Ніл Гілевіч - У ноч на Пакровы

Той бязрэчыўны яд ёсць сумесь
гадства, подласці, страху смерці...
Адчуваю жывую сувязь
ядавітых эпох у сэрцы.

2008

Вы спрабуеце сцвердзіць сябе
у якойсьці вар'яцкай гудзьбе.
Гэты сквіл, гэты віск, гэты скрогат
не прымаю зусім. Не цярплю.
I — нічога з сабой не зраблю.
Толькі суд мой не бэсціце строга:
ёсць АЛЕ. Я — свабоду люблю.
У тым ліку — і вашу ў спробах.

2008

Хто там «рэкнуў»
(мабыць, з нецвярозу),
што зачахла ніва Мастака?
Пачытайце ў «Дзеяслове» прозу
майстра-мага Віктара Казька.

Я — чытаў,
і, не стрываўшы болю,
сэрца растрымцелася да слёз.
Дзякуй, брат!
Так цяжка, як з табою,
я даўно ўжо не ўспрымаў наш лёс.

2008

Пакладзіце, братцы людзі,
вы руку сабе на грудзі,
пакладзіце! —
і сабе ж, насупраць ночы,
у душу, як Богу ў вочы,
паглядзіце!

І скажыце-адкажыце
на адзінае пытанне
адназначна:
бачна вам дарога ў жыце,
на якой — выратаванне,
ці не бачна?

Як не бачна — Божа правы
назаве вам прыклад чыну —
дзейсны, годны,
як ад ганьбы і няславы
бараніць сваю айчыну,
край свой родны.

Калі зноскі ў сытым блудзе
і апошні трацяць сорам,
злыдні-зноскі, —
Каліноўскі хай вам будзе
чэсці й гонару узорам!
Каліноўскі!

2008

Думаў, схаджу: пагарую, але ж
і парадуюся, у тэатры на вечары,
Яго нараджэнню, яго юбілею,
яго ўсенароднай любові прысвечаным.
Думаў, нарэшце, нарэшце,
дзяржава й грамадскасць як трэба ацэняць
Волата-майстра крынічнага слова
на першай асвенчанай сцэне.
Хоць са спазненнем вялікім,
а ўсё ж аддадзім, аддадзім мы
Даніну павагі і ўдзячнасці
слаўнаму сыну Радзімы.
Дык аддалі, аддалі...
Як і ўсім яго браццям... Ні слова, ні гуку —
Ні на падмостках, ні з тэлеэкрана,
ні з хваляў эфіру, ні ў друку.

Помню, помню, было...
У газетцы ляснога райкама чыталі,
Што выканаўцы «народнае помсты»
і ў Вільні дасталі
Аўтара кнігі, на свет нашумелае, —
«У кіпцюрах ГПУ»:
Ноччу забойца пранік у кватэру
і стрэліў яму ў галаву.
«Вось, атрымай незалежную
дэмакратычную Крывію, дзеля якой
Ты ўсё жыццё парушаў
наш прывольны імперскі спакой!»
Так быў забіты пісьменнік-пакутнік,
пісьменнік-легенда —
Прыклад высокі і ўзор
беларускага інтэлігента.

Гэнай парой, пад нямецкай навалай,
у часе крывава-крутой калатнечы,
Тайны загад «асабоўцам» прыслала
Лубянка, да жудасці нечалавечы:
«Немцаў то мы разаб'ем і прагонім,
тут ясна, няма і пытання.
Трэба хутчэй як мага паспяшацца
і вынішчыць, выбіць дазвання
Тых беларусаў, што маюць
крывіцка-ліцвінскую памяць
I даражэй за жыццё
сваю мову крывіцкую ставяць.
Каб нам ніякага клопату з імі
пасля перамогі не мець —
Біце цяпер іх, асуджаных
нашай імперскаю воляй на смерць!»
Дык жа і білі! Дзе толькі дастануць —
пускалі нявінную кроў
З кніжнікаў, школьных настаўнікаў,
з мудрых асветнікаў і святароў.
I святароў...

Ну, а далей — як у казцы:
дзе ўклала гвалтоўная смерць аднаго —
Там трое паўстала — і з духам,
і з верай, і з мовай народа свайго.
Дзе трое нявінных, у муках,
гвалтоўную смерць прынялі —
Там дзевяць паўстала — і з духам,
і з верай, і з мовай бацькоўскай зямлі.
Дзе дзевяць гвалтоўнаю смерцю паклалі
на доле, палітым крывёй, —
Там сотня паўстала — і з духам,
і з верай, і з мовай Краіны сваёй.
Дзе сотня гвалтоўнаю смерцю лягла —
там паўстаў, там падняўся народ, —
I духам, і верай, і мовай —
крывіцка-ліцвінскі на тысячы год!

Чаго ж дасягнулі забойцы?
Вечнае ганьбы сабе.

Сакавік 2008 г.

I ўсё ж: за што, сусед, за што
Ты так не любіш і не церпіш,
Што аж гатоў дашчэнту сцерці,
Душы крывіцкай хараство, —
Яе святло, што ззяе ў мове,
У кожным гуку, кожным слове,
Развой яе нязводных дум,
Яе адвечны смутак-сум,
Яе любоў і міласэрнасць,
Яе язычніцкую вернасць
Сваім багам, сваёй зямельцы,
Сваім сцягам, сваёй сямейцы?
За што ж ты так яе, за што —
Ужо не год, не пяць, не сто?
Ні зразумець, ні разгадаць.
І краю здзекам — не відаць.