Леапольд Стаф - Высокія дрэвы

Хрысця з-пад плота! Чорт нанёс
Агромністую шкоду:
Тужыць не можаш і ліць слёз —
Не будзе ўзнагароды.
А Бог жа наканоўваў ііілях,
Шлях да збавення рэдкі,
А ты спяваеш, быццам птах,
Бязведная, як кветка.

Хрысця з-пад плота! Андарак
Твой згніў даўно дарэшты.
Тваё рыззё цябе, аднак,
Ніколькі не бянтэжыць.
Хоць цёмны кут турмы, хоць роў —
Смяешся бессэнсоўна
I шчэрыш белы рад зубоў
Між вуснаў паўнакроўных.

Хрысця з-пад плота! Лотр-злыдух
Табою авалодаў...
Кроў не вада, а ён быў зух:
Пагналі прэч з гасподы.
Разгледзелі гаспадары
След пешчаў — і ў канаве
Ты стала спаць ад той пары
На скошанай атаве.

Хрысця з-пад плота! Рэдкі дзень
Нясе такую ўдачу:
Ты ж увайшла адразу ў цень
Заслуг у лесе плачу.
Той, хто збавення прагне, тут
Сцярпець павінен многа.
Абы не ўкленчыць ад пакут...
Прызначана так Богам.

Хрысця з-пад плота! Злая рэч
I марныя — пракляцці.
Той, хто з табою быў, збег прэч,
Калі ты стала маці.
Бог табе новы зычыў крыж,
Каб несла ты ў няшчасці.
Але ж ты пачала заміж
Таго — нябёсы клясці.

Хрысця з-пад плота! Але ж час
Прыносіць цвет пакоры.
Калі згінае ноша нас,
Шукаем мы падпоры.
Для большых мук была табе
Разам з дзіцём нястача
Пасланая, а ты ў кляцьбе
У свет пайшла жабрачыць.

Хрысця з-пад плота! Свенты Пан
Дасведчвае ўлюбёнцаў.
Сасмяглы хоча піць? Ты збан
Разбі — дай лепей воцат.
Калі судзілі за крадзёж:
Жабрачка — значыць, крала!
Ты ў гэты час найлепшы — што ж? —
У знемажэнні ўпала.

Хрысця з-пад плота! Увесь грэх —
Ад плоці! Калі ўстала,
Заскрыгатаў твой дзікі смех
Нажоўкай па метале.
З падзякай трэба легчы там,
Дзе цябе валіць доля,
Ты ж? ашалела неўпрыцям...
На ўсё гасподня воля...

Хрысця з-пад плота! Не да дна
Ты выпіла ўсе беды.
Трэба ж за голадам спаўна
І сорам з ганьбай зведаць.
Ты перакрэсліла шлях мук
Так добра распачаты.
Што сёння? Літасць з божых рук.
А быць... святой магла ты.

Хрысця з-пад плота! Не адзін
Раз неслухам зацятым
Гасподзь паможа! Хоць правін
З іх кожны меў багата.
Калі той грэшнік, што памёр
З абжэрства, перад брамай
Нябеснай стане — прыгавор
Будзе яму той самы.

Хрысця з-пад плота! Шкода, жаль,
Што нэндзу ты зазнала,
Што голад драў нутро, як сталь,
А ты, аднак, не крала.
Саскі тваіх грудзей пустых
Ротам дзіцё хапала,
Няспынна крычучы, а ты
Яго не забівала.

Хрысця з-пад плота! Проста так
Цябе нагой з размаху
Біў бліжні твой, а ты ў камяк
Сціскалася ад страху.
Не раз цябе пагляд апёк
Чыйсь дзікі, ды ў адплату
Яму ты ў непраглядны змрок
Не падпаліла хату.

Хрысця з-пад плота! Ты ў слязах
Не адзін раз мінала
Публічны дом, хоць па начах
Там музыка гучала,
Хоць там знайшла б ты цёплы кут,
Адзенне і дастатак,
Ды ты абрала холад, бруд,
Каб не кахаць за плату.

Хрысця з-пад плота! Я спасціг
Цяпер, што ёсць нямнога
Сярод жанчын такіх святых
І чыстых перад Богам.
I не таму, што ты жыла
Па запаветах божых:
Ты ні адной віны і зла
Насіць ў сабе не можаш.

Хрысця з-пад плота! Я празрэў!
Ўсё проста да смяхоты!
Цяпер я цалкам зразумеў
Загадку тваёй цноты!
Я здолеў яе сэнс раскрыць:
У нашым свеце клятым,
Каб цнотным, як ты, Хрысця, быць,
Патрэбна быць вар’ятам.

Хрысця з-пад плота! Як жа мне
Прыйшло на думку гэта?
Ксёндз жа за грэх такі кляне
I грозіць апраметнай.
Бо ёсць жа Бог! Бо ёсць жа Бог!
А значыць, я святую
Дарогу кінуў між дарог
I не туды прастую.

Хрысця з-пад плота! Дух твой мог
Забыць пра паслушэнства
Ад мук: які ж спагадны Бог,
Што даў табе шаленства!
Ён не схацеў цябе пазней
Судзіць, што ты без меры
Яго кляла (няма страшней
Граху, чым быць блюзнерам).

Хрысця з-пад плота! Чэсць Яму,
Аднак і чорту свечка.
Пей песні байструку свайму,
Мілуй свайго малечу.
I ўдзень, і ўноч твой смех чуцён,
I вырак ёсць вышэйшы,
Ды шал вышэй: табе даў ён
Быць ад сябе мацнейшай!..
... Заквітнелі лілеі і ружы кахання...
...Зноў вясны панаванне...

1910

Вясновай ноччу, сярод руж,
У срэбным ззянні поўні,
Я слухаю нямую глуш,
Што снамі грудзі поўніць,
I раптам праплылі між дрэў
Тваіх адзеж аблокі
I загучаў твой ціхі спеў...
Так мне здалося ў змроку...