Пітэр Джойс - Цікі

Усе сябры Цікі радаваліся за яго.

— Ты шчасліўчык, — тужліва прамовіў Муленга. — Убачыш мноства новых і цікавых рэчаў...

— І да таго ж, — з лёгкай зайздрасцю дадаў Мвапе, — цэлыя сем дзён ты будзеш ісці разам з самым цудоўным казачнікам ва ўсёй Афрыцы! Ты сапраўды шчаслівы чалавек!

Нарэшце настаў вялікі дзень. Сонца ўзыходзіла ў чыстым бязвоблачным небе, дзьмуў лёгкі прыемны ветрык, і нават птушкі весела спявалі, быццам і іх захапіла агульная ўрачыстасць.

У маці Цікі твар быў сумнаваты. Яна пацалавала сына і дала яму неабходныя для падарожжа рэчы: тоўстую чырвоную коўдру, каб было цёпла ўначы, зробленую з гарбуза бутэльку з вадой, скураны мяшок з маісавай мукой і тры мангавыя плады, каб было чым асвяжыцца, калі надта прыпячэ сонца.

Бацька з гордасцю паціснуў сыну руку і даў паляўнічы нож, што некалі належаў дзеду, і талісман з леапардавага зуба, які трэба было насіць на шыі.

— Беражы нож, — сказаў бацька. — Нож добры. Чысці яго і вастры, і ён паслужыць табе, як служыў твайму дзеду, які быў вялікім воінам. Зуб леапарда Імбвіле засцеражэ цябе ад бяды. Ніколі не здымай яго з шыі.

Цікі развітаўся з правадыром, з настаўнікам Кафундзі і са сваімі сябрукамі.

Потым абняў маці і бацьку.

Усё было гатова.

Не было толькі Мафуты, казачніка. Ён некуды знік!

У вёсцы ўзнялася трывога. З самага ранку ніхто і ў вочы не бачыў Мафуту.

Усе кінуліся на пошукі. Зазіралі ва ўсе хаціны, аглядзелі ўсе дрэвы вакол вёскі — нідзе ніякага следу!

Час ішоў, а Мафута не з'яўляўся.

— Казаў жа я вам, — сказаў старэйшы дарадца правадыра. — Абібоку давяраць нельга.

Нарэшце, амаль апоўдні, жыхары вёскі пачулі далёкія гукі музыкі. Недзе каля ракі спявала чарацяная дудка.

— Гэта Мафута! — крыкнуў нехта. — Бяжым да рэчкі!

І ўсе — мужчыны, жанчыны, дзеці і нават вясковыя сабакі — кінуліся па сцежцы, што вяла да ракі.

Неўзабаве ўбачылі Мафуту — ён разлёгся на ўвесь рост у засені вялізнага бананавага дрэва. Вочы яго былі прыплюшчаны, галава ляжала на кучы бананавага лісця, і выгляд у яго быў самы шчаслівы.

Без усялякай цырымоніі яго паднялі з зямлі...

Нарэшце Цікі з Мафутам выбраліся ісці.

Вяскоўцы акружылі іх цесным колам, і, калі сонца пачало апускацца, кожны — дарослыя і малыя — паціснуў ім рукі і пажадаў шчаслівай дарогі.

Натоўп расступіўся, каб даць ім прайсці, і Цікі з Мафутам рушылі ў дарогу.

Той ноччу Цікі з Мафутам спыніліся на начлег на беразе маленькай рачулкі, што вілася праз лес.

Яна весела цурчала паміж ярка-зялёнымі бамбукавымі гаямі.

Селі вячэраць. Вогнішча ярка гарэла, а над галавой у чыстым небе зіхацелі зоркі. За светлым кругам ад іхняга агню ўзвышаўся цёмны, таямнічы лес. Спявалі цвыркуны, у чароце румкалі жабы, і час ад часу па лесе рэхам пракочваўся рык драпежнага звера, што выйшаў на паляванне.

Цікі праглынуў апошні кавалак манга і аблізаў пальцы.

— Мафута, — сказаў ён, — раскажы мне перад сном казку, добра?

Мафута ўсміхнуўся.

— Добра, — адказаў ён і задумаўся.

Праз нейкі час ён спытаў:

— Ты чуў што-небудзь пра Адзінокага Гарылу?

— Не, Мафута. Гэтай казкі я не чуў. Раскажы, калі ласка, — адказаў хлопчык, бліжэй падсунуўся да агню і захутаўся ў коўдру.

— Дык вось, — пачаў Мафута, — гарыла Чыколве жыў у самым гушчары цёмна-зялёнага лесу пад баньянавым дрэвам, у гняздзе, якое зрабіў з вецця, лісця і пучкоў доўгай травы.

Гарыла жыў зусім адзін, таму што быў такі пачварны, што нават агідныя дзікі-бародавачнікі не хацелі з ім знацца.

У гарылы былі кароткія крывыя ногі і доўгія валасатыя рукі, такія дужыя, што маглі пераламаць напалам ствол дрэва. Твар быў нейкі смешны, расплясканы, і на ім гарэлі вялікія чорныя журботныя вочы.

Чыколве быў вельмі непрыгожы і зусім адзінокі.

У яго, праўда, быў адзін сябар — адзіны ў свеце: Соса, нектарніца. Але птушка была такая малюсенькая, што яе можна было не лічыць.

— Соса, — аднойчы тужліва запытаўся ў яе Чыколве, — чаму ўсе лясныя жыхары цураюцца мяне? Я хачу сябраваць з імі, але ніхто з іх ніколі да мяне не завітае, а калі я прыходжу да іх альбо хачу далучыцца да іхняй гульні, яны паварочваюцца да мяне спіной і ідуць прэч.

Нектарніца была птушка далікатная і не хацела крыўдзіць гарылу, таму яна нічога не сказала ў адказ.

Соса рабіла ўсё, што магла, каб неяк падбадзёрыць і парадаваць гарылу. Прыносіла мёд з пчаліных дуплаў на верхавінах дрэў. Адшуквала для Чыколве самыя мяккія парасткі і карэнні, самыя смачныя ягады і самыя сакавітыя плады.