Юсцінас Марцінкявічус - Трава і камень

I ты, што ў зыркім тым агні
прыйшла, нібы з’яўленне свету
ў жыццё ўлюбёнага паэта,
яго да сэрца прыгарні
і знікні ўяўнаю прыкметай!

Святлей тут стала ад цябе,
ад слоў скупых, дзе сэнсу многа.
Я паўтараю змест іх строгі:
існую я не для сябе,—
жыву для некага другога!

Мабыць, так і здарыцца тады —
лёс міргае змоўніцку ў прыкметах,—
раптам,
быццам з яблыні плады,
я ўпаду на іншую планету.
I зямля схаваецца ў імжы,
думкі павяртаюцца з бадзяння.
Як ты жыў дагэтуль? —
раскажы,—
запытаюць іншапланецяне.
Чым быў значны — быццам адпадзе.
Божа мой, у гэтым дзіўным крэне
што змагу сказаць я пра людзей,
пра сябе,
пра крылы,
пра карэнне?..
Што пра іх я ведаю?!.
Кіно —
праслізне абрывак небакраю
ў розуме нямым.
Бы праз акно,
праз мяне бясконцасць пазірае.

Паслухмяны я з табой, агонь,
ціхі, бы запаленае дрэва.
Хісткая, нахіленая ўвысь —
гэткая мяжа не раз’яднае.

Вечны, у часовасці замкнёны,
формаю рухавай вышэй форм
вынікаеш.
I ва ўсім знікаеш,
як у целе думка і душа.

Шэпчаш мне спагадліва з мяне:
адхініся.
Востры дотык болю —
гэта ты мяне пацалаваў
ці працяла думка: гасне цела.

Аголеная згвалчаная пушча.
Вятрамі скрозь прадзьмутая душа.
Як цісне адвячоркам змроку гушча,
як гулка цішыня гудзе ў вушах!

Здаецца, спынен лёт і, склаўшы крылы,
лячу ў нямую бездань стрымгалоў.
Усе ўспаміны цішыня акрыла,
і што было, з туманамі сплыло.

Адно жыве іскрынка тае сілы,
што не згасілі бог і забыццё,
што чалавека некалі стварыла,
што мы завём, жартуючы, жыццём!

Адшапацелі, адгулі лясы.

Спакой руку на лоб паклаў.
Праз сэрца прайшла думка неба.

Выйдзі ранкам на ганак і глядзі на дарогу,
па якой век віхрыцца,
прыгінаючы жоўтыя травы.

Вярніцеся ўсе, каго я любіў,
я хачу вам засведчыць,
што клопат маёй душы —
хадзьба адвечная ў людзі.

Святло, якое ва мне — ад вас.
Цемра, баюся яе,— ад вас, людзі.
Ды з надзеяй гляджу, як да зямлі
далікатна дакранаюцца пальцы чалавечнасці,
шукаючы нашых слёз на ёй.

Калёры сну жыцця...
Спі, спі, пакуль не разбудзяць
крыкам ці шэптам. Ён будзе
галінкай з пупышкай гарачай,
шыба яе астудзіць.

Даруй — укленчу зары.
Даруй — укленчу каменю.
Вочы мае апякаюць
дзве кроплі. Апошнія.
Смяюся я? Плачу?

Цягнучы свой цень, крыло нібыта,
вымавіў: жыццё. I тут прыйшло:
зоркаю ж была зямля калісьці.

Не чорны хлеб жыцця ў маіх далонях
крышыцца, а, мусіць, лёгкі хлеб.
Ах, як жыцця банальная расліна
ружовай кветкай неспатольна мкне:
благаславі яе дабром і ласкай,
абві ў прамень.

(Рука, што падае,
яна святая, нібы стол ад бога.
Скажыце ж ёй ісці і зелянець.
Кулак не трэба гадаваць. У цемры
яго ідэя. А ў каменні корань.)

У кожнай кветкі свой калёрны смех,
зялёнаю лістотай мовіць дрэва,
пяе пылінка кожная бязгучна!
I гэта свету шчырая рука.
Няхай жа на ёй скача ў дабрыні
канец, які намерыўся ў пачатак.

Зямля перасохлая
цяжка ўздыхае.
Расце там чаканне
(шыпшына без лісця)
і птушкі і голас абронены —
востры, сухі,
нібыта шып,
раніць
узнятыя вочы ўгару.
Бачыць знікненне страшуся,
адказу не чую,
і не пытаю, і не пытаю.

Рану пазнання,
як кветку, паказваю небу:
глыбока баліць,
і кругам ідзе галава.

Як гулка ціха!

Праца цябе не ўмяшчае.
Спатоля — таксама.
Ратай,
якая ж твая зямля?

Калі яна на стале —
маленькая вельмі!
Затое, якая яна бясконцая
ў сэрцы!

На самай вялікай зямлі
ён стаіць,
увянчаны
вянком зязюль.

Дотык любові
абуджае яго дабрыню,
і яна зіхціць,
як нарог
пасля ворыва.

Ходзіць па яго сэрцы
ці то чалавек, ці то бог
гаспадаром руплівым
і кладзе ўсё на месца,
што не так пакладзена.

Зноўку камень, шэры брат, мой ідзе.
Цяжка ўзнімаецца па сцяжыне ўгору.
Як і я, галаву апусціўшы, ідзе.
Нясе сваю каменную цішыню,
дагістарычны подых леднікоў,
водар траў і жытоў,
памяць аб чалавеку,
жывёліне і пчале,
якія да яго датыкнуліся:
мёдам пахне стары твар каменя,
ашчасліўлены жывёлінай і чалавекам.