Леапольд Стаф - Высокія дрэвы

Камяніцы і гмахі згарэлі, нібыта
Ільняныя шатры, ніва пусткаю стала,
Першародныя дзеці твае перабіты
I спіхнуты Цялец Залаты з п’едэстала.

Свет пыхлівы — зламаны,бы тонкае дрэўца —
Есць хлеб роспачы чорны і п’е віно скону,
I ў крыві, што дымлівым патокам ліецца,
Першы раз у жыцці сваім прагне Закону.

Чалавецтва, што сёння здаецца вампірам
Сваёй моцы ўчарашняй і страшнай чмурою,
Свае шаты падзёрла, запрагнуўшы міру,
I пакрыла сваю галізну канаплёю.

I, як плачка-ўдава, выціраючы ў скрусе
З твару цёмнага слёзы адчаю і жалю,
Разграбае пакорліва попел над друзам
I збірае абломкі разбітых Скрыжаляў.

1918

Мы ўсёй душою там, хоць тут мы, поруч,
Хоць вам відзён наш кожны крок і рух,
Мы там, дзе цёмна-сінія прасторы
Хвалююць позірк і займаюць дух.
Далёка мы ад вас цяпер, далёка —
За трыдзевяць зямель, за царствам змроку.

Мы ўсёй душою там. Хоць тут нам будзень
Усё чарсцвейшы хлеб ў руку кладзе:
Не голад нас, а даўні смутак нудзіць
Па браме той, што ў родны дом вядзе.
I варта ўвечары нам змружыць вочы,
Як сэрца ў браму родную стукоча.

Мы ўсёй душою там, дзе ў полі крэсліць
Разоры першыя араты-жыццялюб,
Дзе пасля бойні акрыялы цесля
На папялішчы ставіць новы зруб,
Дзе бусел, што прынёс вясны суцехі,
Буслянкай свежай карануе стрэхі.

Мы ўсёй душою там. Хоць светлатвары
Дзень бачыць нас закінутымі ў тлум,
Ды знае ноч, як у бяссонных марах
Мы ловім чуйным слыхам ветру шум,
Што мовіць нам пра вольную радзіму,
Нам, хто па кіі тужыць пілігрыма.

1918

Залатыя князёўны, увішныя пчолы,
Служкі верныя працы і мудрасці боскай,
Трункам Пяста гасцінным вы поіце вёску,
Здабываеце свечкі пабожным касцёлам.

Богам дадзена вам зведаць слодыч пялёсткаў
Пахкіх кветак і горкасць дурманлівых зёлак:
Людзі гэтак жа цешацца хвіляй вясёлай
I гаруюць, спавітыя скрухаю жорсткай.

О, дэвоткі з вуллёў, мёдам поўніцца келіх —
Слодыч зёлак і слодыч жыцця ў ім бруіцца
I на клейкія вусны цячэ ў час вяселля.

А гаркота жыцця разам з горкасцю зелля
Воскам робіцца светлым, бы твар у чарніцы,
Мяккім воскам, з якога смерць лепіць грамніцы.

1919

Пад небам, што імжой цярусіць сонна,
На сойм ляціць жалобны грай грачыны
I развінае крылаў парасоны
Над полем, дзе цярплівыя жанчыны

У яркіх — разнаколерных — хусцінах
На бульбяных разорах несканчоных
Матыкамі працуюць без спачыну,
Упёршыся нагамі ў дол сцюдзёны.

Прамоклыя, схіляюцца адранку
Над высахлым націннем парабчанкі
I з-пад няглыбкага карэння рупна

Збіраюць бульбіны, бы яйкі з-пад нясухі,
I кідаюць у кошыкі, што глуха
Марш восені выстукваюць, як бубны.

1919

Калі зямлю сціскаюць маразы,
Што аж рмпяць, як па ядвабе, палазы,
Хоць крупка сыпле густа белай маннай:
Сушняк падлеткі цягнуць купай саннай,
I кожны прыхапіў на плечы ношку,
Што суччамі тапырыцца, бы вожык.
А хутка пост — запусты на зыходзе,
Вязанкі скідваюць ля рэчкі і па лёдзе
Са спрытам коўзаюць непадалёк палонкі,
Расчырванелыя, са смехам звонкім;
Штурхаюцца і падаюць на плыткі
Снег, каб пакінуць па сабе адбіткі;
Аж пры канцы, узрушаныя бегам,
Лепяць усёю талакой са снегу
Снегавіка: на месца носа — шышку,
У зубы пхаюць піпку-качарыжку,
Замест вачэй ўтыкаюць па суку,
Даюць мятлу разгатую ў руку;
Каб вечарам, дамоў прыйшоўшы з рэчкі,
Сядзець пад лямпай каля цёплай печкі
I маляваць кавалкам вапняка
Таго, з мятлой і піпкай, дзівака.

1919

Пясчаны пас між елак з малахіту,
Як між дзвюх сцен, бяжыць з-пад ног у далеч,
Звужаецца і клінам бледнай сталі
Урэзваецца ў зелень аксаміту.

Па-над гасцінцам вершалінаў хвалі
Збліжаюцца, ўтвараючы з блакіту
Яліну, што ляжыць нічком, нібыта
Яе вятрыска вывернуў у шале.

За лесам шлях выходзіць на раўніну.
Усцяж стаяць слупы, як дамавіны,
З нацягнутым на фоне неба дротам,

А на дратах, нібы на нотным стане,
Чарнеюць ластаўкі, як ветру ноты,
Па якіх ён выконвае літанні.