Henrik Ibsen - La Tronpretendantoj

SIRA VILJAM

Sinjoro, ĉu mi do -?

EPISKOPO NIKOLAS

Ordonu al ili silenti momenton, ke mi povu pensi trankvile. Jen vidu, ekprenu tiun leteron, tie sur la planko. – Bone. Donu al mi la paperojn -

SIRA VILJAM

(iras al la skribotablo) Kiujn, sinjoro?

EPISKOPO NIKOLAS

Same bone -; tiujn kun sigelo; tiujn kiuj kuŝas plej supre. – Nu; do eniru kaj diru ke ili silentu. ( Viljameliras) – Morti, kaj tamen regi en Norvegio! Morti, kaj aranĝi tiel, ke neniu viro levu sian kapon pli alten super ĉiuj aliaj. Mil vojoj povus konduki al tiu celo; sed povas nur esti unu, kiu taŭgas! – gravas tiun trovi, – gravas ĝin laŭiri. – Ha! La vojo estas ja tiel proksima, tiel proksima! Jes, tiel estu. Mi tenos la promeson; la duko ekhavu la leteron en siajn manojn; – sed la reĝo – hm, li ekhavu en sian koron la dornon de dubo. Håkon estas honesta, kia oni nomas tion; kun la fido pri si mem, kaj pri sia rajto, multo falos en li. Ambaŭ dubu kaj fidu, balancu supren kaj malsupren, neniam trovu firman grundon sub la piedo, – perpetuum mobile! – Sed ĉu Håkon volas fidi mian diraĵon? Li volas; mi estas ja mortanta viro; mi nutros lin per vero antaŭe. – La fortoj forlasas min, sed la animo freŝiĝas; – mi ne kuŝas pli sur mortolito, mi sidas en mia laborejo, mi volas labori la lastan nokton, labori – ĝis la lumo estingiĝas -

DUKO SKULE

(envenas de dekstre, kaj iras al la episkopo) Pacon kaj saluton, honorinda sinjoro! Mi aŭdas, ke malbone statas pri Vi.

EPISKOPO NIKOLAS

Mi estas kadavro en burĝono, bona duko; ĉi-nokte mi ekfloros; morgaŭ sentiĝos, kiel mi odoras.

DUKO SKULE

Jam ĉi-nokte. Vi diras?

EPISKOPO NIKOLAS

Majstro Sigard diras: ĝis unu horo.

DUKO SKULE

Kaj la letero de Trond pastro -?

EPISKOPO NIKOLAS

Ĉu Vi daŭre pensas pri ĝi?

DUKO SKULE

Ĝi neniam foriras el miaj pensoj.

EPISKOPO NIKOLAS

La reĝo faris Vin duko; neniu viro portis nomon de duko en Norvegio, antaŭ Vi.

DUKO SKULE

Ne sufiĉas. Se Håkon estas la malĝusta, mi devas havi ĉion!

EPISKOPO NIKOLAS

Hu, estas malvarme ĉi tie; frostas al mi tra ĉiuj membroj.

DUKO SKULE

La letero de Trond pastro, sinjoro! Pro Dio la ĉiopotenca, – ĉu Vi havas ĝin?

EPISKOPO NIKOLAS

Mi almenaŭ scias, kie ĝi troviĝas.

DUKO SKULE

Do diru! Diru!

EPISKOPO NIKOLAS

Atendu -

DUKO SKULE

Ne, ne, – profitu de la tempo; mi vidas ke alproksimiĝas la fino, – kaj la reĝo ja venos ĉi tien, oni diris.

EPISKOPO NIKOLAS

Jes, la reĝo venos; el tio Vi vidos bone, ke mi atentas pri Via afero, eĉ nun .

DUKO SKULE

Kion Vi intencas?

EPISKOPO NIKOLAS

Ĉu Vi memoras ĉe la nupto de Håkon, – tiam Vi diris, ke tio, kio faras Håkon forta, estas lia neskuebla fido al si mem?

DUKO SKULE

Nu?

EPISKOPO NIKOLAS

Se mi konfesos kaj inokulos en lin la dubon, tiam falos la fido, kaj la forto kun ĝi.

DUKO SKULE

Sinjoro, tio estas peka, peka, se li estas la ĝusta!

EPISKOPO NIKOLAS

Estos en Via kapablo ree fari lin fidanta. Antaŭ ol mi forpasos de tie ĉi, mi diros al Vi, kie la letero de Trond pastro troviĝas.

SIRA VILJAM

(de dekstre) Nun venas la reĝo kun torĉoj kaj sekvantaro laŭ la strato.

EPISKOPO NIKOLAS

Bonvena li estu. ( Viljameliras) Duko, la lastan servon mi petas de vi. Estu mia postmorta zorganto kontraŭ ĉiuj miaj malamikoj. (elprenas leteron) Jen mi listigis ilin. Tiuj, kiuj staras plej supre, mi dezirus pendigi, se tiel eblus.

DUKO SKULE

Ne pensu pri venĝo nun; ne restas al Vi longa -

EPISKOPO NIKOLAS

Ne pri venĝo, sed pri puno. Promesu al mi svingi la glavon de puno super ĉiujn miajn malamikojn, kiam mi estos for. Ili estas viaj malamikoj same kiel la miaj; kiam Vi fariĝos reĝo, punu ilin; Vi tion promesas?

DUKO SKULE

Mi promesas kaj ĵuras; – sed la letero de Trond pastro -!

EPISKOPO NIKOLAS

Vi scios, kie ĝi estas; – sed, jen vidu -; la reĝo venas; – kaŝu la liston pri niaj malamikoj!

