Ніл Гілевіч
У НОЧ НА ПАКРОВЫ
Новыя вершы
Падрыхтаванае на падставе: Гілевіч Ніл, У ноч на Пакровы: новыя вершы. — Мінск: Кнігазбор, 2008. — 88 с., Бібліятэчка часопіса «Куфэрак Віленшчыны» № 12
ISBN 978-985-6852-41-4
УДК 821.161.3-1
Рэдактар: Міхась Казлоўскі
© OCR: Камунікат.org, 2010
© Інтэрнэт-версія: Камунікат.org, 2010
Ясным,
чыстым ранкам велікодным,
у жытло маё, мой церам з кніг,
Завіталі
з добрым словам родным
трое маладых.
Трое, акрылёных светлай верай
у Хрыстовы дні.
Трое, не прыгнечаных хімерай
д'яблавай хлусні.
Што іх прывяло?
Яшчэ з парога
з трох сказаў адзін:
«Ведайце, мы гонару народа
сплюндрыць не дадзім!..»
Хростам сэрца і душы няўгледным
я на гэта бласлаўляю іх —
яснавокіх, гордых, непадлеглых
трое маладых.
Ізноў загучала над плошчай сурма —
Трывожна, бунтоўна, зазыўна.
Так, гэта Валодзька. Ён тут нездарма,
Славуты маэстра Пузыня.
Музыка ад Бога, ад роду крывіч,
Ён духам на крыўдах узрослы.
Пачуйце ж, пачуйце яго гзты кліч!
Збудзіцеся, брацці і сёетры!
Пачуйце й ідзіце — усёй грамадой,
Усім уваскрэслым народам —
Змагацца з усебеларускай бядой,
З пагібельным нашым разбродам!
Дрэмле рай пялёсткавы.
Пчол гудуць раі.
Рэчка грае ўсплёскамі.
Пара йдзе з раллі.
Чуеш промняў дотыкі?
За любоў прымі.
(А ў каго ж усё-такі
Рукі... у крыві?)
Колькі ў краі зёлкавым
Ласкі, дабрыні!
Неба п'е вясёлкамі
Чысціню крыніц.
Лепш любой экзотыкі —
Родны краявід.
(А ў каго ж усё-такі
Рукі... у крыві?)
Цеш душу над соткамі.
Галубоў кармі.
Выязджай прасёлкамі
На «свае кругі».
Думамі высокімі
Між жывых жыві.
(А ў каго ж усё-такі
Рукі... у крыві?)
Балада пра рогат пераможцы на бойным полі пад Шэгешварам 31 ліпеня 1849 года
Сцягою між ніў даспелых,
Дзе сонечны пыл дрыжыць,
Расхрыстаны, голагаловы,
Угорскі маёр бяжыць.
Ён уцякае ад смерці.
Яна — наўздагон ускач.
Яна — гэта збройны вершнік,
Двухжыльны казак-вусач.
Вышэй і вышэй дарожка.
Ячмень і авёс наўзмеж.
Да лесу яшчэ далёка,
А сілы ўсё менш і менш.
Не дабяжыць, нябога.
Выдыхся, змогся ўшчэнт.
Вось-вось разарвецца сэрца.
I ўсё ж ён бяжыць яшчэ.
Ды ўжо зусім за плячыма —
Раз'юшаны конскі храп.
I ён павярнуўся тварам
Да смерці. Не ў спіну каб...
Тады, тузануўшы повад,
Вусач асадзіў каня.
I выбухнуў страшны рогат
На сонечным схіле дня.
Так рагатаў раскатна,
З выдыхамі, казак —
Заходзіўся аж! — і доўга
Спьшіцца не мог ніяк.
Нарэшце спытаў са здзекам:
«Ну што? Хацеў ацалець?
Уцекчы ад смерці? Дудкі!
Прыйдзецца акалець!
Бяжы! Ну бяжы, мадзьярчык!
Стаячага — я не б'ю.
Мне трэба, як птушку ў лёце,
Душу ўпаляваць тваю».
I раптам такое ўбачыў
У цёмных, як ноч, вачах,
Што скалануўся ў жаху
I — пікай пырнуў з пляча.
I ўпаў афіцэр. І жменяй
Кашулю пад сэрцам згрэб...
Гэта быў Шандар Пецёфі —
Вялікі угорскі паэт.
Сам я хто? Мізюрка!
Дробная казюрка!
Павучок. Жучок.
Мошка. Чарвячок.
Ні сабе й нікому —
Я не гаспадар.
Для парадку ў дому
Мне патрэбен цар.
Ён усё мпе скажа —
Як і што рабіць,
I куды, пакажа,
Бацькаўшчыну збыць.
I ўдзень і ўначы
марадзёры арудуюць скрозь,
марадзёры!
I сярод белага дня,
на вачах у людзей,
і ў цямрэчы, таемпа.
Марадзеры —
адвеку вядомае гнюснае племя,
зводу якому няма.
Марадзёры рабуюць мёртвых —
здзіраюць адзенне, абутак і іншыя рэчы.
Звычайна, з палеглых на бойным полі
і яшчэ не зарытых у дол
ваяроў.
Але ў гэтых,
у сённяшніх нашых,
разлік адмысловы:
гэтыя з мёртвых
сыноў і дачок Беларусі
зрываюць нацельныя крыжыкі —
амулеты багаславення, —
іх веру, іх гонар, іх памяць.
Сарванае — прадаюць:
золата ўсё ж такі!
Ці ссрабро.
Ну а хоць бы і медзь...
Гэтым патрэбна паспець
душы абрабаваць.
Читать дальше