яго. Толькі зараз капітан даведаўся, што сваім выратаваннем ён абавязаны быў таму самаму дакументу, які ён праз восем дзён пасля караблекрушэння ўлажыў у бутэльку і пусціў па волі хваль.