(La duko kaŝas la dokumenton; samtempe envenas Håkonde dekstre.)

EPISKOPO NIKOLAS

Bonvenon ĉe la funebra festeno, sinjoro reĝo!

HÅKON

Akre Vi kontraŭstaris min je ĉiuj okazoj; sed nun tio estu forgesita kaj pardonita; la morto forviŝas eĉ la plej grandan kalkulon.

EPISKOPO NIKOLAS

Tio malpezigis! Ho, kiel granda estas la mildo de la reĝo! Sinjoro, kion Vi ĉi-vespere faris kontraŭ maljuna pekulo, dekoble -

HÅKON

Lasu tion; sed mi devas diri al Vi, ke mi alte miras. Vi alvokas min ĉi tien por ricevi mian pardonon, kaj Vi aranĝas por mi tian renkonton.

EPISKOPO NIKOLAS

Renkonton, sinjoro?

DUKO SKULE

Estas al mi, ke la reĝo aludas. Ĉu Vi, sinjoro episkopo, volas certigi al reĝo Håkon, je mia fido kaj honoro, ke mi nenion sciis pri lia veno, antaŭ ol mi metis la piedon sur la kajon en Oslo.

EPISKOPO NIKOLAS

Aĥ, aĥ; ĉiu kulpo kuŝas sur mi! Mi estis malsana, litotenanta viro la tutan lastan jaron; malmulte aŭ nenion mi aŭdis pri la aferoj de la lando; mi pensis, ke nun estas bone kaj amikece inter la altaj parencoj!

HÅKON

Mi notis, ke la amikeco inter la duko kaj mi prosperas pli bone, kiam ni tenas nin fore unu de la alia; tial adiaŭ, episkopo Nikolas, kaj Dio estu kun Vi, tie kien Vi iros. (volas foriri)

DUKO SKULE

(mallaŭte kaj maltrankvila) Episkopo, episkopo; li foriras!

EPISKOPO NIKOLAS

(subite kaj kun sovaĝa forto) Atendu, reĝo Håkon!

HÅKON

(haltas) Kio nun?

EPISKOPO NIKOLAS

Vi ne rajtas iri el tiu ĉi ĉambro, antaŭ ol maljuna episkopo Nikolas parolis sian lastan vorton!

HÅKON

(senvole metas la manon sur la glavon) Ĉu vi eble venis al Viken kun forta aro, duko?

DUKO SKULE

Mi ne respondecas en tio ĉi.

EPISKOPO NIKOLAS

Estas per la potenco de la vorto, ke mi sciu reteni Vin. Kie estas funebra ceremonio en la domo, tie la mortanto estas la unua homo en la kunveno; li rajtas fari kaj farigi, kion li volas – tiel foren kien lia kapablo atingas. Tial mi nun volas prezenti mian propran funebran paroladon; en antaŭa tempo mi ĉiam timis, ke reĝo Sverre estus ĝin faronta -

HÅKON

Ne parolu tiel sovaĝe, sinjoro!

DUKO SKULE

Vi fortranĉas el la kara momento, kiu restas al vi!

HÅKON

Via okulo jam estas inerta!

EPISKOPO NIKOLAS

Jes, mia okulo estas inerta; mi apenaŭ vidas Vin, kie Vi staras; sed ene en mi vice preterpasas mia vivo brile klara. Mi vidas viziojn tie -; aŭskultu kaj lernu, reĝo! – Mia parencaro estis la plej potenca en la lando; multaj grandaj estroj devenis el ĝi; Mi volis esti la plej granda el ili ĉiuj. Mi ne estis pli ol knabo, kiam mi komencis avidi faregojn; Ŝajnis al mi, ke ne eblis atendi ĝis mi maturiĝus; – ekstaris reĝoj kun malpli da rajto ol mi, – Magnus Erlingsson, Sverre pastro -; ankaŭ Mi volis esti reĝo; sed unue estro, – estis necese. Jen la batalo okazus sur la Ile-kampoj; tie la unuan fojon mi partoprenis. La suno leviĝis, kaj fulmis miloj da brilaj armiloj. Magnus kaj lia tuta aro aliris kvazaŭ al ludo; sole mi sentis min prema en la koro. Sovaĝe atakis nia aro; sed mi ne povis aliri – mi timis! Ĉiuj aliaj estroj de Magnus batalis maltime, kaj multaj falis, kie ili luktis; sed mi fuĝis supren la Rokmonto, kuris kaj kuris, kaj ne haltis antaŭ ol mi reatingis la fjordon, longe fore. Multaj viroj devis lavi siajn sangajn vestaĵojn en la Trondhejm-fjordo tiun vesperon; – ankaŭ mi devis lavi la miajn, sed ne pro sango. Jes, reĝo, mi estis timema; kreita por estri – kaj timema! Tio fraplumis en mi kvazaŭ fulmo; post tiu horo mi malamis ĉiun viron; mi preĝis sekrete en la preĝejoj, mi ploris kaj genuis ĉe la altaroj, mi donis multekostajn donacojn, faris sanktajn promesojn; streĉe mi provis en batalo post batalo, ĉe Salteysund, sur la Jonskampoj kiam la Bagloj tenis sin en Bergen, – ĉiam vane. Sverre estis tiu, kiu unue komprenis; li eldiris tion laŭte kaj moke, kaj de tiu tago ĉiu viro en la aro ridis, kiam Nikolas Arnason antaŭeniris milite vestita. – Timema, timema -, kaj tamen mi volis esti estro, volis esti reĝo, sentis min ja kreita reĝo, povus antaŭenigi la regnon de Dio sur la tero; sed estis la sanktuloj mem, kiuj ŝlosis por mi la barilon…