Генадзь Бураўкін - Паміж зоркай і свечкай

Дзеткі,
Нібыта малітву,
Яго паўтаралі.
Песні ўздымалі яго да яснотных вышьшь...
Ды ўжо злавалі
Імперскіх штабоў генералы.
Ды ўжо фельдфебелі
Лезлі яго задушыць.

Тыя,
Што беглі сюды ад цяжкой галадоўлі
I пачувалі сябе, нібы ў хаце свасй.
Ну а найболей —
Уласнай саўтаснай гадоўлі
З луджанай глоткай
I рабскай халоднай крывёй.

Як яны наскае слова качаюць у брудзе!
Як яны пнуцда яго дзканаць вазусім!..

Родны Іван Дамінікавіч!
Вы нам даруйце.
Ты нам даруй,
Калі зможаш,
Самотны Максім!..

Вулічны музыка

Вакол яго будзённасць шэрая
Людской паводкаю вірыла,
А за спіной —
Вялізным чэравам
Шумеў, бурчэў паўдзённы рынак.

Яго, здаецца, зранку ўходала
Чужая гулкая гамонка.
Ён слухаў сам сваю мелодыю,
Шчакой прыпаўшы да гармоніка.

I медалі яго салдацкія
З грудзей глядзелі сарамліва,
Нібыта прадзедавы цацкі,
Наіўна ўзятыя з архіва.

Адзін ён чуў
Званочак срэбны
Святой ваеннай маладосці,
Зусім нікому не патрэбны
Тут,
Дзе кубельцы ды авоські.

Яму даўно было ўсё роўна,
Ці спачуванне чуць,
Ці кепікі.
Не заўважаў,
Як грошы поўнілі
Старую "ленінскую" кепку.

Ён помніў,
Што яго з "зарплатай"
Ужо чакаюць дамачадцы...
А мне хацелася заплакаць.
I выбачацца,
Выбачацца...

Вольная дума

Дзе ўжо хацець весялосці і смеху —
Столькі кавокал няпраўды і глуму!..
Толькі адно застаецца мне ўцехай —
Вольная дума.

Песні высокай сціснулі горла,
Плача жалейка тонка і сумна.
Але жыве раскавана і горда
Волькая дума.

Злодзей,
Забойца,
Вар'ят
Ашалела
Лезуць з чужога пірацкага трума.
Зводдаль сядзіць Папялушкай нясмелай
Вольная дума.

Хочуць забраць нас для новага пана —
I ўжо названа
I дата,
I сума.
Вось і рыдае ў душы несціхана
Вольная дума.

Можа, наперадзе радасці мала,
Як перад чорнаю хваляй самума,
Ды не скарылася і не сканала
Вольная дума.

Сіл набярэцца яна і ўваскрэсне
Зхлуду,
З нявер'я,
З дзяржаўнага тлуму
I празвініць трыумфальнаю песняй —
Вольная дума!

* * *

Ці дапаможа нам Расія
Па свеце не пайсці з сумой,
Калі ў самой слабеюць сілы
I ласкі хочацца самой?

Няўжо мы гэтакія зломкі,
Што не разгонім каламуць
I нашы продкі і патомкі
Нас за няздатнасць праклянуць?

Няўжо мы паддадзімся здзеку
I прададзім,
Як бабылі,
Усё,
Што бог нам даў спрадвеку,
Усё,
Што самі здабылі?

Навошта хочацца камусьці,
Каб не вярнуліся назад
I праляцелі міма гусі
Паўзверх рабінавых прысад,
Каб раптам анямела песня
Каля наддзвінскага сяла,
I моўчкі высахла Палессе,
I Нарач бросняй зарасла?

Дзеля чаго тупая здрада
Цішком крадзецца з-за хлявоў?
Няўжо Расія будзе рада
Займець бяздарных халуёў?

Няўжо ў пачвары двухгаловай
На нас раскрыты кіпцюры
I ўсе
Крывёй сваёй і мовай
Мы захлынёмся без пары,
А на рамонкавым абшары,
Дзе могілкі між саснякоў,
Пір будуць ладзіць янычары
У чорным чадзе шашлыкоў?!

Усім,
Вусатым і бязвусым,
Крычу я ім,
Як на крыжы:
"Ну дайце ж,
Дайце беларусам
Сваёю хатаю пажыць!"

* * *

...Ідзе ў кабінетах высокіх гульня,
Бушуе манкуртаў гарластая раць:
Ці мову мяняць,
Ці дзяржаву мяняць,
Ці, можа, абедзве суседу аддаць ...

Усё, як у хворым прыдуманым сне ...
Не дай Бог дажыць да часіны,
Калі
Унук нас на мове чужой пракляне
За тое,
Што родную не збераглі...

* * *

Чорнымі зданямі,
Пнямі-агаркамі
Шлях баравы абступілі карчы.
Зноў па ўсім краі ахрыпла закаркалі,
Крыллем залопалі
Крумкачы.

Покуль яшчэ ледзь займаецца раніца,
Покуль ваколіца дрэмле ў цішы,
Так яны пнуцца,
Так дружна стараюцца
Мову ў нас вырваць з прымоўклай душы.

Люта пявучае слова дадушваюць
Воля чужая
I час наш цяжкі.
Сонна пасопваюць раўнадушна
Працаю змораныя землякі.

У прыдарожнай смузе васільковай
Ранняя зорка ўзгарэлася б хоць!
Не адыходзь,
Мая родная мова!
Матчына песня,
Не адыходзь!