Ніл Гілевіч - У ноч на Пакровы

I зноў хапаюць і хапаюць,
А маткі бедныя ўздыхаюць
І горка плачуць: гора нам!
Але сваім арлам-сынам
Вымоў-папрокаў не кідаюць,
Бо добра ведаюць яны —
Калі ў пакутах слёзы роняць, —
Што толькі мужныя сыны
Іх гонар матчын абароняць.

Сакавік 2007 г.

У дзень найвялікшага свята
Народа,
Краіны,
Дзяржавы
Я сведчу аб злосці зацятай
Да нашай свабоды і славы.
Як дзікі табун, наляцелі
Малойцы ў рубцах уніформы,
Каб гвалтам пазбавіць надзеі
Наш юны народ непакорны.

У дзень найвялікшага свята
Народа,
Дзяржавы,
Краіны
Я сведчу, што сцяг наш крылаты
Не здолелі сплюндрыць грамілы.
І вочы старога паэта
Макрэюць не з роспачы чорнай,
Не, людзі, — ад гонару гэта
За юны народ непакорны.

25 сакавіка 2007 г.

Ну вось і дазналіся мы
з сакрэтных архіўных папер,
што Сталін, у бытнасць сваю
дыктатарам эС эС эС эР,
сам, сам падпісаў на расстрэл
(уласнай рукой, асабіста)
амаль трыста семдзесят спіскаў —
прыблізна на сорак пяць тысяч
дзяржавы сваёй грамадзян.
А ў цэлым з ягоным удзелам
і з волі садысцкай ягонай
былі расстраляны, забіты,
замучаны голадаморам,
хваробамі, сцюжай сібернай,
біццём у катоўнях — мільёны,
мільёны, мільёны людзей...

Ад гэтага ведання мы
павінны былі звар'яцець,
не вынесшы грузу такога
на кожную фібру душы.

I мы звар'яцелі, нарэшце.

Не раптам усе, не адразу —
паціху, патроху, памалу,
адзін за адным, паступова.
(Псіхолагі-медыкі знаюць:
працэс пераходу ў вар'яцтва
бывае парой непрыкметны,
спярша і адрозніць няможна,
ці ўжо ты гатоў, ці яшчэ...
Ці ўжо ты, шчасліўчык, не волен
шалопіць сваімі глуздамі,
ці трохі яшчэ разумееш:
навошта, чаму і куды?..)

Але, паўтараю, нарэшце
мы ў масе сваёй звар'яцелі
і крыкнулі голасна хорам:
«Адновім жа Лінію Сталіна!
I статуй хай будзе пастаўлены
у памяць, у славу, у гонар
бязмернай любові ягонай
да з'едзеных ім жа мільёнаў
нявінных сваіх грамадзян!..»

Жахлівае сталася нешта
на нашай зямлі беларускай,
жахлівае, страшнае вельмі...
Каб так адвалілася памяць?..
Каб так адабрала мазгі?..
Каб так амярцвела сумленне?..
I так пачувацца шчасліва?..
Жахліва, браточкі, жахліва.

Студзень — сакавік 2007 г.

Грыб жарэ літаратуру,
Як падлогу ў хаце — рыхтык.
Неабачна гоцнеш здуру —
I памост праломіш дрыхлы.

Вунь паэт быў. Нават з імем.
Гоцнуў раз — і шусь у пограб!
А ўжо там — гурма! I з імі
Моркву ён храбошча ўпохраб.

I празаік — у скляпепні.
Галяпуе — рэха ў хаце:
«Я ўжо, хлопцы, не пісьменнік!
Я ўжо, хлопчыкі, пісацель!»

Во, той грыб — брыда якая!
Лек адзіны — антысептык.
Кажуць: дохне і знікае.
Але я — вялікі скептык.

Сакавік 2007 г.

Пачну празаічна.
Як, зрэшты, і кончу,
па праўдзс сказаць.
Бо гэта жыццёвая проза
не можа
прыгожай метафарай стаць.

Не тая матэрыя.
Не для паэзіі.
Тут трэба мовіць прасцей.
Дык вось: запрасілі мяне —
яшчэ восенню гэта было —
на сустрэчу ў ліцэй.
Звычайная рэч: літаратар
павінен прыходзіць
са словам любві да людзей.

I я ўжо сабраўся.
Крыху прыкасцюміўся нават.
I кніжачкі склаў у партфель.
Сказалі: «У дзесяць
прыедзем па вас на машыне».
Ну што ж! Нам машыне латвей.
Сяджу і чакаю.
Амаль а дзесятай —
Званок тэлефонны: — Ало!

Прашу прабачэння,
сустрэча, на жаль, не адбудзецца:
нас заліло!
Прарвала трубу —
і ўвесь першы лаверх
затапіла вада.
Дык вы ўжо даруйце,
мне вельмі няёмка, паверце,
і вельмі шкада...

Праз тыдзень
мяне запрасілі
сустрэцца з людзьмі ў РДК.
«Ну, добра!» — сказаў.
«Мы прыедзем забраць вас.
Чакайце званка!»

Чакаў. Дачакаўся.
I раптам у слухаўцы чую
не радасць, а скруху-журбу:
— Прабачце, сустрэчы не будзе.
Аварыя ў нас тут:
прарвала трубу.
Усё заліло-затапіла!
Такая во стрэслася
неспадзявапа бяда.
Дык вы ўжо даруйце,
мне вельмі няёмка, паверце,
і вельмі шкада...

Праз месяц —
якраз, калі я ўжо сабраўся
ісці на сустрэчу ў каледж, —
Званок тэлефонны:
— Даруйце, мне вельмі
няёмка і прыкра, але ж...
— Ну што? — перабіў я. —
Прарвала трубу —
I падлога затоплена ўся?
— Ой! — ойкнула слухаўка. —
Праўда, прарвала!
А як вы даведаліся?